De mooiste steden van Finland

Ontdek in Helsinki wonderen van design en architectuur. Ga naar Rauma en Porvoo voor de kleurrijkste houten huizen. Schud de kerstman de hand in Rovaniemi en verken vanuit Saariselkä de wereld van de Sami.

De meeste toeristen gaan naar Finland voor de natuur en natuurverschijnselen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ook de charme van veel steden ligt in de nabijheid van de natuur. Puur qua stedelijk schoon zijn ze niet allemaal een lange reis of omweg waard, maar de ligging tussen meren (Kuopio, Jyväskylä) of bij duizenden eilanden (Turku, Vaasa) maakt ze aantrekkelijk als uitvalsbasis. Bovendien maak je in veel steden kennis met typisch Finse tradities of festivals. Kijk maar eens bij de wereldkampioenschappen luchtgitaar spelen in Oulu. Of zie hoe in kasteelstad Savonlinna wereldrecords telefoonwerpen worden gebroken. Dit zijn 14 Finse steden die je niet wilt missen!

1. De houten binnenstad van Rauma
 

Rauma is niet wereldbekend. Toch is dit een van de oudste steden van Finland en de eerste die werd erkend als Unesco-werelderfgoed. Dat heeft deze kleine havenstad te danken aan de goed bewaarde houten binnenstad. Met zo’n zeshonderd kleurrijke huizen uit de 18^e en 19^e eeuw is het de best bewaarde in zijn soort in Scandinavië. Ook de muurschilderingen in de 16e-eeuwse Heilige Kruiskerk zijn nog altijd te bewonderen. Wie goed kijkt, ziet in de kerkbanken ook een oude dame zitten. Het is een van de levensgrote en levensechte beelden van kunstenares Kerttu Horila in Rauma.

Achter de ramen van oude huizen zie je soms porseleinen hondjes staan. Lokale zeelieden namen die in de 19e eeuw mee uit Groot-Brittannië. Met deze ‘waakhonden’ gaven de zeemansvrouwen een signaal. Was de man des huizes op zee, dan keek de hond naar buiten. Was hij thuis, dan tuurde de hond naar binnen. Een teken van loyaliteit of een geheime boodschap voor minnaars? Daarover verschillen de verhalen. 

2. Tussen eilanden en design in Helsinki

Het mooiste zicht op Helsinki heb je vanaf de Oostzee. Vanaf de veerboot zie je de witte Dom met de groene koepels steeds dichterbij komen. Je vaart langs rotseilanden en langs Unesco-werelderfgoed Suomenlinna. Dit zeefort is in de 18e eeuw gebouwd op zes eilanden, die tegenwoordig ook bewoond zijn. De veerboot meert in Helsinki aan bij het levendige marktplein, op loopafstand van alle hoogtepunten van het stadscentrum. Bij het Senaatsplein en de Uspenski-kathedraal zie je dat de stad deels is gebouwd naar het voorbeeld van Sint-Petersburg.

Helsinki zet al lang de toon in design en moderne architectuur. Ontdek in de winkels en galeries van het Design District klassiekers en vernieuwingen van beroemde merken als Iittala, Marimekko en Artek. Of neem een kijkje in de Temppeliaukio-kerk. Die werd in 1968 uitgehouwen in de rotsen en afgedekt met een koepeldak van koper en glas, waardoor het licht naar binnen valt. Een andere plek om tot rust te komen is de eivormige Kamppi-stiltekapel. Dit prijswinnende houten ontwerp uit 2012 staat in het drukste winkelgebied van de stad. Maar eenmaal binnen verstilt alle hectiek.

3. Noorderlicht en midzomernachtzon in Rovaniemi 

Misschien doet de naam Rovaniemi niet meteen een belletje rinkelen. Toch ken je minstens één inwoner: de kerstman. Hij is het hele jaar te vinden in Santa Claus Village, acht kilometer boven de stad. Tegen betaling mag je op de foto met de bebaarde held, een rit met een rendier maken of kerstkaarten versturen met een stempel van de kerstman. Iets verderop, in Santa Park, kun je de grot van de kerstman bezoeken en ondergronds de poolcirkel oversteken. Minder commercieel is wetenschapsmuseum Arktikum, met zijn glazen tunnel. Hier verdiep je je in het leven rond de poolcirkel en de Sami-cultuur.

