ANWB Homepage12 kastelen in Nederland
Middeleeuwse kastelen, kasteelmusea en kasteelovernachtingen
Hoewel we in Nederland allang geen ridders, kasteelheren en jonkvrouwen meer hebben, spreken verhalen over kastelen nog altijd enorm tot de verbeelding. We kozen in elke provincie een kasteel, elk met zijn eigen verhaal, zijn eigen historie. Bij het ene zijn er leuke activiteiten voor kinderen, het andere heeft een prachtige kasteeltuin waar het heerlijk wandelen is.
1. Kasteel Hoensbroek - Onverwoestbaar
Volgens ruim 30.000 ANWB-leden is dit kasteel het mooiste van allemaal. Kasteel Hoensbroek is tijdens de ANWB-verkiezing van het Allermooiste Kasteel van Nederland in 2022 gekroond tot de glorieuze winnaar. Volgens de jury komt dat vooral omdat het kasteel qua authenticiteit hoog scoort: ‘Het slot werd nooit verwoest door brand of oorlogshandelingen en daardoor is vrijwel alles authentiek. Aan de raampartijen, de steensoorten en het dak zie je uit welke tijd dat gedeelte stamt. Zo leest de buitenzijde van het kasteel als een bouwgeschiedkundig boek.’
De geschiedenis van Kasteel Hoensbroek wordt levend met onder meer rondleidingen, een audiotour en een app. Voor kinderen zijn er speurtochten, spelletjes op zolder, verkleedkleren en speciale vakantieactiviteiten. Met de stempelspeurtocht Ontdek-het-Kasteeltocht kom je op de tien bijzonderste plekjes van het kasteel: van de geheime kamer tot het gemakje.
Combineer je bezoek aan het kasteel met deze gratis ANWB-wandelroute Kasteel Hoensbroek en verken de omgeving.
De allermooiste kastelen van Nederland
In het ANWB-boek De allermooiste kastelen van Nederland vind je een overzicht met daarin het verhaal van 50 kastelen, wandelingen, tips, leuke weetjes en prachtige foto's.
2. Kasteel de Haar - Als uit een sprookje
Het slot is een echt sprookjeskasteel. Op de restanten van een middeleeuwse burcht verrees, in opdracht van baron Etienne van Zuylen van Nijevelt en de puissant rijke Hélène de Rothschild, een heus feestkasteel. De zomerresidentie, ontworpen door architect Pierre Cuypers, rekende onder anderen Roger Moore en Brigitte Bardot tot de gasten. Naast het kasteel is het bijbehorende Engelse landschapspark, een ontwerp van de beroemde tuinarchitect Hendrik Copijn, is 55 hectare groot (ongeveer 83 voetbalvelden) een echte aanrader om te bezoeken. Romantische bruggetjes, een rozentuin, doolhof, hertenkamp en kronkelige paadjes. Alsof je in het decor van een sprookje wandelt.
Er zijn verschillende manieren om het kasteel te ontdekken. Voor kinderen van jonge en wat oudere leeftijd is er bijvoorbeeld een speurtocht of escapetour. Volwassenen kunnen een audiotour of begeleide rondleiding doen. Informeer van tevoren wat de mogelijkheden zijn.
Rondom kasteel de Haar heeft de ANWB een mooie wandelroute uitgestippeld. Begin of eindig je wandeltocht met een kop koffie of thee en wat lekkers bij ANWB Gastvrijpunt Koetshuis de Haar.
3. Kasteel Doorwerth - Na de brand
Dat dit bij de uitverkiezing in de top 5 eindigde, mag geen verbazing wekken. De kasteeltuin, met fruitboomgaard, bijenstal, moestuin en herberg, is prachtig. Neem ook een kijkje bij de ijskelder, de koelkast van vroeger. Tegenwoordig is het de woonstek van talloze vleermuizen. De ridderzaal doet nog altijd denken aan de lang vervlogen tijden, net als de gevangenis met spijkerplafond overigens. Wie met het hele gezin alle geheimen en raadsels van het kasteel wil ontrafelen, kan een heuse escaperoute volgen. In het kasteel zijn, behalve de mooi ingerichte kasteelvertrekken, onder meer ook collecties van het Nederlands Jachtmuseum, de Nationale Bosbouwcollectie en Museum Veluwezoom te zien.
Rond het kasteel ligt een aantal dijken, tegen eventuele wateroverlast. In de uiterwaarden van de Rijn stond vroeger regelmatig veel water. Het is hier in de omgeving prachtig fietsen en wandelen. In de omgeving stippelden we een mooie wandeling uit.
