De tien mooiste natuurgebieden van Europa in de herfst

Vanaf 300 km met de auto of trein vanaf Utrecht

Nederlanders wandelen graag: een half miljard wandeltochten per jaar zelfs. Je beweegt, maar komt toch tot rust, genietend van de natuur. Dit zijn tien bijzondere natuurgebieden met herfstkleuren in Europa, binnen één dag rijden van Nederland.

1. De Semois-vallei, Ardennen: sierlijke schoonheid in Belgisch Luxemburg

Afstand vanaf Utrecht: ca. 300 km

De Semois is een zijrivier van de Maas die al sierlijk slingerend met vele grote lussen langs de mooiste valleien en dorpjes van de Ardennen stroomt. In nevel gehulde dorpen en stadjes als Bohan, Frahan, Rochehaut en Bouillon hebben de grootste schilders en dichters door de eeuwen heen geïnspireerd tot hun mooiste werken. Vlak aan de Franse grens was het in de 19de eeuw echter minder goed toeven. Toen stond dit deel bekend als ‘La vallée des fraudeurs’. Er werd flink werd gesmokkeld met tabak, alcohol, parfum en koffie. De geheime routes en de barakken waar de schimmige handeltjes werden gedreven, zijn hier nog steeds te vinden.

Geniet ook van de bourgondische herfstschotels, de wandelroutes langs glooiende hellingen, de knipogende koeien en de kastelen van Herbeumont, Bouillon en Sedan. Ontdek de Semois-vallei te voet of te fiets, of ervaar alles vanuit een kajak. 

2. Het Rijndal, Duitsland: 67 kilometer werelderfgoed

Afstand vanaf Utrecht: ca. 325 km

Het Oberes Mittelrheintal, tussen Koblenz en Bingen, is goed voor 67 kilometer werelderfgoed. Je vindt hier 101 kastelen, zowel op eilandjes in de Rijn als hoog op de heuvels. Heuvels met vele uitzichtpunten en wijngaarden, die in de herfst fraai groen, geel en rood kleuren. En met romantische wijnstadjes als Bacharach, Kaub en Sankt Goarshausen, en Duitslands beroemdste rots: de Lorelei. De legende is dat daar een beeldschone vrouw zat die schip na schip deed zinken.

Herfstwandelen kan overal. De Rheinsteig is een meerdaagse wandelroute langs het complete dal, maar je kunt bijvoorbeeld ook de Stadtmauer-Rundweg om Bacharach doen, van toren naar toren, in twee, drie uur tijd. Of een stukje van de Rheinsteig en daarna met de boot of de trein terug naar je startpunt. Of huur een fiets en maak een romantische Rijntocht, gebruikmakend van de veerboten. De Rheinforel, het Bacharacher Wildschwein en de lokale wijn smaken daarna nóg beter.

3. Het Mullerthal: klein Zwitserland in Noord-Luxemburg

Afstand vanaf Utrecht: ca. 350 km

Het Mullerthal (of Mëllerdall), wordt ook wel het ‘Klein Zwitserland van Luxemburg’ genoemd. Dat heeft het natuurgebied te danken aan het golvende, Zwitsers ogend landschap met bizarre rotsformaties, dromerige meren en klaterende watervallen.

De Mullerthal Trail is dan ook een tocht die al vele bergsportliefhebbers tot wandelen heeft verleid, maar ook de minder geoefende (dag)wandelaar kan makkelijk aansluiten. De trail, 112 kilometer lang, is verdeeld in drie routes van verschillende moeilijkheidsgraden. Onderweg geniet je van vergezichten, ruïnes en kastelen (zoals kasteel Beaufort), en 1001 andere dingen, zoals het bemoste bruggetje over de Schiessentümpel-waterval.

4. Regionaal Natuurpark Ballons des Vosges, Frankrijk: vergezichten over kleurrijke natuur

Afstand vanaf Utrecht: ca. 560 km

Het Vogezen-massief is vanuit Nederland het dichtstbijzijnde berggebied in Frankrijk. Het is een populair skigebied in de winter, maar ronduit indrukwekkend in de kleurrijke herfst. De bergtoppen zijn niet de hoogste van Frankrijk, maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd door de uitzichten op het Zwarte Woud, de Zwitserse Alpen en Frankrijks hoogste berg: de Mont Blanc.

