Dynamisch energiecontract met zonnepanelen: hoe werkt dat?

Waarom salderen en terugleveren met een dynamisch contract interessanter is dan je denkt

Steeds meer huishoudens zijn niet alleen stroomverbruikers, maar ook opwekkers. Ongeveer een derde van alle Nederlanders heeft zonnepanelen op het dak en levert stroom terug aan het net. Hoe werkt salderen en terugleveren met een dynamisch tarief en is zo’n dynamisch contract eigenlijk wel interessant als je zonnepanelen hebt?

Hoe werkt een dynamisch energiecontract met zonnepanelen? 

In de basis werkt het salderen van de opgewekte stroom hetzelfde bij een dynamisch energiecontract als bij een vast -en variabel energiecontract: je krijgt dezelfde prijs voor de stroom die je opwekt als dat je betaalt voor stroom die je afneemt. Groot verschil is dat die prijs bij een vast of variabel energiecontract altijd hetzelfde is (voor het aantal kWh dat je per jaar verbruikt: dit zijn de kWh die je mag salderen) en bij een dynamisch energietarief die prijs van uur tot uur verschilt.

Daarom kun je voor een kilowattuur die je ’s middags opwekt minder krijgen dan dat je betaalt voor diezelfde kWh later op de dag. Dat klinkt wellicht ongunstig als je zonnepanelen hebt, zeker als je weet dat de elektriciteitsprijs op zonnige dagen doorgaans lager is dan op bewolkte dagen, vooral midden op de dag. Uit onze analyse over de afgelopen jaren blijkt dat de waarde van teruggeleverde zonnestroom (exclusief belastingen) ongeveer 55 procent bedraagt van de kosten van de afgenomen elektriciteit.  

Tot zover hoe het terugleveren met een dynamisch energiecontract werkt. En dat klinkt waarschijnlijk nog niet zo aantrekkelijk. Snappen we, maar lees vooral nog even verder. Onderaan de streep ben je met een dynamisch energiecontract namelijk in veel gevallen alsnog gunstiger uit. 

1. Het salderen van energiebelasting 

Het grootste gedeelte van wat je met salderen terugkrijgt, bestaat uit energiebelasting. Je betaalt (veel) meer belasting dan dat de stroom zelf eigenlijk kost. Per verbruikte kWh betaal je in 2024 13,2 cent belasting (inclusief btw). Die belasting betaal je ook als de kale stroomprijs negatief is én krijg je ook terug wanneer je zonnestroom levert aan het net. In de praktijk betekent het dus dat je pas echt moet betalen voor het terugleveren van stroom als de stroomprijs lager is dan de optelsom van de beursprijs, belasting én bijkomende inkoopkosten en dat is de afgelopen jaren maar heel weinig voorgekomen.   

Lees meer over negatieve stroomprijzen

Belangrijk om te weten is dat je alleen de energiebelasting kan salderen van de stroom die je ook van het net verbruikt. Als je netto teruglevert, dus in een jaar meer stroom teruglevert aan het net dan je verbruikt, dan krijg je over hetgeen je meer teruglevert geen energiebelasting terug. Wel krijg je met een dynamisch energiecontract nog altijd de actuele kale stroomprijs voor je teruggeleverde zonnestroom, daar waar de energiebedrijven met traditionele tarieven een vast, maar eigenlijk altijd zeer laag teruglevertarief kennen. 

2. Terugleverkosten bij vaste en variabele contracten 

Zonnepanelen zijn bedoeld om onze huizen zelf te kunnen voorzien van duurzame energie, maar door de salderingsregeling gaat de aandacht vooral uit naar terugleveren via het net en terugverdienen van de investering. Dus niet het aantal panelen afstemmen op je eigen verbruik, maar het dak maximaal volleggen om zoveel mogelijk rendement te behalen. Dat is ook de reden dat de regering deze regeling het liefst wilde afbouwen en uiteindelijk in 2031 volledig afschaffen. Dat wetsvoorstel is echter niet door de Eerste Kamer gekomen. Voorlopig blijft de salderingsregeling dus bestaan. 

