ANWB HomepageWat is een zelfrijdende auto?
Auto kijkt steeds meer met je mee
De volledig zelfrijdende auto is van de nabije toekomst. Als het aan merken zoals Tesla en Mercedes-Benz ligt, rijden we vandaag nog zonder handen aan het stuur. De techniek is er al en functioneert behoorlijk goed. Maar het woordje 'behoorlijk' is nou net de reden waarom het nog geen gemeengoed is: 100 procent veiligheid is er nog niet.
Hoe werkt een zelfrijdende auto?
De werking van de systemen in een zelfrijdende auto is in veel gevallen gebaseerd op connectiviteit: de auto verbonden met het internet. De komende jaren zal de auto in hoog tempo slimmer en zelfstandiger worden en uiteindelijk (deels) autonoom aan het verkeer deel kunnen nemen. Automobilisten blijven zelf verantwoordelijk voor hun rijgedrag.
Een voertuig dat zonder ingrijpen van de bestuurder aan het verkeer kan deelnemen. Het voertuig is uitgerust met een groot aantal sensoren. Samen met speciaal ontwikkelde cameratechnieken houden deze sensoren de omgeving nauwlettend in de gaten. De auto analyseert zelf deze data en anticipeert hierop. Daardoor kan de auto zelfstandig door het verkeer manoeuvreren. Een autonome auto onderscheidt zich van een coöperatieve auto doordat deze niet in verbinding hoeft te slaan met andere weggebruikers en of systemen langs de kant van de weg.
Een voertuig dat bepaalde rijtaken ondersteunt of overneemt. Daarbij wordt gebruik gemaakt van communicatie met andere voertuigen of informatiesystemen langs de kant van de weg. De ondersteuning vindt plaats door de bestuurder te informeren of te waarschuwen. Zo nodig kan het systeem ook ingrijpen in de besturing. Communicatie met de omgeving maakt het voor het voertuig mogelijk om steeds zelfstandiger (en op termijn volledig zelfstandig) te rijden.
Een voertuig dat informatie verzamelt en dit vervolgens deelt via het internet. Het voertuig verzamelt onder andere informatie over de locatie, het rijgedrag, de gereden routes en de toestand van de motor. Deze informatie wordt, via een server, gedeeld met de bestuurder en de omgeving.
Een connected auto is voorzien van een internetverbinding en verzamelt dus data. Dat doen je mobiel en laptop ook: die data helpen jou, maken jouw leven makkelijker. De data van je auto zijn af te lezen in een persoonlijke omgeving in een app. Zo weet je precies waar je bent geweest, wat de conditie is van je auto, de onderhoudshistorie, je rijstijl en brandstofverbruik, je kunt internetten, praten met je auto en nog veel meer.
Connected rijden maakt autorijden door talloze slimme functies veel veiliger. Veel functies waarschuwen jou bijtijds, waardoor je een stuk rustiger achter je stuur zit. Een aantal voorbeelden: crash-detectie, automatisch sturen (adaptive cruise control), automatisch inparkeren, verkeerslicht en -bordherkenning. Maar ook active lane departure warning (blijf in je eigen baan), automatische noodoproep en locatieherkenning via bluetooth. Connected rijden is puur onbezorgd autorijden. Natuurlijk moet je ook zelf nog blijven opletten, maar een praatje maken met je bijrijder of je kinderen achterin wordt nu wel een stuk relaxter.
De slimme hulpsystemen die genoemd worden, heten eigenlijk Advanced Driver Assistance Systems (ADAS).
ADAS is ontwikkeld om het autorijden voor de automobilist comfortabeler en veiliger te maken. De systemen kunnen helpen om afstand te houden tot de voorganger, binnen de rijstrook te blijven of op het laatste moment een noodstop te maken. De systemen hebben tot doel de veiligheid en rijvaardigheid (van de bestuurder) te verbeteren. Meer over rijhulpsystemen kun je hier vinden.
Niveaus van automatisering
Het is belangrijk om onderscheid te maken in de mate waarin de auto's zijn geautomatiseerd. Alleen als rijtaken voor 100% zijn geautomatiseerd en het voertuig geheel zelfstandig de weg kan vinden, spreken we over een volledig zelfrijdend voertuig.
De fase van "geen automatisering" tot "volledig geautomatiseerd" is daarom ingedeeld in verschillende niveaus van automatisering. De meest bekende indeling is van SAE Internationaal, dat 5 niveaus onderscheidt.
Wanneer rijden auto's zelfstandig?
Tel alle afzonderlijke systemen bij elkaar op en de auto kan redelijk zelfstandig door het verkeer bewegen. Maar: het zijn dan nog geen zelfrijdende auto’s. De verwachting is dat die er in de toekomst wel gaan komen.
Hoe snel deze ontwikkeling zal gaan, is van vele factoren afhankelijk. Bijvoorbeeld de ontwikkelsnelheid van auto’s en systemen, maatschappelijke acceptatie, passende wet en regelgeving (bijvoorbeeld aangaande aansprakelijkheid), communicerende wegsystemen etc. Zolang niveau 4 of 5 niet is bereikt, blijft de bestuurder in elk geval nog altijd aansprakelijk.
Rijden auto’s nu al zelfstandig?
Hoewel er in gecontroleerde omgevingen al volop wordt getest met volledig zelfstandig rijdende auto’s, is het nog te vroeg om deze al aan het reguliere verkeer op de openbare weg toe te laten. Daarvoor is nog een lange weg te gaan.
