De mooiste bezienswaardigheden van de Elzas

Bekijk de gebeeldhouwde hoofden van het Maison des Têtes in Colmar, volg de Route des Crêtes over de ronde toppen van de Vogezen en wandel over de ophaalbrug van Kasteel van Haut-Koenigsbourg. Dit zijn de mooiste bezienswaardigheden van de Elzas.

Wat te doen in de Elzas?

Tot de Tweede Wereldoorlog behoorde de in Grand Est gelegen regio Elzas toe aan Duitsland en het is daardoor de minst Franse regio van het land. Dit is nog terug te zien in lokale specialiteiten als choucroute (zuurkoolschotel) en te horen aan het hier gesproken dialect. Mooi voorbeeld van de combinatie van de twee talen is de typerende Elzas-naam: Col de la Schlucht, een bergpas in de Vogezen. De Elzas ligt aan de lijzijde van dit gebergte, wat een beschutting oplevert tegen de vaak straffe westenwinden en de regen die hiermee gepaard gaat. En dat is gunstig voor de wijnbouw die volop aanwezig is in deze regio, met de Riesling, Pinot Gris en Gewürztraminer als bekende toppers. Volg de Elzaser Wijnroute, maak een wandeling door Parc Naturel Régional des Ballons des Vosges en bewonder de fraai gedecoreerde gebouwen in Colmar. Deze mooiste bezienswaardigheden van de Elzas wil je niet missen.

1. Parc Naturel Régional des Ballons des Vosges

In het 3000 vierkante kilometer grote Parc Naturel Régional des Ballons des Vosges vind je veertien bergtoppen, waarvan de Grand Ballon d’Alsace met 1424 meter de hoogste is. Tijdens de IJstijd bekleedden kilometers dikke gletsjers de bergen, waardoor de toppen afgerond werden en er nu bolvormig uitzien, ballons genoemd in het Frans. Na het terugtrekken van de gletsjers bleef er in de lager gelegen delen water staan, het ‘plateau van de duizend vijvers’, nu ook wel ‘klein Finland’ genoemd.

Het natuurpark biedt – behalve de ‘ballons’ zelf – een divers landschap met bergweiden, gemengde bossen en wijngaarden. Bewandel een deel van de totaal 7000 kilometer aan gemarkeerde paden, zoals de 12 kilometer lange bergwandeling vanaf Col de la Schlucht naar de ruim 1360 meter hoge Hohneck. Fiets over een van de uitgezette routes of peddel in een kano over meren als Longemer of Retournemer. Spot onderweg reeën en berggeiten of misschien een slechtvalk die alles van bovenaf in de gaten houdt.

2. Straatsburg: symbool van Europese samenwerking

Straatsburg is de hoofdstad van de Elzas, zetel van de Raad van Europa en samen met Brussel ook die van het Europees Parlement. De rivier de Ill kronkelt door de stad en de Rijn, die hier de grens vormt tussen Frankrijk en Duitsland, stoomt erlangs. Het oude stadscentrum ligt op het Grande Île (Grote Eiland) in de Ill-rivier en de overige stadsdelen zijn met een twintigtal bruggen hiermee verbonden. Op het Grande Île vind je een mix van Franse en Duitse bouwstijlen. De bevolking van Straatsburg is ook tweetalig en dat is een van de redenen dat hier verschillende Europese instellingen zijn gevestigd. Een symbolische keuze.

Bekijk de stad vanaf het water, tijdens een rondvaart over de Ill. Je ziet onder andere vakwerkhuizen die – op Venetiaanse wijze – met hun fundamenten in de rivier staan. Een opmerkelijke verschijning tussen de vakwerkhuizen is de uit roze zandsteen vervaardigde Notre Dame-kathedraal met zijn 142 meter hoge torenspits en astronomische klok.

3. Ooievaarsnesten en riekende kaas in Vallée de Munster

Riviervallei Vallée de Munster ligt midden in de Vogezen. In tegenstelling tot de meeste valleien, is deze niet genoemd naar de erdoorheen stromende rivier – die heet namelijk de Fecht – maar naar het grootste dorp: Munster. Heel bijzonder in Munster zijn de ooievaarsnesten, die hier al sinds de 11^e eeuw zijn te vinden. Spot in het dorp tientallen nesten bovenop de daken en torens waaronder de 19^e-eeuwse Tour de Cigognes die zelfs naar de vogels is vernoemd. De ooievaar is tevens het symbool van de Elzas. Je ziet de vogel onderweg in de regio regelmatig op afbeeldingen opduiken.

Verder is de Vallée de Munster vooral bekend om de in deze omgeving geproduceerde Munsterkaas, een rauwmelkse kaas met een zeer sterke geur, veelal verkrijgbaar rechtstreeks op de boerderijen. Proef de kaas onder het genot van een glaasje witte Gewürztraminer-wijn: een traditioneel koppel.

4. Bedevaartsoord bovenop Mont Sainte-Odile

Het klooster Mont Sainte Odile kijkt vanaf de gelijknamige 763 meter hoge heuvel uit over de vlakte van de Elzas. Het is een pelgrimsoord gewijd aan Sainte Odile, de beschermheilige van de Elzas. Odile werd halverwege de 7^e eeuw blind geboren als dochter van hertog Eticho I en door haar familie verstoten. Op haar twaalfde kwam ze in een klooster terecht waar zij na haar doopsel plotseling kon zien. Na terugkeer bij haar familie stichtte ze het klooster Mont Sainte Odile. Haar relikwieën bevinden zich in een 8^e-eeuwse sarcofaag in het kloostercomplex, waarvan de huidige gebouwen uit de 10^e tot de 17^e eeuw dateren.

