ANWB HomepageOudste wandelroute van Nederland etappe 4
Nederland, Utrecht, Doorn
In 1914 opende de ANWB de eerste bewegwijzerde wandelroute van Nederland. 150 kilometer wandelen, dwars door het hart van Nederland van west naar oost. En die wandelroute kun je vandaag de dag nog steeds lopen. De start is in Amsterdam, de finish in Arnhem. Onderweg loop je o.a. door het Gooi, over de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe. De route is vlak en de helft voert over onverharde wegen. De route bestaat oorspronkelijk uit zes etappes, maar Etappe 1 (30 km) is gesplitst in Etappe 1A (10 km) en Etappe 1B (20 km).
Etappe 4, Doorn – Elst, voert over de Utrechtse Heuvelrug en door de Kaapse bossen met z'n stoere uitkijktoren (122 treden, doen!) richting Leersum. Hier herinnert de tombe van Nellesteijn en de Uilentoren aan de routebeschrijving van 1914. Via het Zuilensteinse bos daal je af richting Amerongen, waar je, ten zuiden van de N225, plotseling in een aflevering van Swiebertje lijkt te zijn beland. Wat een mooi dorp, en dan staat er ook nog eens een kasteel van heb-ik-jou-daar! Vervuld van nostalgie beklim je vervolgens de Amerongsche berg met z’n markante ‘manege’. Het smalle paadje over de heide bij de Elsterberg is gewoon te mooi om waar te zijn zodat je, nog beduusd van zoveel schoonheid, bij de bushalte op het eindpunt mijmerend in de verte tuurt tot bus 50 je terugvoert naar de dagelijkse realiteit.
N.B. Deze etappe volgt op Etappe 3 Zeist - Doorn. Aansluitend op deze etappe volgt Etappe 5 Elst - Heelsum. Kijk hier voor meer informatie (zoals geo-pdf's).
Let op: op ongeveer 8 km van de route, na het Let de Stigterpad, versperren omgevallen bomen het pad. Wil je dit gedeelte omzeilen? Sla dan scherp LA en ga na 200 m RA het Stormpad op. Bij een T-splitsing komt dit pad uit de Utrechtse baan. Ga hier RA en na 200 m LA. Hier kun je de oorspronkelijke route weer volgen.
Hond mee: tijdens deze route zijn honden (aangelijnd) toegestaan. Daar waar honden los mogen lopen staat dit aangegeven.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden.
Paden: 80% onverhard.
"We slaan met een hypernerveus gebaar van allermodernste verbazing, de handen boven ons hoofd samen, en richten de oogen met een languisanten blik naar onze voeten, - wat! Wordt er nog gewandeld in deze wereld, en waagt men het in de twintigste eeuw, onze aandacht te vragen voor zoo iets barbaarsch als het zich-voortbewegen-per-voet?" Zo begint het boekje 'Te voet van Amsterdam naar Arnhem' uit 1914. Deze oudste wandelroute van de ANWB is nog grotendeels te lopen. Een heerlijke wandeling van Amsterdam, door het plassengebied van het Gooi, over de Utrechtste heuvelrug, langs de grote rivieren, door de zuidrand van de Veluwe naar Arnhem.
Het idee kwam van de heer Pos, tweede voorzitter van de ANWB. Een bewegwijzerde wandelroute dwars door Nederland, zou dat geen mooie promotie voor de Bond zijn? Het Dagelijks Bestuur van de ANWB stemde in 1913 toe. De Kampioen plaatste een vacature voor iemand die het hele wandeltraject in kaart kon brengen en beschrijven.
Uit de 242 sollicitanten werd de heer J.D.H. Beckering, kapitein van het Indische Leger, gekozen. De wandelroute was 150 kilometer lang en bewegwijzerd met ruim 700 bordjes. Onderweg stonden vier stenen informatiepanelen en er kwam een boekje met extra informatie en wandelkaarten. Het hele project kostte drieduizend gulden. De wandelroute werd op 26 mei 1914 feestelijk geopend.
In 1951 werd het traject nog eens geactualiseerd. Op Pad begon in 2011 met het opnieuw in kaart brengen van het oorspronkelijke traject uit 1914. Naar schatting 80% van de wandelroute Amsterdam - Arnhem is nu, bijna honderd jaar later, nog steeds te lopen over dezelfde wegen en paden als toen. Alleen is de route niet meer bewegwijzerd en moet dus de routebeschrijving worden gevolgd. Gemakkelijk: met behulp van de ANWB Eropuit app kun je de route-etappes lopen en op het kaartje zien waar je je bevindt. Hierdoor kun je niet fout lopen.
Geïnteresseerd in de oorspronkelijke routebeschrijving.? Download het oude route boek uit 1914!
Let op: Deze route gaat van a naar b en komt dus NIET terug op het startpunt. Aan begin en eind van de routebeschrijving staat aangegeven hoe je het startpunt bereikt met het OV en hoe je vanaf het eindpunt met het OV terug kunt reizen.