Hiervoor reis je naar het Regionaal Natuurpark Ballons des Vosges, in het zuidelijke deel van de Vogezen. Naast de genoemde vergezichten (onder meer vanaf de 1424 meter Ballon d’Alsace), vind je hier een rijkdom aan dieren en bergmeren. Trek de stoute wandelschoenen aan en volg het spoor van wilde herten, lynxen en de grijze wolf. En bezoek de auberges en restaurants, voor smakelijke stoofpotjes van streekproducten en wijn uit de regio. C’est formidable. 

5. Nationaalpark Valdehavet, Waddenzee, Denemarken: blauwe zee en zwarte zon

Afstand vanaf Utrecht: ca. 680 km

Ook het Deense deel van de Waddenzee staat sinds 2014 op de Unesco Werelderfgoedlijst. In het unieke, ondiepe watergebied, dat soms oogt alsof het met diamanten is bestrooid, wisselt het getij om de zes uur. Twee keer per dag eb en vloed, als de vitale hartslag voor de ontwikkeling van een enorme broed- en rustplaats van onder meer zeehonden en miljoenen trekvogels.

De gigantische zwermen spreeuwen die hier jaarlijks uitrusten, vormen al dansend in de lucht een spectaculair natuurverschijnsel dat je vooral in de lente en de herfst kunt zien. De lucht ziet hier dan zó zwart van de spreeuwen, dat de Denen dit fenomeen Sort Sol (Zwarte Zon) hebben genoemd. Een ‘zonsverduistering’ die je in het Zuid-Jutse Nationalpark Valdehavet zelf kunt zien en beleven.

6. Nationaalpark Sächsische Schweiz, Duitsland: natuurparadijs met een topattractie

Afstand vanaf Utrecht: ca. 800 km

In de Oost-Duitse deelstaat Saksen ligt het Nationale Park Sächsische Schweiz (Saksisch Zwitserland) dat doorloopt tot in Tsjechië. Je vindt er diepe ravijnen, hemelhoge tafelbergen en bizarre, sprookjesachtige rotspieken van zandsteen, uitgesleten door de Elbe-rivier. In het begin van de 19de eeuw, de tijd van de romantiek, gingen kunstenaars op zoek naar de schoonheid van de natuur. Die vonden ze hier, in het grillige Elbezandsteengebergte. Na 1850 werd het zelfs druk, toen ook boten en treinen stomend vanuit Dresden tot hier konden komen. Dé topattractie was de Basteibrücke, 76 meter lang en enkel voor wandelaars, hoog tussen de rotsen.

De gouden herfstzon maakt de beleving zo mogelijk nóg mooier. Met maar liefst 1200 kilometer aan bewegwijzerde wandelpaden is dit beschermde natuurgebied een waar wandelparadijs, zeker in de herfst. Met een beetje geluk spot je onderweg de (bos)bewoners: zwarte ooievaars, ijsvogels, ringslangen en lynxen. Ook mooi, leuk én leerzaam zijn kasteel Königstein, het oude stadje Pirna of een tochtje per (huur)fiets langs de Elbe. En nu je er toch bent: Praag en Dresden zijn niet ver weg. 

7. Natuurpark Jura Vaudois, Zwitserland: een oase bij het meer van Genève

Afstand vanaf Utrecht: ca. 800 km

Het kalkgebergte Jura strekt zich als een boog uit over de Frans-Zwitserse grens. De helft ervan is bedekt met bos en daaraan dankt het reliëf haar naam: jura is Latijns voor ‘bos’. Natuurpark Jura Vaudois is dan ook een bosrijke oas, die in het najaar extra geurt en kleurt.

De driedaagse wandelroute Grande Traversée voert je langs panoramapunten, vanwaar je uitkijkt over meren, rotsen, verstilde dorpen en verkleurend hellingbos. Letterlijk hoogtepunt van de route is de Mont Tendre (1679 m), de hoogste berg aan de Zwitserse kant. Geniet van het overweldigende uitzicht over het Meer van Genève. Of trap (een deel van) de bewegwijzerde fietsroute Grande Traversée du Jura (360 km) of de Route Vert naar dit imposante meer tussen de Jura en de Alpen.

