Schoolprojecten

Ga je een spreekbeurt houden of wil je een werkstuk maken over de traumahelikopter of ambulancehelikopter, dan vind je hier informatie die je kunt gebruiken.

Waarvoor wordt een traumahelikopter gebruikt?

Na een groot en ernstig ongeluk of ramp kun je hem zien vliegen; een gele helikopter. Dat is de traumahelikopter. Het woord ‘trauma’ komt uit de Griekse taal en betekent ‘wond’. De traumahelikopter wordt gebruikt om levens te redden. Met een helikopter kan de piloot heel snel naar de plek vliegen waar een dokter nodig is. Helikopters hebben bovendien het voordeel dat ze vlak bij de plaats van het ongeluk verticaal kunnen opstijgen en landen. Ook heeft de helikopter speciale apparatuur en medicijnen aan boord.

Alle traumahelikopters in Nederland hebben dezelfde roepnaam: Lifeliner. De helikopters die worden gebruikt zijn van het type EC 135. Ze worden gemaakt in Duitsland, in de fabriek van Airbus Helicopters. Er kunnen vier mensen in de helikopter:

• De piloot, die de helikopter bestuurt.
• De verpleegkundige, die naast de piloot zit en de piloot tijdens de vlucht helpt en navigeert. De verpleegkundige helpt op de plaats van het incident de dokter met de verzorging van de patiënt.
• De dokter zit achterin in de helikopter. De dokter helpt op de plaats van het incident de patiënt. Soms vliegt de patiënt ook mee naar het ziekenhuis. Als dat gebeurt, kan de dokter tijdens de vlucht de patiënt verzorgen. De dokter zit dan naast de patiënt. De dokter heeft achterin in de helikopter diverse hulpmiddelen om de patiënt te verzorgen. Denk bijvoorbeeld aan een beademingsapparaat en een infuus.
• Achterin in de helikopter, naast de dokter, kan de patiënt liggen. De patiënt ligt op een brancard.

Wat zijn de verschillen tussen een traumahelikopter en een ambulance?

Op een ambulance rijden een ambulancechauffeur en een ambulanceverpleegkundige. Hun belangrijkste taak is om de gewonde zo goed mogelijk te verzorgen en zo snel mogelijk naar een ziekenhuis te brengen. De dokters in het ziekenhuis beginnen dan met de medische behandeling of de operatie.

De bemanning van een traumahelikopter bestaat uit een piloot, een verpleegkundige en een dokter. Samen vormen zij het mobiel medisch team (MMT). De MMT-arts is geen gewone huisdokter, maar een medisch specialist. Medische specialisten zijn artsen die in het ziekenhuis werken. De MMT-artsen zijn gespecialiseerd in het helpen van mensen die ernstig gewond zijn of die accuut heel ziek zijn geworden. Hierdoor kan de MMT-arts onmiddellijk specialistische zorg geven als hij/ zij bij een ernstig ongeluk aankomt of bij een persoon die plotseling ernstig ziek is geworden. De arts kan het slachtoffer bijvoorbeeld anesthesie geven (dat betekent onder narcose brengen of verdoven) en helpen met de ademhaling. De arts zorgt ervoor dat het slachtoffer minder pijn heeft en voldoende zuurstof in zijn/haar lichaam krijgt. De verpleegkundige op een gewone ambulance kan deze specialistische hulp niet verlenen, omdat de ambulanceverpleegkundige hiervoor niet is opgeleid.

Dat de traumahelikopter met de arts en verpleegkundige van het Mobiel Medisch Team snel ter plaatse kunnen zijn, is maar goed ook. Want zonder directe hulp op de plaats van het incident, zou de gewonde of ernstig zieke kunnen overlijden.

Waarom is de traumahelikopter zo handig?

De traumahelikopter kan zo’n 240 kilometer per uur vliegen. Een helikopter heeft geen last van files. Ook staan er geen stoplichten in de lucht. Hierdoor kan een traumahelikopter drie keer sneller dan een ambulance op de plaats van het incident zijn. Eén arts kan hierdoor in een groot gebied helpen. Uit onderzoek blijkt dat het eerste uur na een ongeluk heel belangrijk is voor de overlevingskansen van een gewonde. Dit wordt het ‘gouden uur’ genoemd. In dit uur moet de arts meteen goede hulp geven. Het Mobiel Medisch Team van de traumahelikopter kan deze hulp razendsnel geven. De behandeling van een gewonde begint meteen op de plaats van het ongeluk.

Alarmnummer 112

Bij een ernstig ongeluk of een ramp is het belangrijk om meteen het alarmnummer 112 te bellen. De mensen aan de telefoon bij 112 (centralisten) beslissen dan of het nodig is een traumahelikopter naar het ongeluk te sturen. Hiervoor bestaan speciale regels. Als je 112 belt stelt de centralist daarom allerlei vragen om te weten wat er gebeurd is, waar het gebeurd is en hoe ernstig het is. De centralist kan dan een brandweerauto, politieauto, ambulance of traumahelikopter naar het incident sturen.

