8 wandelvakanties en meerdaagse wandeltochten in Nederland
Op wandelreis in eigen land, met en zonder overnachting
De wandelaars die weleens wat verder willen lopen dan hun dagelijks ommetje of de wekelijkse zondag-gaan-we-de-natuur-in-wandeling, zouden eens kunnen denken aan een meerdaagse wandeltocht in Nederland. Hierbij kun je zelf je wandeling uitstippelen en beslissen waar je overnacht, of lekker makkelijk een driedaags wandelarrangement boeken. De paden van deze meerdaagse wandeltochten lopen van de Wadden tot aan en over de Belgische grens en van de Noordzeekust tot aan het oosten van het land. En voor de niet-doorgewinterde wandelaar hebben we ook nog wat wandeltips.
1. Wadloop
(Groningen)
Drie dagen wandelen over de Wadden en stadse gezelligheid
Het Nederlands Waddengebied is een van de weinige plekken ter wereld waar je letterlijk kunt wegzakken in Unesco’s werelderfgoed – soms zelfs tot aan je middel. Tijdens het wadlopen zak je overigens niet alleen weg in letterlijke zin, ook figuurlijk zak je hier een andere wereld in. Een waarin zeehonden luieren op zandbanken en krabbetjes over de neuzen van je duikschoenen voorbijschieten. Het is er stil, op het geluid van zompige schoenen, duizenden trekvogels en de gids na, die vertelt over deze bijzondere kwelders, rijsdammen en slikvelden.
Een wadloopwandeling gaat niemand in de koude kleren zitten – althans, figuurlijk niet – dus een goede nachtrust is belangrijk. Bijvoorbeeld in het Leonardo Hotel Groningen, in de rustige omgeving van het Hoornsemeer. Het wad is vanaf hier goed te bereiken en ook leent de omgeving zich voor andere – drogere – wandelingen. In (de stad) Groningen zijn verloren calorieën prima aan te vullen met Groningse koeken (gekruide snijkoek) bij de koffie. Het Groninger Museum draagt met zijn bijzondere collectie Aziatisch keramiek en moderne kunst ook nog bij aan ontspanning voor de geest.
Wandeltip
Wadlopen mag alleen met strakzittende, hoge schoenen. Het comfortabelst zijn hoge duikschoenen; die zijn een stuk warmer dan sneakers. De meerdaagse wandelroute Pieterpad deel 1 (Pieterburen - Vorden, 236 kilometer) begint bij het wad en gaat door (de stad) Groningen.
2. Marskramerpad
(Duitsland, Overijssel, Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland, 372 kilometer)
In het voetspoor van de wandelende handelaar
Van het Duitse Bad Bentheim via oude handelssteden naar het Noordzeestrand: bijna 400 kilometer door Twente, Salland, de Veluwe, de Gelderse Vallei en het Groene Hart. Hannekemaaiers (seizoenarbeiders) en marskramers wandelden sinds de 16de eeuw deze route van oost naar west om in de rijke Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden hun linnengoed, aardewerk en wonderzalfjes aan te bieden. Toentertijd ging hun reis over onverharde paden, waar rovers op de loer lagen. Nu is het historische Marskramerpad een wit-rood gemarkeerd LAW. De marskramer dankt zijn naam aan de gevlochten mand op zijn rug: de kiep, of ook wel ‘mars’. De marskramer Anton Sinkel uit Westfalen handelde in garen en band. Hier vond de winkel van Sinkel, waar je van alles kon krijgen wat je in het dagelijks leven nodig had, zijn oorsprong.
De huidige route is opgedeeld in – voor geoefende wandelaars – twintig hapbare stukken. De vierde etappe (20,9 km) bijvoorbeeld, leidt door het beekdal van de Boven- en Midden-Regge. Lang geleden bestond het landschap hier uit onbegaanbare moerassen; ‘regge’ betekent ‘hij die water voert’. De vijfde etappe (12 km) van Rijssen naar Holten is een klim vanuit het dal van de Regge naar de eenzame wegen op de stuwwallen van de Sallandse Heuvelrug. Etappe dertien leidt je met ruim 23 kilometer via de rust van de Gelderse Vallei naar Amersfoort en aan het einde van etappe achttien (21,7 km) sta je in hartje Leiden.
