Wandelen in de Oostvaardersplassen

Tussen konikpaarden en grauwe ganzen

In amper een halve eeuw ontstond in de voormalige Zuiderzee een van de rijkste natuurgebieden van Nederland. Niet alleen talloze diersoorten voelen zich thuis in de Oostvaardersplassen; ook wandelaars zijn niet weg te slaan uit dit magistrale moerasgebied. De ANWB en Staatsbosbeheer hebben mooie wandelroutes in de Oostvaardersplassen uitgezet.

Droog én nat pompen

Waar nu de Oostvaardersplassen op de kaart prijken, klotsten eeuwenlang de woeste golven van de Zuiderzee. Pas diep in de jaren zestig van de vorige eeuw – meer dan dertig jaar na de voltooiing van de Afsluitdijk – kwam deze kletsnatte oksel van Flevoland door een sterk staaltje polderen droog te liggen. Te droog zelfs. Want het moerasachtige plassenlandschap dat al snel ontstond, verloor zijn water zo gemakkelijk aan de omringende polders, dat de pompen wederom van stal mochten. Dit keer om de streek juist nat te houden.

Nationaal Park Nieuw Land

Aanvankelijk golden de Oostvaardersplassen als een tijdelijk natuurgebied, waar biologen en bestuurders de touwtjes stevig in handen hadden en de ontwikkeling van de natuur voortdurend bijstuurden. Toch staken meer en meer plant- en diersoorten ook spontaan de kop op. Mens en natuur hebben die zompige achtertuin van Lelystad en Almere zo in amper vijftig jaar tijd getransformeerd in een van de meest vermaarde natuurgebieden van ons land. Vandaar ook dat dit uitgestrekte moerassengebied – vol ruige graslanden, rietvlaktes, randbos en vooral heel veel water – sinds 2018 deel uitmaakt van Nationaal Park Nieuw Land.

Grote grazers in een vogelparadijs

Een van de mooiste documentaires die ooit over de Nederlandse natuur werd gemaakt – bioscoopfilm de Nieuwe Wildernis uit 2013 – werd van begin tot eind geschoten in de Oostvaardersplassen. Het moge duidelijk zijn: aan bijzondere flora en fauna is er geen gebrek, daar in het westen van Flevoland. Grote grazers als het heckrund en konikpaard zijn door de mens uitgezet om te voorkomen dat het open grasland dichtgroeit. Maar veel reeën, hazen, vossen en vleermuizen wisten de streek op eigen kracht te vinden. Toch worden de Oostvaardersplassen tot ver buiten Nederland bovenal bejubeld vanwege de grote variatie aan vogels. Van roerdomp tot ijsvogel, van aalscholver tot baardmannetje en van zilverreiger tot zeearend: vele tientallen (bedreigde) vogelsoorten broeden en bunkeren er in de natte natuur.

Vogelkijkhutten en geburl

De Oostvaardersplassen laten zich elk seizoen weer van een andere, maar immer wonderschone kant zien. Vanaf het najaar strijken tienduizenden vogels er neer om te overwinteren. Langs de rand van het natuurgebied kun je ze uitstekend bespieden vanuit acht mooie vogelkijkhutten, met klinkende namen als de Brandgans, de Schollevaar en de Kluut, of vanaf nog een handvol uitkijkheuvels. Al in het vroege voorjaar zit je er ook op de voorste rij om de eerste kuikens van een nieuwe generatie broedvogels uit het ei te zien kruipen. In het Oostvaardersveld, bijvoorbeeld, is een korte wandeling uitgezet langs verschillende vogelkijkhutten.

Daarna kun je in de drogere delen van de streek op kraamvisite bij jonge vosjes, konikveulens en heckkalfjes. In de zomer stapt het kleine grut al overal rond. Dit jaargetijde biedt bovendien de beste kans om de sokken droog te houden – ook op de doorgaans meer drassige wandelroutes. In de herfst breekt ook in de Oostvaardersplassen de bronsttijd aan. Vroeg in de ochtend of laat in de middag kun je in en om de bontgekleurde randbossen luisteren naar het geburl van hitsige mannetjesreeën.

De mooiste wandelroutes in de Oostvaardersplassen

Niet alleen de vele vogelsoorten ervaren dat het goed toeven is in de Oostvaardersplassen. Ook wandelaars slaan graag hun vleugels uit in het weidse natuurgebied. Omdat er zo veel dieren leven, zijn niet alle delen van de streek voor wandelaars toegankelijk. Het best kun je dus een van de bewegwijzerde wandelroutes volgen die zijn uitgezet. Deze wandelingen variëren qua afstand van 1 tot 10 kilometer, maar zijn allemaal goed aangegeven met bordjes in verschillende kleuren. De meeste routes beginnen bij Buitencentrum Oostvaardersplassen (Kitsweg 1, Lelystad).

ANWB-wandeling Oostvaardersplassen

Wie graag nog langer op pad is, laat de bewegwijzerde paden links liggen en volgt vanaf het Buitencentrum de ANWB-route Wandelen door Nieuwe Land. Deze wandeling slingert in 21 kilometer langs de mooiste plekjes van de Oostvaardersplassen, met volop uitzicht op de nattere delen van het natuurgebied. Maar vervolgens maak je ook kennis met de drogere uithoeken, zoals een bonte bosmix van populieren, kersen, wilgen, elzen, eiken, lindes en beukenbomen. Je zult op deze wandeling sowieso een deel van de plaatselijke big five ontmoeten: konikpaard, heckrund, edelhert, ree, vos. Maar je kunt in één oogopslag ook zomaar 25.000 grauwe ganzen zien opstijgen. Bovendien kom je langs vijf vogelkijkhutten, waar je nog veel meer vogels kunt afvinken.

Tip: deze wandelroute kun je lopen met behulp van de gratis app ANWB Eropuit. Onderweg zie je op het kaartje waar je bent.

Een goede wandeluitrusting

Ook nu de Zuiderzee er al lang niet meer kolkt en klotst, voert het water nog de boventoon in de Oostvaardersplassen. De onverharde paden kunnen dan ook flink drassig zijn, met name in de herfst en winter. Goede laarzen of waterdichte wandelschoenen zijn in die maanden een absolute must.

Lees meer over de ideale wandeluitrusting

Parkeren bij de Oostvaardersplassen

Voor de hierboven beschreven wandelingen is er voldoende parkeergelegenheid bij Buitencentrum Oostvaardersplassen (Kitsweg 1 in Lelystad). Maar je kunt ook prima parkeren – en daarna direct het gebied in wandelen – aan de Aakweg in Almere of de Knardijk, Buizerdweg en Praamweg in Lelystad.