Rovaniemi is de hoofdstad van Fins Lapland en met ruim zestigduizend inwoners de grootste stad van deze dunbevolkte streek. De stad is een goede uitvalsbasis of tussenstop om de uitgestrekte natuur te ontdekken. Bijvoorbeeld op een huskyslee of een sneeuwscooter. Vooral in de herfst en winter maak je kans om het noorderlicht te zien. Rond 21 juni baadt de streek juist in het licht van de midzomernacht en gaat de zon wekenlang niet onder.

4. De oude hoofdstad Turku 

Toen Helsinki nog een vissersdorp was, was Turku al een bloeiende stad. Tot 1809 was het zelfs de Finse hoofdstad. Veel van het historische centrum is sindsdien in vlammen opgegaan, maar twee van de oudste Finse gebouwen overleefden de branden: het kasteel en de kathedraal, beide uit de 13^e eeuw. Ze staan ruim drie kilometer van elkaar, bij de Aurajoki-rivier. Wandelend langs deze rivier voel je de hartslag van de stad. De universiteit en (kunst)hogescholen zijn vlakbij en zeker in de zomer is de rivier met zijn bars en restaurants de openluchthuiskamer van de stad. Hier ontmoeten mensen elkaar.

Voor natuurliefhebbers is Turku een mooi opstapje naar de Turku-archipel. Het zal niet lukken om alle twintigduizend eilanden van deze eilandengroep te bezoeken. Maar de 250 kilometer lange Archipelago Trail geeft je een goede indruk. Via bruggen en met veerponten ga je van eiland naar eiland, met de auto of op de fiets. Er is ook een kortere variant, van 120 kilometer.

5. Vaasa: eilandenrijk in beweging

Mitä kuuluu (hoe gaat het)? Finland is taalkundig een buitenbeentje. Het Fins heeft niets te maken met Scandinavische talen als Zweeds, Noors en Deens. Waar je het Zweeds met wat moeite een beetje kunt volgen, is dat bij het Fins veel lastiger. Toch spreken vooral in Zuidwest-Finland veel mensen ook Zweeds. In Vaasa heeft ongeveer één op de vier inwoners Zweeds als moedertaal. Niet zo vreemd voor een stad die zijn naam dankt aan de Zweedse koning Vasa.

De grootste charme bij Vaasa zijn de duizenden eilanden van de Kvarken-archipel. Bekijk ze goed: de volgende keer dat je hier komt, zien ze er waarschijnlijk anders uit. Ze veranderen steeds van vorm en maat, en elk jaar komen er stukken (ei)land bij. Die waren in de ijstijd door het ijs naar beneden gedrukt. Nu steken ze één voor één hun neus weer boven water. Naar verwachting kun je over tweeduizend jaar lopend van Finland naar Zweden. Tot die tijd kun je dit gebied bijvoorbeeld per kajak verkennen. Het grootste eiland Replot is via de langste brug van Finland ook te bereiken met de auto of het openbaar vervoer.

6. De gierende gitaren van Oulu

Universiteitsstad Oulu is met ruim tweehonderdduizend inwoners de noordelijkste van de grote Finse steden. De stad ligt een kleine drie uur rijden onder de poolcirkel, aan de Botnische Golf. Qua architectuur is de stad geen omweg waard, maar de vele studenten geven de stad een levendige sfeer. Ben je hier in augustus, neem dan een kijkje bij het jaarlijkse wereldkampioenschap luchtgitaar spelen. Een van die excentrieke festivals waarmee de Finnen laten zien net een tikje anders te zijn. De deelnemers kiezen een bekend lied en laten je met dramatische gebaren en expressie vol overgave geloven dat ze gitaar spelen.

In en rond Oulu kun je goed fietsen en genieten van stranden en eilanden, zoals Nallikari en Hailuto. Een ander geliefd natuurgebied is dat van Koitelinkoski, waar de Kiiminkijoki-rivier met stroomversnellingen langs diverse eilanden stroomt. Sommige daarvan zijn via hangbruggen te bereiken. Als in de lente het ijs smelt, is de rivier het machtigst, maar ook de andere seizoenen is het er aangenaam toeven.

7. De kleurrijke houten huizen van Porvoo 

Op nog geen uur rijden van Helsinki ligt de stad Porvoo (circa vijftigduizend inwoners). Vooral in het zomerseizoen maken veel toeristen een dagtocht vanuit de hoofdstad. Zij komen voor de kleurrijke houten huizen, boetieks en ateliers in de hellende kasseistraten. Ook langs de rivier spiegelen (pak)huizen zich in het water in een waaier van rode, oranje en gele tinten. Het maakt Porvoo een van de meest charmante kleine Finse steden.