Wandeltip
- Wandel deze 2 etappes via de gratis ANWB Eropuit app.
- Combineer je wandeltocht met het Marskramerpad ANWB-arrangement met drie overnachtingen in Twente.
3. Grenslandpad
(Zeeland, Brabant, Limburg en België, 372 kilometer)
Over smokkelpaden langs keurig aangeharkte tuintjes
Met gevaar voor eigen leven verstopten smokkelaars zich vroeger in de bossen bij de grens tussen Nederland en België. Meel, tabak, rijst, spek, benzine, boter, zeep, maar ook mensen gingen hier de grens over. Over deze smokkelpaden loopt nu het Grenslandpad, vanaf Sluis in Zeeuws-Vlaanderen tot aan Thorn in Midden-Limburg. Je passeert ’m geregeld, die grens, maar dat merk je eigenlijk maar aan één ding: keurig aangeharkte tuintjes, landbouwgronden en blokkendozen maken plaats voor wat meer gezellige rommeligheid bij onze zuiderburen. Niet-aangeharkte parken, oude huizen met rolluiken en sanseveria’s in de vensterbank. Én ander bier, dat ook.
Het vreemdste dorp ter wereld is Baarle-Nassau slash Baarle-Hertog: dertig stukjes België en Nederland zijn hier met elkaar verweven. Alleen de kleur van de huisnummerbordjes maakt duidelijk of er een Belg of Nederlander woont.
De natuur neemt de vorm aan van meanderende kreken omzoomd door rietkragen, idyllische vennen, naaldbossen en heidevelden, zoals in het beekdal van de Leij. In augustus kleurt de struikheide er prachtig paars. Het Verdronken Land van Saeftinghe, de grootste brakwaterwildernis van Europa, is met zijn slikken en schorren een vogelrijk natuurreservaat. Er leven zelfs zeehonden. Vergeet je paspoort niet.
Wandeltip
Een must-have bij meerdaagse wandelingen, ook in Nederland: een pet. Bij warm weer maak je ’m nat ter verkoeling, bij nattig weer houdt het hoofddeksel je lichaam juist wat langer warm. Meer tips en voorzorgsmaatregelen voor een meerdaagse wandeltocht.
4. Romeinse Limespad (LAW 16)
(Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland, 275 kilometer)
Van de duinen in het westen naar de heuvels in het oosten
Rond onze jaartelling legden de Romeinen ten zuiden van de Rijn de Limes aan, wat Romeins is voor ‘grens’. Die weg moest ze beschermen tegen invallen van de Germanen. Forten (castella), wachttorens, wegen, havens en zelfs schepen uit die tijd liggen nog altijd verborgen onder Nederlandse bodem; sommige zijn inmiddels opgegraven. Het LAW 16 Romeinse Limespad benadert het oude traject en steekt dwars door ons land, van het uitgestrekt duingebied bij Katwijk in Zuid-Holland tot het heuvelachtige Berg en Dal in Gelderland. Doordat om de gebouwde castella heen dorpjes en steden ontstonden, doorkruist de route veel stedelijk gebied.
Op zo’n veertig plekken aan het pad is het Romeinse verleden goed zichtbaar. Zo ligt ónder park Matilo in Leiden nog altijd fort en klooster Castellum Matilo verborgen. Het huidige park wekt dit castellum tot leven door middel van een reconstructie van aarden wallen, wachttorens en grachten; een lappendeken van moestuintjes eromheen beeldt het ooit zo grillige krekenlandschap van de Rijn uit. Het enorme grasveld tussen de wachttorens is overigens een mooie picknickplek, waar de lokale jeugd voetbalt en hele gezinnen en families komen relaxen. Na rivierengebieden, bossen, heuvelruggen, dijken en stuwwallen – en talloze forten, villa’s en opgegraven wapenpracht (in musea) verder – eindigt deze route bij de diepe dalen, steile weiden en wijngaarden bij Berg en Dal.