Je kunt deze route wandelen door de routebeschrijving (zie hieronder) te volgen of door de route te wandelen met behulp van de gratis ANWB Eropuit app. Op het kaartje in de app zie je precies waar je bent, zo kun je niet verdwalen.
Vertrekpunt: bushalte Centrum, Dorpsstraat, Doorn.
OV-tip: Naar het startpunt van de route reizen met het OV? Neem vanaf NS-station Utrecht, Driebergen-Zeist, of Wageningen bus 50 naar bushalte Centrum in Doorn. Of neem vanaf NS-station Amersfoort of Veenendaal-De Klomp en de busstations van Wageningen en Wijk bij Duurstede bus 56 naar bushalte Centrum in Doorn.
1 Loop (of vervolg) vanaf de bushalte de weg in de ri. van Leersum. RD bij de verkeerslichten. 2e weg LA, de Acacialaan in en direct RD de onverharde Bergweg in. Verderop liggen drie grote ronde stenen. Op splitsing RD, blijft Bergweg.
2 Op vijfsprong schuin RA Kaapse bossen (bord) in (het pad ingaan waar het bord staat). Op viersprong RD, dan bij kruising met een aantal zeer dikke beuken en bank RA. Zijwegen negeren, na de molensteen LA en direct RA. Op vijfsprong RD.
3 Op zessprong rechts aanhouden, (voor wie ‘m wil zien: 50 m RD ligt Doornse kei). Bij de Kaap (uitkijktoren) aangekomen deze aan linkerhand houden en pad schuin rechts volgen. Zijpaden negeren en voor slagboom scherp LA terug het bos in.
4 Zijpaden negeren en bij kruising met ruiterpad LA (na ca 25 m. paaltje met SLW2220) en direct RA. Einde pad RA. Alle zijpaden negeren en bij bankje en slagbomen RD asfaltweg oversteken en het bos in.
5 Tweede pad LA en bij bankje RA verharde fietspad volgen tot aan slagboom en voormalig klaphek (volg fietsknooppunt 71). RA Wijkerweg / Hoogstraat in en bij voormalig klaphek LA (fietspad Let de Stigterpad; blijf fietsknooppunt 71 volgen). Verharde pad blijven volgen tot aan het tunneltje.
6 Onder tunnel door en einde LA, fietspad. Iets verderop fietspad, door voormalig klaphek vervolgen. Bochtig fietspad volgen tot scherpe bocht naar links en paal met 71 en 70.
7. Hier RD bospad in en links aanhouden. Ga na 200 m RA het Stormpad op. Bij een T-splitsing komt dit pad uit op de Utrechtse baan. Da hier RA en na 200 m LA.
8 Op splitsing RD, op T-splitsing RA, mountainbike route oversteken, splitsing LA (geel/blauw) volgen, omhoog naar graftombe van Nellesteijn. Aan andere kant de groene wandelroute (Breeven) volgen.
9 Op T-splitsing LA, daarna RD, vervolgens bij bord wolvengat RA (wandelroute wit en blauw) en op kruising RD. Bij de Uilentoren LA bos (bij bord boswachterij Leersum en bord Welkom in het Lombokbos) in: groene wandelroute volgen. Zijpaden negeren en bij verhard fietspad RA.
10 Volg fietspad, bij P-22307/001 RD (fietsknooppunt 68). Eerste fietspad RA (Let de Stigterpad). Weg oversteken en via parkeerplaats in de ri. van slagboom, groene wandelroute volgen. Zijpaden negeren. Op viersprong met driehoekje in het midden, volg geel-rode markering (Utrechtpad) RA.
11 Groene wandelroute volgen, stijgend pad, later dalend. Blijven volgen tot fietspad, deze oversteken en het zandpad vervolgen. Twee keer op kruisingen RD en dan de paarse wandelroute volgen. Aan het einde RA en vervolgens N225 oversteken.
12 RD onder poort door, Landgoed Zuylestein. Op de kruising bij de richtingaanwijzer LA ri. Uitgang. Op de kruising RD, eind Zuylensteinseweg schuin rechts, wordt later Kersweg. Einde weg RA ri. kasteel Amerongen.
13 Aan eind LA, restaurant De Rode Leeuw no 35, en RD de weg langs de kasteelmuur volgen. Drostestraat blijven volgen, RD ri. kerk. Bij de kerk schuin rechts de Nederstraat in.
14 Op splitsing LA, gaat over in Holleweg. Holleweg blijven volgen, Koningin Wilhelminaweg oversteken en LA. Bij rotonde RA, Koenestraat. Net voor het einde van de bebouwing RA, opnieuw Holleweg.
15 In bocht asfaltweg verlaten en direct LA het Amerongse bos in, evenwijdig aan weiland. Het eerste pad schuin rechts, gaat omhoog. Alle kruisingen RD, op gegeven moment een mooi recht laantje, tot voorbij pannenkoekenrestaurant ’t Berghuis tot aan uitzichtpunt met bord “Uitzicht op de Betuwe” RA (ca 1 km).