Binnen twee minuten in actie

Is een traumahelikopter nodig? Dan komt het Mobiel Medisch Team (de piloot, de arts en de verpleegkundige) van de helikopter die er het dichtste bij is, in actie. De helikopter vertrekt binnen twee minuten na de melding van het ongeluk. Dat kan zo snel, omdat het MMT in een aparte kamer vlak bij de helikopter zit. De piloot hoort vaak pas nadat hij/ zij de helikopter heeft opgestart waar het team naartoe moet vliegen. Is de helikopter bij het incident aangekomen, dan zoekt de piloot een goede plaats uit om te landen. De verpleegkundige heeft een speciale opleiding gehad om de piloot bij het vliegen te helpen. Dit kan soms heel moeilijk zijn. Het is belangrijk dat de landingsplaats groot genoeg en vrij van obstakels is. Midden in de stad staan er vaak allerlei dingen in de weg: bomen, huizen, lantaarnpalen, fietsen. Andere hulpdiensten, zoals politie, brandweer en ambulance en toeschouwers moeten voor hun eigen veiligheid op minimaal 25 meter afstand blijven van de helikopter. De piloot is verantwoordelijk voor de helikopter als de arts en de verpleegkundige de patiënt aan het helpen zijn op de plaats van het incident. Na de landing doen de arts en verpleegkundige er alles aan om de gewonde zo goed mogelijk te verzorgen.

Helikopter en ambulance werken samen

Op de plaats van het ongeluk is ook altijd een ambulance aanwezig. Heeft de MMT-arts van de helikopter de gewonde behandeld? Dan gaat het slachtoffer meestal met de gewone ambulance naar het meest geschikte ziekenhuis. Een ambulance heeft namelijk meer ruimte voor de patiënt dan de helikopter. Soms rijdt de MMT-arts met de patiënt mee in de ambulance. De MMT-arts bedient dan de ingewikkelde apparaten die de patiënt in leven houden. De helikopter vliegt mee naar het ziekenhuis om de MMT-arts weer op te halen. Het team is dan weer compleet en klaar voor een nieuwe oproep.

Als de gewonde of ernstig zieke niet snel genoeg met de ambulance in het ziekenhuis kan zijn, brengt het MMT de patiënt met de helikopter naar het ziekenhuis. Vanwege de kleine ruimte in de helikopter wordt elke centimeter aan de binnenkant gebruikt. Het toestel zit vol met speciale apparaten die het leven van een patiënt kunnen redden. Het lijkt wel op een vliegend ziekenhuis.

Waarvoor wordt de traumahelikopter opgeroepen?

De meeste incidenten waarvoor de traumahelikopter wordt opgeroepen zijn verkeersongelukken (70%). De rest bestaat uit bijvoorbeeld bedrijfsongelukken (vaak met machines), mensen die van steigers en daken vallen, mensen die bijna verdronken zijn, steekpartijen en schietpartijen. Ook wordt het MMT opgeroepen voor mensen die acuut zeer ernstig ziek zijn geworden zonder dat ze een ongeluk hebben gehad. Bijvoorbeeld bij de reanimatie van een kindje.

Van vroeger naar nu

Tegenwoordig vervoeren de traumahelikopters de Mobiel Medische Teams van het VU Medisch Centrum in Amsterdam, het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, het Universitair Medisch Centrum St Radboud in Nijmegen en het Universitair Medisch Centrum Groningen.

ANWB Medical Air Assistance voert de vliegoperatie uit voor deze vier traumacentra. De helikopter van Amsterdam opereert nog steeds vanaf het dak van het VU Medisch Centrum. De helikopter van Rotterdam vanaf Rotterdam The Hague Airport, de helikopter van Nijmegen vanaf Vliegbasis Volkel en de helikopter van Groningen vanaf Groningen Airport Eelde. Op de daken van de ziekenhuizen van Erasmus MC Rotterdam, UMC St Radboud Nijmegen en UMC Groningen kan wel nog steeds geland worden om een patiënt naar het ziekenhuis te brengen. Ook sommige andere grote ziekenhuizen hebben een dak waarop de traumahelikopter kan landen.

Sinds 2011 mag door heel Nederland 24 uur per dag worden gevlogen, dus ook ’s nachts. De Mobiel Medisch Teams hebben geleerd hoe ze om moeten vliegen met een speciale nachtkijker (Night Vision Goggle). Deze is op hun helm vast gemaakt en kan voor de ogen worden geklapt. Met deze nachtkijkers kunnen ze beter zien wanneer ze in het donker willen landen. De traumahelikopters zijn zo geschikt om dag en nacht te vliegen. De traumahelikopters vliegen 365 dagen per jaar, dus ook in het weekeinde en op feestdagen.