Waarom windmolens stilstaan als het waait

Het waait en toch staan er windmolens stil, hoe kan dat? De kans is groot dat je het jezelf weleens hebt afgevraagd. Dat kan natuurlijk met onderhoud te maken hebben, maar er zijn meerdere redenen voor.

Het stroomnet in Nederland is vol. Er wordt veel stroom gevraagd, bijvoorbeeld door de nog steeds toenemende automatisering en elektrisch transport. Apparatuur en voertuigen hebben stroom nodig. Huishoudens gaan van het gas af. Maar ook doordat er veel stroom wordt opgewekt door windmolens en zonnepanelen. Ook die stroom op komt op het net. Vraag en aanbod komen dan niet overeen. Het kan vreemd klinken, maar succesvol duurzaam stroom opwekken kan tot problemen leiden.

Te veel aanbod

Het stroomnet kan té veel aanbod niet aan. Daarnaast heeft een overschot aan stroom gevolgen voor de prijs. Die wordt laag en kan zelfs soms tot negatieve stroomprijzen leiden zodat elektriciteit meer kost dan het oplevert. Op zulke momenten is het (vanwege de kosten) slimmer om windmolens stil te zetten, dan ze te laten draaien.

Net zoals het landelijke wegennetwerk is het stroomnetwerk in Nederland ontworpen voor een bepaalde hoeveelheid aanbod en gebruik. Te veel aanbod op het stroomnet heeft hetzelfde gevolg als op de weg: files, ongelukken en verstoppingen. Het is net zo ingewikkeld als het ‘snel’ uitbreiden van de hoeveelheid asfalt. Een zwaarder stroomnet aanleggen, is niet zo gebeurd.

Opslag van stroom

Er moet gebouwd worden, net zoals dat gaat bij het wegennetwerk. Er is geld, ruimte en specialistische kennis voor nodig. In een druk land, zoals Nederland, zijn die ingrediënten vaak schaars. Netbeheerders zijn bezig om te zorgen dat het stroomnet meer capaciteit heeft. Maar tegelijkertijd neemt ook het succes van duurzame energie toe, denk aan de groeiende hoeveelheid zonnepanelen die stroom aan het netwerk leveren.

Naast het uitbreiden van de capaciteit van het stroomnet, in kabels en verdeelstations, is er een andere oplossing. Namelijk opslag van stroom, op landelijk niveau maar ook per huishouden. Simpelweg met (thuis)batterijen die de opgewekte zonnestroom opslaan zodat die niet teruggeleverd hoeft te worden aan het stroomnet.

Salderingsregeling

Beleid van de overheid kan daarbij helpen. Een eerste stap wordt in 2024 gezet met het afbouwen van de salderingsregeling bij zonnepanelen. Simpel gezegd zorgt die regeling ervoor dat je zelf opgewekte stroom (die je niet gebruikt) altijd terug mag leveren aan het stroomnet, tegen een vergoeding. Met het afschaffen van de salderingsregeling wil de overheid direct gebruik van zelf opgewekte stroom stimuleren.

Netbeheerders mogen zelf geen stroom opslaan. Ze zijn verantwoordelijk voor het transport van elektriciteit. In Nederland zijn er zeven, het verschilt per regio welke netbeheerder dat is. Opslag van grote hoeveelheden stroom kan dus bijvoorbeeld gedaan worden door een energiepark. Er zijn ook initiatieven met ‘buurtbatterijen’, die opslag per woonwijk regelen.

Een andere optie is dus dat huishoudens zelf een thuisbatterij hebben waarin zelf opgewekte stroom wordt opgeslagen. Die zijn op dit moment nog vrij kostbaar. Ongeveer 4.000 euro voor de opslag van 3 kWh. Dat is bijvoorbeeld ongeveer genoeg om acht keer de wasmachine te laten draaien.

Er valt nog veel te winnen, als het gaat om efficiënt gebruik van groene stroom. Vooral door meer mogelijkheden om duurzaam opgewekte stroom op te slaan. Dan kunnen aanbod en vraag met elkaar in balans worden gebracht, zonder nadelen voor het landelijke stroomnet en mét een stabiele kostprijs.

Te veel wind

Het kan tot slot ook simpelweg té hard waaien. Een windmolen heeft een snelheidsbegrenzer. Waait het te hard dan draaien de bladen minder snel of staan ze zelfs helemaal stil. Bij windkracht 11 of hoger is anders de kans op ernstige schade aan de windmolen groot.