16 Na uitzichtpunt op kruising RD. Op kruising RA, eikenlaantje.
17 RD (1e) fietspad oversteken. RA fietspad van Route 41 volgen. Bij 1e kruising met fietsbord 41 en fietsroutebord LF4A LA, pad oversteken en wit/rood, Trekvogelpad volgen (let op mountainbike route).
(Alternatief om meteen ri. eindpunt te gaan is om vanaf hier de Middenlaan te volgen).
18 Op T-splitsing RA, op splitsing links aanhouden, op kruising RD, na open stuk in het bos RA (verderop dalend) bospad.
19 Na archeologisch monument grafheuvel LA, ruiterpad, dit kruist een mountainbikepad. Kruising RD (ruiterpad verlaten), kruising RD. Einde RA en je ziet vervolgens een open stuk in bos.
(Alternatief: Je kunt ri. het open stuk in bos lopen, dan loop je ri. Elst en dan zou je als je met het OV bent, de Franseweg te Elst kunnen aanhouden).
20 Bij paaltje wit-rood, direct LA ri. Rhenen. Na slagboom RA. Pad RD volgen, loop evenwijdig aan een fietspad. Na de heide LA. Bovenaan links langs de heide. Bij dikke boom naar rechts het bos weer in.
21 Volg de weg (groene paaltje), zijpaden negeren en aan het einde schuin RA. Twee paden naar rechts negeren en op de kruising bij het bankje RA.
22 Meteen daarna op kruising RD en beukenlaan blijven volgen. Passeer het hek.
23 Op de N416 bij Residence Rhenen eindigt deze etappe.
Om met het OV terug te reizen naar het startpunt van de route: neem Keolis Syntus Utrecht Streekbus Bus 50 vanaf de bushalte Rhenendael-West te Rhenen. Alternatief is dus om eerder de route af te breken en de bus terug te nemen vanaf: Franseweg in Elst.
In de Kaapse Bossen, een glooiend bosgebied midden in Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, vind je brede beukenlanen, slingerende bospaadjes, boswallen, eikenhakhout, de Doornse kei en uitkijktoren De Kaap waar vandaan je een geweldig uitzicht hebt.
De Graftombe van Nellesteyn is een mausoleum met daar bovenop een 14 meter hoge uitzichttoren. Het mausoleum werd in 1818 gebouwd naar het ontwerp van architect Jan David Zocher voor mr. Cornelis Jan van Nellesteyn, die kasteel Broekhuisen bewoonde. Hij trouwde na de dood van zijn vrouw met zijn huishoudster die destijds vijf maanden zwanger was, tot groot ongenoegen van zijn kinderen. Als genoegdoening bouwde Van Nellesteijn deze tombe op de Donderberg, precies op een van de zichtassen van het kasteel, waardoor de kinderen uit zijn eerste huwelijk iedere dag tegen hun eigen graf aankeken. Het dak van de tombe geeft uitzicht op de buitenplaats, het rivierengebied en de bossen van de Utrechtse Heuvelrug.
De oorsprong van Kasteel Amerongen is een dertiende-eeuwse woontoren die werd gebouwd in de uiterwaarden van de Rijn door de gebroeders Henric en Diederic Borre. In de loop der eeuwen werd deze toren uitgebouwd tot een kasteel met torens dat meerdere malen werd verwoest en weer herbouwd. Van de 16de tot en met de 18de eeuw was het kasteel in handen van de familie Van Reede. In 1673 wordt het kasteel platgebrand door de Franse troepen van Lodewijk XIV. Op de oude fundamenten werd een Hollands classicistisch Huys gebouwd zoals dat vandaag de dag er nog staat.
Begin 18e eeuw richt Henriëtte Gravin van Nassau Zuylestein het kasteel in naar de eisen van die tijd: met fraai meubilair en kasten gevuld met porselein, zilver en damast. Wanneer in 1795 het Franse leger de Nederlanden binnenvalt vlucht de Oranje gezinde familie van Reede naar Engeland. Pas tegen het einde van de 19de eeuw wordt het kasteel weer opnieuw bewoond. Dan neemt de familie van Aldenburg Bentinck haar intrek. Rond 1900 wordt het kasteel aangepast aan de eisen van de tijd. In 1977 droegen kleinkinderen het kasteel over aan Stichting Kasteel Amerongen met als doel het kasteel in stand te houden en open te stellen voor publiek. Kasteel Amerongen en de tuinen zijn van di t/m zo te bezoeken (toegang via de kasteelwinkel in de Oranjerie).
Op deze plek in de bossen bij Amerongen heb je uitzicht op de Betuwe. Met een verrekijker kun je het dorp Buren zien en bij helder weer de brug bij Zaltbommel en de toren van de kerk in Maurik.