Porvoo is ook een stad met een rijke historie. Het was de derde stad in Finland die stadsrechten kreeg. Ook in de Dom werd geschiedenis geschreven: hier riep de Russische tsaar Alexander I Finland in 1809 uit tot groothertogdom. Onder Russisch gezag, dat wel. Toch wordt deze verklaring gezien als de eerste stap naar een onafhankelijk Finland. Vóór de Russen de macht hadden, was Finland eeuwenlang deel geweest van het Zweedse koninkrijk. Pas in 1917 werd het een onafhankelijk land.

8. Savonlinna: telefoonwerpen in het merengebied

Er zijn maar weinig steden die de natuurlijke schoonheid én de culturele charmes van Finland beter samenvatten dan Savonlinna. Deze stad is gebouwd op vier eilanden in het Saimaameer, het grootste merengebied van Finland. Het strekt zich uit over 4400 vierkante kilometer en is daarmee groter dan de meeste Nederlandse provincies. Verken per kano of te voet de nationale parken Linnansaari en Kolovesi: misschien spot je zelfs de kleine zoetwaterzeehond die alleen in dit merengebied voorkomt.

Bezoek in de stad het kasteel Olavinlinna, dat werd gebouwd in 1475. In de zomer is dit een maand lang het decor van een operafestival met optredens van ‘s werelds beroemdste operahuizen. Het is een van de belangrijkste culturele festivals van Finland. Een wat merkwaardiger zomerevenement is het wereldkampioenschap mobielwerpen, eind augustus. Deelnemers werpen hun mobiele telefoon zo ver mogelijk - tot over honderd meter. Deze excentrieke ‘sport’ ontstond rond 2000 bij Savonlinna, dat sindsdien vrijwel alle wereldkampioenschappen organiseerde.

9. Saariselkä en de wereld van de Sami
 

Je nadert de kruin van Finland. Het dorp Saariselkä ligt in het noorden van Fins Lapland, niet ver van belangrijke plekken uit de Sami-cultuur, zoals het Inari-meer met zijn duizenden eilanden. Het eiland Ukonkivi was eeuwenlang een heilige offerplaats voor de Sami. In het museum in Inari leer je meer over de geschiedenis, cultuur en leefwijze van de Sami in de verschillende seizoenen.

Saariselkä is vooral bekend om de wintersport. Maar ook de rest van het jaar is het een goede uitvalsbasis om Nationaal Park Urho Kekkonen te verkennen, met zijn steile rotswanden, heuvels en diepe kloven. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld wandelend, langlaufend of per huskyslee. In de zomer maak je wekenlang kans om de middernachtzon te zien. Van september tot eind april is gemiddeld bijna tweehonderd nachten per jaar het noorderlicht te zien.

10. Kuopio: stomende sauna’s en frisse meren

De levendige studentenstad Kuopio ligt in het hart van het Finse merengebied, ongeveer halverwege Helsinki en Lapland. Vanaf de 232 meter hoge uitkijktoren Puijo met draaiend restaurant kijk je uit over de meren, bossen en het stadscentrum. De stad zelf ligt aan het Kallavesi-meer en gedeeltelijk op (schier)eilanden in het meer. Ook de grootste Finse rooksauna Jatkankamppa ligt aan het meer. Die biedt plaats aan zo’n zestig personen. Op dinsdag- en donderdagavond kun je er stomen tussen de Finnen. Wie durft, kan dat naar goed Fins gebruik afwisselen met een duik in het meer. Afhankelijk van het seizoen is het water daar fris of ijzig. 

Wie de smaken van Kuopio wil proeven, heeft in de centrale markthal veel keuze. Een lokale specialiteit die vegetariërs liever overslaan, is kalakukko. Vis en varkensvlees gebakken in brooddeeg: het legt een stevige bodem voor een wandeling in de bossen of een kanotocht op het water. Kuopio is bij schaatsfanaten bekend om de Finland Ice Marathon, het grootste schaatsevenement van Finland dat ook wel de 'alternatieve elfstedentocht' wordt genoemd.

11. Tussen studenten en bosrendieren in Jyväskylä

Bijna een op de drie inwoners van Jyväskylä is student. Dat geeft deze stad in het hart van Finland een jonge, dynamische sfeer met - naar goed Fins gebruik - veel metalbands. De stad is ook een goede uitvalsbasis voor natuurliefhebbers. Je vindt in de omgeving 3700 meren en maar liefst vier nationale parken. Ga op zoek naar wilde bosrendieren in Salamajärvi. Wandel tussen eeuwenoude dennen van oerbos Pyhä-Häkki. Of speur naar de visarend tussen de rotsen en meren van Etelä-Konnevesi.