4. Kasteel Westhove - Van fort naar hostel
Kasteel Westhove werd gebouwd in de 13de eeuw. In niets lijkt het nog op het origineel, dat in de loop der eeuwen talloze malen werd verbouwd én verwoest. Zo viel het door de Spanjaarden bezette kasteel in de Tachtigjarige Oorlog ten prooi aan de Watergeuzen. Nadien bouwde de familie Van Reigersberg het weer op. Na eeuwenlang ‘knutselen’ is het huidige kasteel kleiner dan de oorspronkelijke middeleeuwse burcht en komen vele bouwstijlen samen. Combineer je bezoek aan dit kasteel met deze prachtige wandelroute.
ANWB Gastvrijpunt: Stayokay Domburg in Kasteel Westhove is ook Gastvrijpunt. Hier kun je terecht voor wat lekkers, een sanitaire stop of het opladen van de fietsaccu. Lees hier meer over ANWB Gastvrij.
5. Rijksmuseum Muiderslot
In Nederland is dit het kasteel met misschien wel de bekendste historie. Alleen daarom al mag het niet ontbreken in deze lijst met bezoektips. Velen van jullie zullen er al eens geweest zijn. Maar zelfs dan nog is er, zeker als je met kinderen gaat, veel te zien en te beleven.
Tegenwoordig is het slot een rijksmuseum. Logisch, omdat hier zowel in de ridderzaal als in de kasteelkeuken zoveel cultureel erfgoed is verzameld. Je kunt de Ridderroute, met audiotour, volgen. Deze laat je onder meer de hoogste toren, ridderzaal, slaapkamers en de keuken zien.
Wandelen in de kasteelomgeving
Muiden was tot 1500 een onbetekenend stadje van mattenvlechters en vissers. Later, met het Muiderslot als trots uitkijkpunt, kreeg het een belangrijke positie in de Hollandse Waterlinie. Het dorp oogt heel lieflijk, met zijn sluizen, ophaalbruggen en vestingwallen. Mede vanwege de verdedigende taak mocht er rond Muiden niet worden gebouwd. Vandaar dat je vandaag de dag nog steeds uit kunt kijken over de lege polders rond de vesting. We hebben er een korte (3 kilometer), maar mooie wandelroute uitgezet.
6. Kasteel Heeswijk - Hoofdkwartier van Lodewijk XIV
Dit kasteel is een klassieke waterburcht met slotgracht, torentjes en ridderzaal. Het kasteel, dat in het beekdal van de Aa nabij Den Bosch ligt, stamt uit de 11de eeuw. Vanwege zijn historische waarde is het kasteel uitgeroepen tot Topmonument van Brabant. Sinds 1974 zijn het kasteel, de bijgebouwen, de collectie en het landgoed ondergebracht in een stichting. De restauratie van het poortgebouw, koetshuis, de ijzertoren en wapenzaal zijn in 2005 voltooid.
Voor kinderen is er een unieke mogelijkheid om op ontdekkingstocht door het kasteel te gaan. Ze kunnen op zoek naar geheime trappen en gangen, de toren beklimmen en een ridderhelm dragen. Je kunt trouwens ook prachtig wandelen in de buurt van het kasteel. Wij hebben er een wandeling uitgezet.
7. Kasteel Keukenhof - Landhuis in het binnenduin
Wie aan de Keukenhof denkt, denkt aan bloemen. Maar het is óók de naam van een heus kasteel. In 1641 laat Adriaan Maartenzoon Block, een voormalig commandeur van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, een landhuis in de brede strook binnenduinen – het Keukenduyn – bij Lisse bouwen. Vermogende kooplieden kochten in die tijd percelen grond om er buitenhuizen op te bouwen, waarop ze zich in de zomer konden terugtrekken. Sinds het begin van de 19de eeuw is het landgoed in adellijke handen. Jonkvrouw Cecilia Steengracht van Oostcapellen gaf opdracht zes torens aan te bouwen, hiermee werd het landhuis een kasteel.
Ik wil meer weten over Kasteel Keukenhof
8. Menkemaborg - Huis in het verleden
De Menkemaborg in Uithuizen dateert uit de 14de eeuw. Sinds een ingrijpende verbouwing rond 1700 is er nauwelijks nog iets aan gewijzigd. Dat maakt dat het huis – de borg is eigenlijk geen kasteel – een prachtige blik op het verleden biedt. De imposante schoorsteenmantels van barok houtsnijwerk, schilderijen met mythologische voorstellingen en een bijzonder hemelbed van gele Chinese zijdedamast zijn bewaard gebleven. De grote zaal, herenkamer, studeerkamer, slaapkamer, keuken en kelders zijn ingericht met meubels, zilver, porselein, koperwerk en portretten, uit zowel de 17de als 18de eeuw. Voor kinderen is er een spannende wandeling te maken door de borg met een speciale audiotour. Zij krijgen uitleg van Gerhard en Susanna Alberda, die in 1775 ’s zomers op de borg woonden. Naast het kastel vind je de tuin uit 1705. Naast oude bloemen- en plantensoorten vind je er een lusthof, rozentunnel, zonnewijzertuin, keuken- en fruithof.