8. Val Bregaglia, Zwitserland: een feest voor kleur, geur en smaak

Afstand vanaf Utrecht: ca. 1000 km

Wie in Zwitserland op de Julierpas (2284 m) uit de postbus stapt, kan te voet naar Fuercla Grevasalvas, een piepkleine pas, 2688 meter hoog. Met een fenomenaal uitzicht op zowel de Alpen (extra mooi in de herfst) als in de diepte de Silsersee, een fonkelend bergmeer waarop zeilbootjes varen.

Als je afdaalt naar dit meer, kom je uit bij de Majolapas, en tussen deze pas en het Italiaanse bergstadje Chiavenna schittert het Val Bregaglia. Een ’eigenzinnig’ dal met vele wandelpaden. Zoals de Via Bregaglia, door bos, weide en oude dorpen zoals Vicosoprano en Stampa, en langs kastanjestokerijen en een kasteelmuseum: het Palazzo Castelmur. Of de Via Panoramico, een hogergelegen pad met zicht op zowel die dorpen en heel veel goudgele kastanjebomen als de ruige granietpieken aan de overkant van het dal.

In het dorp Soglio vindt elk najaar het Kastanjefestival plaats met presentaties over de Tausend Genussmöglichkeiten van de kastanje. Denk aan kastanjebrood, -siroop, -likeur, -worst, -ijs en -gebak. De schilder Giovanni Segantini noemde Soglio ‘de drempel van het paradijs’. Je vindt er palazzi (kleurige herenhuizen) en ietwat minder zwierige woningen, allemaal eeuwenoud. Bezoek ook het Italiaanse Chiavenna, waarvoor de Romeinen de naam Clavenna hadden bedacht, de ‘Sleutel der Alpen’.

9. Gorges du Verdon, Frankrijk: de Grand Canyon van Europa

Afstand vanaf Utrecht: ca. 1250 km

Honderdduizenden toeristen trekken jaarlijks naar de Gorges du Verdon in de Provence. Begrijpelijk, want deze 21 kilometer lange ‘Grand Canyon van Europa’ is ronduit imponerend. Een kalksteenlandschap, in miljoenen jaren uitgesleten door de rivier de Verdon.

In de herfst komen er echter maar weinig toeristen. Maar juist dan kleurt de kloof geel, goud en rood, en kun je er ongestoord een heerlijke tocht per auto maken, van het ene duizelingwekkende point de vue (uitzichtpunt) naar het andere.

De Gorges du Verdon vanuit kikkerperspectief bewonderen, dat kan ook per kano of te voet. En er kronkelen diverse wandelpaden, zoals de Sentier de l’Imbut, over boogbruggetjes en langs stokoude eiken en prehistorische grotten. Voor een fijn restaurant, charmante B&B of camping tippen we de dorpen rond de reuzenkloof, met huizen geverfd in warme pasteltinten, zoals Moustiers Sainte-Marie, Rougon en Quinson. In laatstgenoemd dorp vind je in een klein museum prehistorische mensen. Waarschijnlijk vonden die het hier destijds ook al zo mooi.              

10. Flow Country & de North Coast 500, Schotland: avontuurlijk onthaasten 

Afstand vanaf Utrecht: ca. 1400 km

In het verre noorden van Schotland, verspreid over de regio’s Caithness en Sutherland, ligt Flow Country: Europa’s grootste en ogenschijnlijk verlaten veenmoerasgebied. Een unieke uithoek die al bestaat sinds het einde van de laatste ijstijd, dus pakweg tienduizend jaar. Je kunt hier uren wandelen zonder iemand tegen te komen. Wat je er wel tegenkomt? Eeuwenoude grafkamers, burchten en ruïnes, zoals die van Ardvreck Castle in Loch Assynt. Maar ook edelherten, rode vossen en roofvogels als de blauwe kiekendief en de zeearend.

Veenmos blijkt onmisbaar voor mens en dier. Omdat het niet afsterft maar doorgroeit (tot wel 10 meter onder water), houdt het de opgeslagen koolstof vast en laat het geen CO₂ vrij. Zo werken deze enorme mosdekens als grote, klimaatzuiverende opslagtanks. Je aandacht meer dan waard, net als de North Coast 500, een schilderachtige route van 516 mijl (830 km) rond Schotlands noordkust, die begint en eindigt bij Inverness Castle. Zeer geschikt voor avontuurlijke vakantiefietsers of reizigers per auto die graag uitstappen voor een wandeling in de noordelijke Hooglanden.