Wandeltip
In het heuvelachtige Berg en Dal zijn wandelstokken geen overbodige luxe. De juiste stoklengte bepaal je zo: sta rechtop en houd je arm in een hoek van 90 graden. De afstand van de grond tot je hand is de juiste lengte. Meer tips over wandelstokken.
5. Pelgrimspad deel 2
(Brabant, Limburg en België, 250 kilometer)
Via het moeras naar de herinneringen aan een pelgrimsverleden
‘Moerasdraak’, zo luidt de bijnaam van Den Bosch in de Tachtigjarige Oorlog als blijkt dat de stad knap lastig in te nemen is vanwege haar omliggende moerasgebieden. Ook nu nog wandel je vanuit het centrum binnen één minuut de natuur van Het Bossche Broek in. Graslanden, plassen en slootjes zitten er vol moeras- en watervogels. De Noord-Brabantse hoofdstad is het startpunt van het Pelgrimspad deel 2, dat verder via Eindhoven en Maastricht naar het Belgische Visé voert. Door de sprookjesachtige binnentuin van de driehoek Den Bosch, Eindhoven en Tilburg, het Nationaal Landschap Het Groene Woud, met dichte bossen, vennen en rivierdalen.
Vele rivieren, kanalen, boerderijen, kastelen en een hoogstamboomgaard verder kom je uit bij de stokoude Sint-Pancratiuskerk in Mesch – een van de oudste stenen kerken van ons land. De vele kerken, bedevaartsoorden, kapellen en wegkruizen in het Brabantse en Limburgse land herinneren aan de middeleeuwse pelgrimsreizen-te-voet. We noemen ook de 'openluchtkerk' bij de provinciegrens, verborgen in het Weerterbos. Stenen zitbankjes, een altaar en groot kruis doemen op tussen de bomen. Het is een monument uit de tijd dat het katholieke geloof onder druk stond en katholieken moesten uitwijken naar dit soort verstopte schuilkerken. De kerkbankjes functioneren trouwens prima als rustplek voor vermoeide benen.
Wandeltip
Voorkom blessures door dagelijks enkele minuten een koud voetenbad te nemen: zo wordt de huid van de voeten gehard. Lees hier meer waarmee je rekening kunt houden tijdens een meerdaagse wandeltocht.
6. Zuiderzeepad
(Rondje IJsselmeer, 490 kilometer)
Een verkenningstocht langs het water
Een rondje IJsselmeer is een rondje langs de vroegere Zuiderzee – een zee die zijn stempel drukte op de cultuur en economie van de omringende vissersdorpjes. Houten huizen, witte ophaalbruggetjes en boerenerven met stolpboerderijen, herkenbaar aan hun piramidevormige daken, bepalen in die kleine dorpen het uiterlijk. Vanaf de Hoogedijk in Volendam kun je – met een paling in je hand – in het water Marken zien liggen. Daar staan de houten huizen op palen en is het mooi ronddwalen tussen de landverhogingen, ook wel terpen of werven, zoals de Markers zelf zeggen.
Het Zuiderzeepad is niet alleen vooral een verkenningstocht langs water, water en nog meer water, maar ook langs bossen, laagveenmoerassen, polders en weilanden vol grutto’s. Oude stoomgemalen herinneren aan de strijd tegen de zee, zoals dat van Hertog Reijnout met zijn enorme, 7 meter lange buitenschepraderen.
In het Gooi, waar de beige Charolais-koeien je ongegeneerd nastaren, ligt misschien wel dé bezienswaardigheid aan dit Zuiderzeepad: Naarden Vesting met zijn dubbele stadswallen, vestinggracht, stadspoorten en fort Ronduit. Van bovenaf is de stervorm van de stad bijzonder goed bewaard gebleven.
