Hoe wordt de accu van een elektrische auto gerecycled?
Wat gebeurt er met de accu van een elektrische auto als deze zoveel achteruit is gegaan dat de actieradius te klein is geworden? Belandt deze dan op de schroothoop? Nee! Als een accu na lange tijd niet meer bruikbaar is in een auto, dan is hij nog steeds goed genoeg voor een tweede leven. Pas daarna wordt hij gerecycled en wel zodanig dat bijna alle grondstoffen kunnen worden hergebruikt.
Het accupakket van een elektrische auto is met afstand het grootste en duurste onderdeel. Het is ook voor een groot deel bepalend voor de afstand die je met je elektrische auto op één lading kunt afleggen. Na verloop van tijd gaat de capaciteit van de accu achteruit. Hij kan minder energie opslaan, waardoor je minder ver met de auto komt. Op een zeker moment is de accu zo ver achteruit gegaan dat deze niet langer toereikend is voor gebruik in een auto.
Fase 1: gebruik in een elektrische auto
Laten we beginnen met de eerste levensfase van het accupakket, dat in de auto. Er waren in het begin twijfels over de levensduur van de accu. Nu de eerste moderne elektrische auto’s al een kleine tien jaar rondrijden blijkt dat de accu's veel minder hard achteruit gaan dan gedacht. Veel exemplaren uit 2012 of 2013 blijken nog tussen de 80 en 95 procent van hun originele capaciteit te hebben, waarbij de meeste zelfs nog boven de 90 procent zitten. Vaak wordt uitgegaan van circa 70 procent van de originele capaciteit om een accupakket nog geschikt te laten zijn voor gebruik in een elektrische auto. Dit verschilt uiteraard wel per auto. Een auto die driehonderd in plaats van vierhonder kilometer ver komt kan nog heel bruikbaar zijn, terwijl een auto die in plaats van 135 kilometer nu maar 100 kilometer ver komt beduidend meer van zijn praktische inzetbaarheid heeft verloren.
Soms worden accupakketten of delen van een accupakket ook hergebruikt in een andere elektrische auto. Zo zijn bijvoorbeeld de modulaire accupakketten van Tesla in trek bij bedrijven die klassiekers ombouwen naar elektrische aandrijving. Er bestaat dan ook een levendige handel in accu's van elektrische auto's die door een ongeval total loss zijn geraakt, maar waarvan (delen van) de accu nog intact is.
Fase 2: statisch gebruik
Omdat de accu’s zich boven verwachting goed houden, zijn er nog maar weinig afgedankte accu’s van elektrische auto’s beschikbaar. Te weinig om te voldoen aan de grote vraag. Een accu die voor een auto niet meer bruikbaar is, kan namelijk nog heel goed voor andere doeleinden worden gebruikt. Zo kun je ze gebruiken om zonne-energie in op te slaan of om pieken in het elektriciteitsnet mee op te vangen. In de kelder van de Johan Cruijff ArenA staan bijvoorbeeld een flink aantal oude Nissan Leaf-batterijen, waarmee men tijdens wedstrijden of concerten schommelingen in de vraag naar elektriciteit eenvoudig kan opvangen. Zo ontlasten deze gebruikte accu’s, die niet meer goed genoeg waren voor gebruik in een auto, het elektriciteitsnetwerk en zijn ze dus nog steeds nuttig.
Voor gebruik in een huis, kantoor of ander gebouw is de energiedichtheid en het gewicht van de accu’s minder van belang dan in een auto, waar maar heel beperkt ruimte beschikbaar is. Door voor dit soort statische toepassingen gebruikte accu’s te gebruiken krijgen ze een tweede levensfase. Voor de nieuwe gebruiker heeft het ook een voordeel: gebruikte accu’s zijn veel voordeliger dan nieuwe.
Gebruikte accupakketten kunnen in grote aantallen dienen als buffer of opslag van zonne- en windenergie. Hier een complex met oude BMW i3-accu's in Leipzig, Duitsland.
Fase 3: Recycling
Pas wanneer de accu ook voor dit gebruik niet meer geschikt is, we hebben het vermoedelijk over een totale levensduur van 15 tot 25 jaar of zelfs langer, is het tijd om deze te recyclen. Daarbij is het uiteraard de bedoeling zo veel mogelijk van de kostbare en schaarse materialen in de accu terug te winnen. Door de toenemende vraag naar zeldzame metalen als kobalt en nikkel zal recycling ook financieel steeds interessanter worden.
Momenteel schrijft de Europese Unie voor dat minimaal 50 procent van de accu moet worden hergebruikt. Daar kun je al bijna aan komen door enkel de metalen en kunststof beschermlagen om de afzonderlijke componenten te hergebruiken. Om die reden pleiten veel partijen voor aanzienlijk ambitieuzere doelen: 95 tot 97 procent van alle grondstoffen hergebruiken.
Omdat er op dit moment nog nauwelijks afgedankte accu’s zijn, is er nog weinig praktijkervaring met het recyclen. Veel gespecialiseerde bedrijven werken daarom samen met autofabrikanten om samen een efficiënt en milieuvriendelijk recyclingproces te ontwikkelen, waarmee zo veel mogelijk van de accu kan worden hergebruikt. Vaak worden door de autofabrikant hiervoor de accu’s van hun eigen testauto’s gedoneerd. Deze zogenaamde voorserie-auto’s mogen niet verkocht worden aan consumenten en worden gedemonteerd als het testwerk erop zit.
Ruimte voor verbetering
Hoewel accu’s dus echt niet zomaar op de schroothoop belanden en vaak nog lange tijd dienst kunnen doen in een tweede levensfase, is er nog wel ruimte voor verbetering. Dat zit hem met name in de manier waarop accu’s gemaakt worden. Bijna elke fabrikant doet dit op zijn eigen manier, met eigen technieken en productiemethodes. Net zoals er sinds 2014 in Europa een standaard is voor de aansluiting van laadkabels, zou het voor de kosten en efficiëntie van het recyclingproces goed zijn als ook de ‘bouwstenen’ waaruit accu’s opgebouwd worden, gestandaardiseerd zijn. Zo kun je gebruikte accu's eenvoudiger reperareren en recyclen.