Tenminste... De regeling blijft dan wel hetzelfde, maar in de praktijk zien we dat veel energiebedrijven extra kosten voor terugleveren in rekening brengen. Waarom doen ze dat? Door de salderingsregeling moeten ze jou een hogere prijs voor de teruggeleverde zonnestroom betalen, terwijl ze die stroom zelf voor de actuele, vaak lagere stroomprijs moeten zien te verkopen op de energiemarkt. Dit kost energiemaatschappijen heel veel geld en dit moeten ze zien terug te verdienen. Uiteindelijk komt die rekening dus gewoon weer bij jou als klant te liggen. 

Zie ook: Wat is zonnestroom nu écht waard? 

Met het dynamisch energiecontract van de ANWB betaal je geen extra kosten als je teruglevert aan het net. Je krijgt altijd wat stroom op dat moment waard is. In plaats van het idee 'ineens' bestraft te worden met algemene terugleverkosten, ongeacht of je daadwerkelijk teruglevert als we met z'n allen te veel zonne-energie opwekken. Wel zo eerlijk toch? 

Het werkt namelijk twee kanten uit. Ja, er ontstaan steeds vaker situaties dat het net vol komt te zitten met zonnestroom die dan weinig tot niets waard is. Daartegenover staat echter dat in het overgrote deel van het jaar heel Nederland profiteert van de goedkopere, schone stroom uit de panelen van de mensen en bedrijven die daarin geïnvesteerd hebben. 

3. Kijk niet alleen naar terugleveren 

Uit analyse van cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) blijkt dat de dynamische uurtarieven 85% van de tijd lager zijn geweest dan de vaste en variabele tarieven die de gemiddelde Nederlander betaalt. Verbruik je meer dan je opwekt, dan ben je voor dat meerverbruik daarom hoe dan ook meestal veel gunstiger uit. 

Om een realistisch financieel plaatje te schetsen, helpt het om naar het geheel te kijken en niet alleen naar de teruglevertarieven.

4. Gebruiken in plaats van salderen 

Wij zijn van mening dat we zonnepanelen weer moeten gebruiken waarvoor ze oorspronkelijk zijn bedoeld: het opwekken én vervolgens zoveel mogelijk zelf gebruiken van duurzame energie. Een dynamisch energiecontract geeft je extra motivatie om zo optimaal mogelijk om te gaan met je eigen opgewekte stroom.  

Je kunt een aantal dingen doen om je eigen zonnestroom zo optimaal mogelijk te gebruiken: 

A. De ligging van de zonnepanelen

De opstelling van je zonnepanelen speelt een grote rol. Veelal zijn zonnepanelen zo geplaatst dat ze midden op de dag maximaal stroom leveren. Je hebt dan in de ochtend en het einde van de middag weinig opbrengst en midden op de dag juist enorm veel. Dat maakt het lastig om in de middag al je eigen zonnestroom te gebruiken. 

Soms is het mogelijk om panelen anders te verdelen over het dak, zodat je ook wat ochtend- en of avondzon meepakt. De algehele jaaropbrengst kan dan lager zijn, maar doordat je de gehele dag opwekt is het eenvoudiger je eigen stroom te verbruiken en kun je onder aan de streep voordeliger uit zijn. Je levert immers ook terug tijdens uren dat de stroomprijs doorgaans wat hoger ligt. Én het is extra duurzaam omdat je minder stroom van het net nodig hebt! 

B. Zonne-energie opslaan 

Een mogelijke toekomstige stap is een thuisbatterij. Hierin kun je opgewekte zonnestroom opslaan om deze op een later moment te gebruiken of om deze terug te leveren als de tarieven hoger zijn. Op dit moment zijn de batterijen nog relatief prijzig, waardoor ze zichzelf doorgaans nog niet terugverdienen. In de toekomst hebben veel mensen waarschijnlijk een thuisbatterij op wielen: met bidirectioneel laden kun je een elektrische auto ook als thuisbatterij gebruiken. 