Ik wil meer weten over de Menkemaborg
Ik wil fietsen langs de Menkemaborg
9. Havezate Mensinge - Rust en ruimte
‘Havezate’ betekent ‘versterkt huis’ en kan worden vergeleken met een burcht of een kasteel. Havezate Mensinge is de meest authentiek ingerichte havezate in Nederland. Met name de inventaris is uniek. Zelfs zonder veel fantasie zie je direct hoe hier vroeger gewoond en geleefd werd. In het hele huis hangen familieportretten van de voormalige bewoners. Daarnaast zijn er tientallen schilderijen en aquarellen te vinden van Coenraad Kymmell, kunstschilder en zoon van een van de vroegere bewoners. Hij heeft de mooiste plekjes van de omliggende bossen getekend en geschilderd.
Ik wil meer weten over Havezate Mensinge
10. Poptaslot - Steenhuis van een weldoener
In Friesland kozen we een stins uit, een van origine middeleeuwse, verdedigbare, bewoonbare toren. Het Poptaslot in Marsum behoort tot de best bewaarde stinsen van de provincie. Het Friese woord stins betekent ‘steenhuis’. Er zijn er vele honderden geweest in Noord-Nederland, in Groningen worden ze doorgaans ‘steens’ of ‘borg’ genoemd. Ook in Duitsland is het Steinhaus bekend.
Ik wil meer weten over het Poptaslot
11. Kasteel het Nijenhuis - Gered van verwaarlozing en verval
Dat Kasteel het Nijenhuis vandaag de dag te bezichtigen valt, is een groot geluk. Het had, zeggen de huidige beheerders, ‘maar een haar gescheeld of het eeuwenoude Kasteel Nijenhuis was in de eerste helft van de twintigste eeuw aan verwaarlozing en verval ten onder gegaan’, Kunstverzamelaar Dirk Hannema, grondlegger van Museum de Fundatie, overtuigde de provincie Overijssel ervan het kasteel te redden. Tegenwoordig is Hannema’s collectie in het kasteelmuseum te bezichtigen. Die verzameling omvat onder meer schilderijen, tekeningen, beeldhouwwerken en toegepaste kunst uit vele perioden en culturen.
Het kasteel, de beeldentuin en het in Engelse landschapsstijl, maar ook geometrisch aangelegde park volledig toegankelijk voor publiek. In de siertuin staan ruim honderd beelden uit de collecties van Museum de Fundatie, Museum Beelden aan Zee (Scheveningen) en de provincie Overijssel. In een van de voormalige koetshuizen van Het Nijenhuis zit Hannema’s Museumcafé, met een prachtig terras met uitzicht over de tuin. Je kunt er een (gevulde) picknickmand reserveren en tijdens je lunch genieten van kunst en natuur in de beeldentuin. En wil je je kasteelbezoek combineren met een fietstocht, dan raden we de ANWB-fietsroute aan die langs het kasteel voert. Bijna 60 kilometer trappen!
Ik wil meer weten over kasteel Het Nijenhuis
12. Kasteel Almere - De ruïne van een trouwlocatie
Flevoland, land dat gewonnen is uit de Zuiderzee en het IJsselmeer, kent natuurlijk geen eeuwenoude historie. En dus vind je er ook geen middeleeuwse burcht, of überhaupt een ridderslot. Hoewel … Er is nota bene een kasteelruïne. In februari 1999 werd het plan bekendgemaakt voor de bouw van een heus kasteel. In Almere. Het beoogde nieuwbouwkasteel zou een trouwlocatie, conferentieoord en luxe hotel worden. Een lange oprijlaan, een kasteeltuin, een kasteelbrug; alles werd op papier ontworpen. Het robuuste, maar romantische Chateau Jemeppe in de Belgische Ardennen diende als inspiratiebron. Aanvankelijk zou het bouwwerk zo’n 36 miljoen euro kosten, al snel steeg dat bedrag naar 72 miljoen. De bouw werd echter nooit voltooid. Tegenslag op tegenslag volgde, waardoor nu nog slechts een moderne kasteelruïne resteert. Vanaf de A6 is het vervallen bouwwerk te zien. Het is wachten op een koper die mooie plannen én het geld heeft om het kasteel af te bouwen.