Tijdens een wandeling door de omgeving valt de ‘heidense muur’ op: een 10 kilometer lange vestingmuur die rond het jaar 1000 v. Chr. rondom Mont Sainte Odile is opgetrokken. De naam van de muur benadrukt het feit dat het niets met het religieuze klooster te maken heeft. De muur is omhuld met mystieke speculaties, aangezien het niet bekend is waarom of door wie hij is gebouwd.

5. Elzaser Wijnroute met het karakteristieke dorp Riquewihr

De Route des Vins d’Alsace, oftewel Elzaser Wijnroute, loopt over een lengte van 170 kilometer tussen de steden Straatsburg en Mulhouse en is zowel geschikt om per auto als per fiets af te leggen. Het is een van de populairste gastronomische routes van Frankrijk en voert langs eindeloze wijngaarden die het glooiende landschap op de hellingen van de Vogezen moeiteloos volgen. De ruim duizend wijnboeren produceren voornamelijk witte wijnen zoals Riesling en Pinot Gris, gebotteld in Flûtes d’Alsace, de typische lange slanke flessen.

Stop ook in een van de middeleeuwse dorpen onderweg, zoals het karakteristieke Riquewihr. Ondanks de veelvuldige schermutselingen met buurvolkeren in de geschiedenis, is dit dorp bijzonder goed bewaard gebleven. Kleurrijke vakwerkhuizen vormen het straatbeeld. De kleur verraadde vroeger het beroep of het geloof van de bewoner: zo was geel bijvoorbeeld voor de bakkers en rood voor protestanten. Vanuit Riquewihr loopt het 16 kilometer lange Sentier Viticole des Grand Crus, een heuvelachtig pad door de omliggende wijngaarden.

6. Kasteel van Haut-Koenigsbourg

Het uit rood zandsteen opgetrokken Kasteel van Haut-Koenigsbourg rijst als een stenen vlaggenschip uit de Rijnvallei op, gebouwd op de ruim 700 meter hoge beboste Stophanberg. Het oorspronkelijke kasteel dateert uit de 12^e eeuw, maar op de ruïnes hiervan bouwde de Duitse Keizer Willem II begin 20^e eeuw het kasteel in traditionele middeleeuwse stijl na en die versie staat er vandaag de dag nog. Compleet met ophaalbrug, valhek en schietgaten.

Wandel door de poort en bekijk de waterput en de werkplaats van de smid op de binnenplaats. Beklim vervolgens de wenteltrap naar het woongedeelte van het kasteel. In de keizerskamer zie je monumentale fresco’s met onder andere de iconische adelaar van Pruisen op het plafond. Vergeet voor vertrek niet het indrukwekkende uitzicht vanaf de zuid- en noordtoren te bewonderen. Je kijkt uit over het dal, de ronde toppen van de Vogezen en bij helder weer zelfs de hoge pieken van de Alpen.

7. Route des Crêtes: erfenis uit de Eerste Wereldoorlog

De Route des Crêtes (Weg van de Bergruggen) is in 1914, tijdens de Eerste Wereldoorlog, aangelegd door het Franse leger als verbindingsweg voor troepen- en goederenvervoer tussen het zuidelijke en het noordelijke front. De route voert van Saint Marie de Mines naar de 88 kilometer zuidelijker gelegen stad Mulhouse, over de bergtoppen van de Vogezen, zoals de 1364 meter hoge Hohneck.

In de lagere regionen rijd je door dichte dennenbossen, waarna er een heide- en toendra-achtig gebied volgt in de overgang naar de kliffen rond de pieken. Bij het uitkijkpunt Gazon du Faing heb je een weids uitzicht over de Rijnvallei en de als decorstukken achter elkaar geplaatste rollende heuvels van de Vogezen. Spot onderweg gemzen die zich, balancerend op de rotsen, in dit gebied bijzonder goed thuis voelen.

8. De fraai gedecoreerde huizen van Colmar

Het gros van de huizen in het middeleeuwse stadscentrum van Colmar dateert uit de 15^e en 16^e eeuw. In de wijk La Petite Venise leveren de kleurrijke vakwerkhuizen aan de met kasseien geplaveide straten langs het La Lauch-kanaal een bijna sprookjesachtig beeld. Dit was dan ook de inspiratiebron voor het dorp uit de Disneyfilm Belle en het Beest. De aantrekkelijke terrassen in deze wijk hangen boven het water of zijn op pontons uitgestald.

Er zijn ook elders in de stad bijzonder fraai gedecoreerde huizen en gebouwen te zien. Neem bijvoorbeeld een kijkje bij het 17^e-eeuwse Maison des Têtes, een in Duitse renaissancestijl opgetrokken stadspaleis. Zoals de naam al doet vermoeden, zijn er ruim honderd gebeeldhouwde hoofden op de façade te zien. Deze hoofden zijn van divers pluimage: van bijbelse en mythische figuren, maar ook van voormalige keizers. De meeste vertonen een grimas. Een bijzonder schouwspel.