Steeds meer systemen
Toch zijn er de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet. De meest moderne voertuigen voldoen inmiddels aan SAE niveau 2. Op deze auto’s zijn systemen te koop die met camera, lidar en radar waken over de directe omgeving van de auto. Zo kunnen de systemen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de auto automatisch stopt als er een obstakel voor de auto opdoemt en de bestuurder niet reageert.
Adaptive cruise control
Een andere toepassing van de techniek is ‘adaptive cruise control’. Cruise control betekent dat een auto een eenmaal ingestelde snelheid blijft aanhouden, totdat het systeem dat onderbreekt. Als een cruise control adaptief is, ‘kijkt’ het systeem met een korteafstandsradar naar het verkeer vóór de auto. Het remt af als de voorganger afremt. Zodra de voorganger weer versnelt, trekt het systeem weer automatisch op naar de ingegeven snelheid. Dit zorgt er niet alleen voor dat je met minder stress rijdt, ook de kans op kop-staartbotsingen wordt met dit stukje relatief simpele techniek een stuk kleiner.
De uitdagingen van zelfrijdende auto's
Kortom, de techniek maakt autonoom rijden (dus zonder aandacht van de inzittenden) eigenlijk al zo goed als mogelijk. Maar het gaat nog te ver om blind op deze systemen te vertrouwen. Er zijn nog wat hobbels te nemen.
1. De verkeersdrukte
Een van de belangrijkste? Het hedendaagse verkeer en de volle drukke straten. Deze vormen echte uitdagingen voor het ‘autobrein’. Voetgangers, fietsers, niet-autonome auto’s, vrachtwagens, bussen, overstekende huisdieren: de chaos van een stad is voor de mens niet gemakkelijk, maar de zelfrijdende auto weet er eveneens niet feilloos mee om te gaan. Zo zorgen de nu al aanwezige systemen geregeld voor onnodig gerem. Omdat het systeem kiest voor de veiligste opties in druk verkeer: afremmen en/of stilstaan. Automobilisten moeten daarom zelf blijven opletten en ingrijpen als daar aanleiding toe is.
2. Ethische vraagstukken
Dat niet feilloze leidt meteen tot een tweede heel belangrijke nog te nemen hobbel: hoe programmeer je een computer voor het geval dat een aanrijding niet te vermijden is? Dit is een heel bijzonder onderwerp en meteen een ethisch vraagstuk: stel dat er een wrange keuze moet worden gemaakt?
Je rijdt in de bergen en ineens doemt er een groep wandelaars op en er is weinig ruimte om te remmen of uit te wijken. Kiest de auto er dan voor om zelf het ravijn in te rijden (met jou er bij dus) of rijdt de zelfrijdende auto in op de wandelaars? Dit is vanzelfsprekend een keuze die ook voor ons onmogelijk te maken is, maar dan maak je hem nog altijd zelf en niet omdat het een variabele is die ooit is ingegeven door een programmeur.
3. Juridische vraagstukken
En wanneer ergens in de miljarden nullen en enen die het computerbrein per seconde analyseert een foutje zit? Met een ongeval als gevolg? Wie is er dan verantwoordelijk? De fabrikant van de auto? De leveranciers van de computer? De programmeur?
Verzekeringstechnisch en op juridisch gebied zijn er daarom nogal wat vragen te beantwoorden. Dit samen met de ethische vraag en het drukke (niet-autonome) verkeer maakt dat het nog wel even duurt voordat we met een druk op de knop van een app een auto kunnen laten voorrijden.
Zelfrijdende auto verhoogt verkeersveiligheid
Met de toekomstige introductie van zelfrijdende auto’s wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het verbeteren van de verkeersveiligheid. De auto kan om zich heen kijken en zelfstandig reageren op dreigende gevaren. Ook kan een auto die een kilometer verderop een file inrijdt een signaaltje afgeven aan het achteropkomende verkeer: pas op, file!
Politieauto’s, brandweerwagens en ziekenauto’s kunnen een signaaltje uitsturen ‘naar voren’: pas op, ik kom eraan. Auto’s kunnen hierop reageren – bijvoorbeeld ruimte maken door uiterst rechts te gaan rijden – lang voordat de inzittenden de sirene horen. Met al deze toepassingen kan het verkeer veiliger worden en de doorstroming verbeteren.
Wanneer worden zelfrijdende auto's werkelijkheid?
Kort samengevat: voorlopig nog niet. Of tenminste - niet overal. Mogelijk dat het zelfstandig rijden iets eerder wordt toegestaan op (delen van) snelwegen waar voor dit soort auto’s speciale rijstroken gereserveerd kunnen worden. Of op afgesloten terreinen (bij bedrijven of grote parkeerplaatsen). Hier mogen dan geen andere voertuigen rijden die ‘menselijke’ fouten kunnen maken, fouten waarop een computer mogelijk verkeerd reageert omdat een mens niet altijd even voorspelbaar is.
Wat vindt de ANWB?
De ANWB ziet veel voordelen in de ontwikkeling van de zelfrijdende auto vanwege de mogelijkheden die het biedt om verkeer veiliger, schoner en comfortabeler te maken en op die manier bij te dragen aan de missie van de ANWB om haar leden in vrijheid en met plezier onderweg te laten zijn.