Wandeltip
Drink voldoende en eet op regelmatige tijden. Wacht dus niet met drinken tot je dorst hebt, maar luister naar je lichaam en neem bij een snelle terugval in energie snoepjes met druivensuiker. Schaf voor je op pad gaat deze wandelgids over het Zuiderzeepad aan.
7. Trekvogelpad
(Noord-Holland, Utrecht en Gelderland, 414 kilometer)
Vogels spotten – en de big five
Van duinen en drassige veenweiden in Noord-Holland via de Utrechtse Heuvelrug en Veluwe naar kleinschalig boerenland in de Achterhoek. Het Trekvogelpad, ook wel 'Pieterpad-Overdwars', schakelt rijke vogelgebieden aaneen. De Utrechtse Heuvelrug is met zijn variatie aan bos, natte vennen, heide en polders prijsschieten voor vogelspotters: spechten, bosuilen en grauwe vliegenvangers leven hier in de bossen, tussen het riet van de Amerongse Polder houden zich waterrallen en roerdompen verstopt. Altijd al een woudaapje willen zien, dat reigertje met groenige poten, dikke hals en gele snavel? Speur hier de uiterwaarden af. Bij het rivieroeverreservaat onder de Grebbeberg leven visarenden.
Grote kans dat je op de Veluwe naast vogels ook andere dieren spot: edelherten, wilde zwijnen, moeflons, damherten en reeën vormen de Veluwse big five. Héél stil zijn, geen kauwgom in, geen deo op – dan heb je de grootste kans. Een fijne overnachtingsplek op de Veluwe is Hotel de Beyaerd, aan de rand van het Veluwemeer. Zo kun je er in alle vroegte op uit om zo veel mogelijk vogels en wilde dieren te spotten. Verrekijker mee.
Wandeltip
Kies in waterrijk gebied voor schoenen met een waterdicht en ademend membraan, zoals Gore-Tex. De waterdichte voering zit als een soort sok verwerkt aan de binnenkant. Meer praktische tips en adviezen over goede wandelschoenen.
8. Wandelen bij Noordwijk
(Zuid-Holland)
Drie dagen uitwaaien bij duin, zee en bloembollen
Typisch Hollandse polderlandschappen met molens en boerderijen, open duingebieden en bollenvelden met narcissen, hyacinten en tulpen in alle kleuren van de regenboog. Wandelen in de omgeving van badplaats Noordwijk aan de Zuid-Hollandse kust is wandelen in heel wat wisselende decors. Een van de bekendste impressionistische Duitse schilders, Max Liebermann (1847), ontwikkelde zoveel liefde voor Noordwijk en omgeving dat hij de plaats en omringende natuur meer dan honderd keer op ’t doek vastlegde. Replica’s van zijn werken staan zo precies mogelijk op de plekken die op zijn schilderijen staan afgebeeld. Wandelend door deze omgeving doemen ze overal op: in dorpsstraten, duinen, velden en stranden.
De toerist in Noordwijk hapt een haring in het oude dorpscentrum, wandelt over de Koningin Astrid Boulevard, gaat in de duinen op zoek naar damherten in de duinen en borrelt in een van de vele hippe strandtenten. Vanaf het strand de zon in zee zien zakken blijft toch voor velen elke keer weer een mooi moment. De 3-daagse stedentrip in Leiden is een ideale uitvalsbasis om Noordwijk en omgeving te verkennen.
Wandeltip
Ga voor een wandelschoen met soepele afwikkeling. Zo’n schoen geeft minder weerstand en daardoor heb je minder kans op blessures. Géén bergschoenen: te stug, te veel weerstand, te veel warmtestuwing. Maak in het vroege voorjaar een fietstocht in de Bollenstreek.
Misschien vind je dit ook interessant: