Cultuur opsnuiven in de natuur

Een gouden tip per provincie

Wist je dat er ook genoeg cultuur in de natuur te vinden is? Denk aan werelderfgoed Schokland in Flevoland en het prachtige Muiderslot in Noord-Holland. We geven je een tip per provincie, zodat je komend seizoen wat cultuur kunt opsnuiven in de frisse buitenlucht.

1. Groningen: Klooster Ter Apel

De provincie Groningen telde ooit 30 kloostercomplexen. Helaas is er hier nog maar één grotendeels intact van overgebleven: Klooster Ter Apel, in het zuidoosten van de provincie. Het komt uit 1465, waar bijna een eeuw lang aan is gebouwd. In 1593 kwam er al een eind aan het traditionele kloosterleven. Vandaag de dag zijn hier exposities te zien, kun je workshops volgen en is er een kruidentuin. Klooster Ter Apel staat op de Unesco top 100 van historische gebouwen, en is absoluut een bezoekje waard.

2. Friesland: fiets de zeedijkenroute

Pak de fiets en volg zo’n 3,5 uur lang de Zeedijkenroute in het westen van Friesland. De naam zegt het al: je fietst op en langs zeedijken uit verschillende fasen van de Friese geschiedenis. Zoals de Pingjumer Gulden Halsband, uit de tijd dat de dijk ten zuiden van Harlingen een flinke omweg moest maken rondom een zee-inham. Vanaf Makkum volgt de route de vroegere Zuiderzeedijk, sinds 1932 beter bekend als de IJsselmeerdijk. Pauzeer onderweg zeker even in het gezellige Harlingen of Bolsward met haar fraaie historische gebouwen. Voor een kop koffie met een oranjekoek, dé Friese lekkernij.

3. Drenthe: wandelen naar de hunebedden

Met deze wandelroute loop je eigenlijk door de geschiedenis van Drenthe. Havelte is een van de oudste dorpjes van de provincie, waar veel monumenten uit het verre verleden liggen. Denk aan hunebedden, grafheuvels, terpen en ruïnes. Ze vertellen je het verhaal van meer dan 12.000 jaar leven hier. Tijdens deze 13 kilometer lange wandeling kom je natuurlijk ook schaapskudden, herders en mooie natuur tegen.

4. Gelderland en Overijssel: de natuur tussen de negen Hanzesteden

Gelderland en Overijssel kennen maar liefst negen Hanzesteden: Deventer, Doesburg, Elburg, Harderwijk, Hasselt, Hattem, Kampen, Zutphen en Zwolle. Deze steden zijn al een bezienswaardigheid op zich, maar ook de natuur ertussen mag er zijn. Een aanrader is de wandelroute Het Hanzestedenpad, met een combinatie van een rijke cultuurhistorie en mooie natuurgebieden. Het is een streekpad dat de Hanzesteden langs de IJssel met elkaar verbindt. In totaal is de wandeling 122 kilometer lang van Doesburg naar Kampen. Onderweg moedigen de vogels je fluitend aan en kun je pauzeren in een van de gezellige Hanzesteden. Fietsen kan hier natuurlijk ook, zoals het Hanzerondje Zwolle-Kampen van 41 kilometer langs de IJssel.

5. Flevoland: Werelderfgoed Schokland

Wist je dat er vroeger midden in de Noordoostpolder een eiland lag? Schokland heet het, en er hebben eeuwenlang mensen gewoond. Inmiddels is het een archeologisch monument vol bodemschatten. Dat het vroeger een eiland was, zie je nog steeds aan het landschap en bijvoorbeeld de kerk en de lichtwachterswoning. In het Schokkerbos vind je het bezoekerscentrum, van waaruit je het eiland kunt verkennen met avontuurlijke wandel-, fiets- en rugzakroutes. Ook kinderen vinden het maar wat spannend om het verborgen verleden van Werelderfgoed Schokland te ontdekken. Locatietheater Prins te Paard maakte twee luisterroutes waarbij je verhalen hoort over 150 jaar geleden toen het eiland ontruimd werd.

6. Overijssel: de vijf bergen bij Markelo

Markelo staat ook wel bekend als het dorp tussen de vijf heuvels. Qua hoogte zijn ze met hun 50 meter misschien niet zo indrukwekkend, maar het verhaal erachter is dat zeker wel. Op de top van de Dingspelerberg werd vroeger namelijk recht gesproken, en op de Herikerberg de doodstraf uitgevoerd. Voordat een veroordeelde op de Galgenbelt werd opgehangen, kon hij op de Hulpe zijn zonden opbiechten. Op de Markeloseberg staat een verzetsmonument uit 1953. Tijdens de wandeling Vijf bergen met een roerig verleden kom je ook langs korenmolen De Hoop uit 1836, die weer op volle toeren draait.

7. Utrecht: Fort bij Rijnauwen

Fort bij Rijnauwen is gebouwd tussen 1868 en 1875 en is het grootste vestingswerk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een unieke parel om te bekijken met bomvrije kazernes, kazematten, groepsschuilkelders en een groot terreplein. Tot 1977 was het fort hermetisch afgesloten, waardoor de natuur helemaal haar gang kon gaan. Daardoor is het een paradijsje geworden met zeldzame bloemen, bedreigde plantsoorten en dieren. Fort Rhijnauwen is het hele jaar te bezoeken tijdens rondleidingen en evenementen. Kinderen komen hier ook graag, voor Kapitein Dirk en de spannende vleermuissafari’s. Op de landgoederen van Amelisweerd en Rhijnauwen kun je prachtig wandelen.

8. Noord-Holland: Muiden, Muiderberg en Forteiland Pampus

Muiden staat natuurlijk vooral bekend om haar machtig mooie Muiderslot. De historische wandelroute door Muiden leidt je niet alleen langs dit beroemde kasteel, maar ook langs sluizen, ophaalbruggen en vestingswallen. Zit de pas er goed in? Wandel dan de Muiderbergroute, van Muiderberg naar Muiden door een oer-Hollands landschap en over de grasdijk langs het IJsselmeer. Ook kun je vanaf Muiden op de boot stappen naar Pampus, om dit monumentale forteiland vol verhalen te ontdekken. Volg de route langs verschillende ruimtes in het fort, met filmprojecties en geluidseffecten.

9. Zuid-Holland: Kinderdijk Molens

Grote kans dat je al heel wat plaatjes van de Kinderdijk molens voorbij hebt zien komen. Maar in het echt ziet deze plek er nog indrukwekkender uit. Drie van de molens zijn dagelijks open voor publiek, en die hebben elk hun unieke eigen verhaal. Gezinnen komen graag in Museummolen Blokweer uit 1630, waar je ervaart hoe het leven in de jaren ’50 was. De wandeling Rondje Kinderdijk neemt je mee langs alle plekken. Museummolen Overwaard staat in het teken van techniek, en is alleen te bezoeken met de rondvaartboot. En dat is mooi meegenomen, want vanaf het water beleef je het Werelderfgoed weer op een heel andere bijzondere manier.  De omgeving van Alblasserdam leent zich uitstekend voor een wandeling of fietstocht.

10. Zeeland: Fort Rammekens

Op het eiland Walcheren in Zeeland staat het oudste zeefort van West-Europa: Fort Rammekens uit 1547. Binnen kun je ronddwalen in duistere halfbastions, kazematten, voormalige kruitkamers en het hoofdbastion. Boven op het fort wacht je een mooi uitzicht op de Westerschelde en Zeeuws-Vlaanderen. Ook de buitenkant is een bezienswaardigheid op zich, de muren zijn namelijk flink begroeid met (korst)mossen en varentjes. Het fort maakt ook onderdeel uit van de wandelroute Uitwaaien op Walcheren, waarbij je 10 kilometer lang geniet van het bos, het enige schor van Walcheren en het strand.

11. Brabant: De Maasheggen

De Maasheggen is het oudste cultuurlandschap van Nederland en heeft sinds 2018 de UNESCO mens en biosfeerstatus. Ook is het het meest omvangrijke heggenlandschap van ons land, met een mozaïek van heggen, weides, drinkpoelen en oude knotbomen. Het gebied ligt op de grens met Limburg, waar het lijkt alsof de tijd honderd jaar heeft stilgestaan. Je kunt hier zowel fietsen als wandelen. Kies bijvoorbeeld het Ad de Ponti pad of de Kruid & struintochten. Of fiets de route de Maasheggenroute.

12. Limburg: wandelen langs de wijngaarden

In het bourgondische Limburg is het altijd goed toeven. De provincie staat bekend om haar culinaire hoogstandjes, maar ook om de lekkere wijn. Trek je wandelschoenen aan en waag je aan de route Krijtrotsen en wijn naar de Sint Pietersberg, met onderweg drie wijngaarden. Zoals Hoeve Nekum. Interessant weetje: op de bruiloft van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima werd hun riesling geschonken. Ook wandel je langs het beroemde Château Neercanne, waar naast de kasteelmuur een beschutte wijngaard ligt. Santé!