Voor cultuurliefhebbers is Alvar Aalto de grootste naam van Jyväskylä. Deze belangrijkste Finse architect ontwierp maar liefst 29 gebouwen in en rond de stad. Daarbij was de natuur zijn belangrijkste inspiratiebron. Gebouwen moesten opgaan in het landschap en de natuur dichter bij de mensen brengen. Dat zie je ook terug in de organische vormen van zijn ontwerpen en het gebruik van natuurlijke materialen. Het door Aalto zelf ontworpen Aalto Museum is niet groot, maar geeft je een goed beeld van de diversiteit van de kunstenaar. Je ziet er ook glaskunst en meubels die hij ontwierp. 

12. Dans de tango in Seinäjoki

Wist je dat er behalve Argentinië geen land is waar tango zo populair is als Finland? De beste stad om dat te ervaren is het West-Finse Seinäjoki, op een uur rijden van Tampere en Vaasa. Daar wordt jaarlijks in juli het vijfdaagse tangofestival Tangomarkkinat georganiseerd. Tienduizenden Finnen dansen door de straten tot de zon ondergaat en nauwelijks twee uur later weer opkomt. Nog eens anderhalf miljoen Finnen volgen het festival op tv.

Seinäjoki heeft sowieso een breed cultureel aanbod. In juni vindt hier het driedaagse rockfestival Provinssirock plaats, dat al veel wereldsterren trok. De architectuur van de Finse meester-architect Alvar Aalto is het hele jaar te bewonderen. Hij ontwierp de zes gebouwen van het Aalto Centrum, waaronder een kerk, stadhuis, theater en bibliotheek. Ze zijn gemaakt in de jaren vijftig en zestig, maar ogen nog modern. In de bibliotheek is ook glaskunst van Aalto te zien. 

13. Tampere: de reus van het binnenland

Tampere werd vanwege de (textiel)industrie vroeger het ‘Manchester van Finland’ genoemd. Maar nu is deze grootste stad in het Finse binnenland vooral een centrum van kunst en cultuur. Met film-, dans- en muziekfestivals en vele musea. Bezoek er bijvoorbeeld het enige Lenin Museum in de westerse wereld. De Russische revolutionair verbleef meerdere keren in Tampere. Hier was hij buiten bereik van de tsaar en kon hij in relatieve rust de revolutie voorbereiden. In dit gebouw ontmoette Lenin in 1905 voor het eerst Stalin. Het museum geeft ook inzicht in de gecompliceerde relatie tussen Finland en de Sovjet-Unie.

In de omgebouwde fabriekshal Vapriikki vind je nog zeven musea, zoals de (IJs)Hockey Hall of Fame. Dat Finlands populairste sport juist hier een museum heeft is geen toeval: de lokale ijshockeyclubs behoren tot de meest succesvolle van het land. Voor nog meer Finse ontspanning stap je de sauna binnen: Tampere heeft de meeste openbare sauna’s van heel Finland en noemt zichzelf daarom de saunahoofdstad.

14. Mariehamn: een Zweeds buitenbeentje in Finland

Lang was Finland deel van Zweden. Er zijn diverse plekken op het Finse vasteland waar naast Fins nog Zweeds wordt gesproken, maar de Åland-eilandengroep is een geval apart. In deze westelijkste Finse regio is Zweeds de enige officiële taal. Ook verder is deze regio een buitenbeentje. Het heeft een eigen parlement, eigen postzegels en een klimaat dat net een tikje anders is: het heeft de meeste zonuren van Finland, ongeveer 1900 per jaar.

Veel van de 6700 eilanden zijn (vrijwel) onbewoond, maar er is één stad: Mariehamn. Stel je geen wereldstad voor. Er wonen ongeveer twaalfduizend mensen, ruim een derde van alle bewoners van de eilandengroep. In het zomerseizoen trekt deze havenstad ook tienduizenden toeristen, vooral uit Zweden en Finland. In de haven valt de viermaster Pommern op, een van de laatste commerciële zeilschepen die tot de Tweede Wereldoorlog actief was in de graanhandel tussen Europa en Australië. Deze stalen windjammer uit 1903 is deel van het scheepvaartmuseum.