C. Je verbruik verplaatsen 

Stem stroom-grootverbruikers op je eigen elektriciteitsproductie af. Wellicht ben je van vroeger gewend om bijvoorbeeld de wasmachine, vaatwasser en droger vooral in de daluren ’s nachts te gebruiken, tegenwoordig is het vooral handig om die apparaten midden op de dag te laten draaien, bij voorkeur bij zonnig weer. 

Denk ook aan het slim laden van een elektrische auto, op de momenten dat er veel schone energie wordt opgewerkt en de elektriciteit goedkoop is. Zeker in de weekenden en midden op de dag kun je vaak heel goedkoop laden, soms zelfs tegen een negatieve stroomprijs.  

Conclusie: is een dynamisch energiecontract voordelig met zonnepanelen?

Op de vraag of terugleveren met een dynamisch energiecontract zoals de ANWB biedt interessant is, is helaas dus geen rechttoe-rechtaan-antwoord te geven. Hoeveel zonnepanelen je hebt, in welke richting ze liggen, hoe de (uur)prijzen van stroom zich ontwikkelen en hoeveel stroom je gebruikt: dit speelt dus allemaal mee.

Hoe dan ook: de ANWB rekent dus geen terugleverkosten zoals je nu door de energiebedrijven volop ziet gebeuren, ongeacht of er in Nederland op dat moment daadwerkelijk te veel zonnestroom wordt teruggeleverd.

We proberen een aantal verbruiks- en terugleversituaties te schetsen om te bepalen of het dynamische energiecontract van de ANWB financieel voordelig is met zonnepanelen:

A. Je levert (veel) meer terug dan je verbruikt

Dan is dynamisch over een jaar bekeken veelal voordeliger dan vast of variabel. Dit komt door de relatief lage netto-terugleververgoeding die je tegenwoordig bij vast en variabel krijgt voor de kWh die je op jaarbasis meer opwekt dan dat je verbruikt. Daartegenover lever je met dynamisch door het jaar heen ook gewoon terug tijdens dagen en uren dat het uurtarief relatief hoger ligt. Niet alleen die stralende zomerdagen.

B. Je verbruikt (veel) meer dan je teruglevert

Dan is dynamisch over een jaar bekeken veelal voordeliger dan vast of variabel. Dit komt doordat je met dynamisch je elektriciteit van het net afneemt tegen gemiddeld aantoonbaar lagere tarieven.

C. Je verbruikt ongeveeer evenveel als dat je teruglevert

Dan is vast of variabel over een jaar bekeken veelal voordeliger dan dynamisch. Máár: let op de terugleververgoeding, terugleverkosten of 'terugleverboete' (in welke vorm dan ook) die de leverancier bij vast of variabel rekent of gaat rekenen. Dit kan de situatie totaal veranderen.

D. Je hebt zonnepanelen die richting het oosten-westen liggen

Dan is dynamisch veelal voordeliger. Dit komt doordat je relatief meer teruglevert als de uurtarieven doorgaans hoger liggen.

E. Laad je thuis een elektrische auto

Dan is dynamisch veelal voordeliger. Dit komt doordat vrijwel alle elektrische rijders de auto opladen als de uurtarieven van stroom het laagst liggen.

Toekomst: nog meer stimulans om zonnestroom zelf te gebruiken

De salderingsregeling blijft vooralsnog bestaan, maar het is niet uitgesloten dat er - naast de terugleverkosten gerekend door de energiebedrijven - ook andere maatregelen worden genomen door de regering en specifiek de regionale netbeheerders. Niet alleen om te voorkomen dat er massaal wordt teruggeleverd als er in Nederland eigenlijk helemaal geen afnemer te vinden is voor die stroom. Maar ook omdat het lokale elektriciteitsnet (dus de kabels onder de grond en de transformatorhuisjes) overbelast dreigt te raken. 

Deze maatregelen hebben als doel om ons allemaal te motiveren om om te gaan met zonnestroom zoals het is bedoeld: zoveel mogelijk benutten op de plek waar deze wordt opgewerkt. Of opslaan, dat kan ook, maar dit staat helaas echt nog in de kinderschoenen.