Wandelen over de Vijlenerberg

Hond mee: in het Vijlenerbos zijn honden aangelijnd toegestaan.

Toegankelijkheid: Deze route is niet geschikt voor mindervaliden vanwege onverhard, oneffen terrein met veel reliëf.  

Paden: 90% onverhard.

1. Ga met de rug naar het toegangshek staan van de St. Martinuskerk in Vijlen en sla rechtsaf. Bij woning aan Vijlenerberg 60 voetpad met trappetje naar beneden in (geel paaltje). Houd bij paadje aan linkerhand links aan (geel + groen paaltje), Koningsvoetpad. Loop via draaihek natuurgebied Mechelderbeekdal in (geel paaltje). Sla na pomphuisje aan rechterhand rechtsaf (groen paaltje). Einde voetpad linksaf, verharde weg, Vijlenerstraat. Op T-kruising rechtsaf, Groenenweg. Eerste pad linksaf (bij bord ‘verboden voor auto’s’/onopvallend geel paaltje). Je zit nu op de gele route. Bij pad van links rechtdoor (onopvallend geel paaltje). Na veerooster, bij pad van links: rechtdoor (geel paaltje). Bij pad van rechts: rechtdoor (geel paaltje). Bij pad van links (bord SBB ‘Zuid-Limburg’/slagboom) rechtdoor. Je bent nu in de Vijlenerbossen. Volg vanaf hier de blauwe markering tot de slagboom op het bospad bij de verharde Epenerbaan.

2. Steek bij deze slagboom scherp rechts een pad terug het bos in. Je volgt nu de gele route. Deze voert je 4 kilometer lang door het Vijlenerbos, het Elzetterbos en de bosrand van het heuvelbos. Vanaf de bosrand heb je een mooi uitzicht over het Geuldal, Epen en België. Er staan op het pad langs de bosrand verschillende bankjes met uitzicht of je kunt pauzeren in Restaurant Buitenlust. Blijf bij Restaurant Buitenlust (aan rechterhand onder je) de gele route door het bos volgen tot het infobord over de Vijlenerbossen, bij de verharde Epenerbaan. Sla hier rechtsaf, Epenerbaan. Volg vanaf nu de blauwe route tot Boscafé ’t Hijgend Hert.

3. Sla bij de T-kruising voor Boscafé ‘t Hijgend Hert linksaf ri. parkeerplaats. Sla bij 3-sprong rechtsaf, pad langs hertenweide in (weide aan rechterhand). Houd bij splitsing paden rechts aan. Blijf pad langs weide volgen. Vanaf nu volg je de witte route. Bij T-kruising met verharde weg linksaf (wit paaltje), Vaals-Vijlenerweg. Eerste weg rechtsaf, Harles. Volg witte paaltjes door gehucht Harles. Pad wordt onverhard. Bij bankje/wegkruis/wegwijzer linksaf richting Vijlen (wit paaltje). Bij pad van rechts rechtdoor. In de verte zie je Duitsland en de Abdij St-Benedictusberg liggen. Bij bungalowparkje aan linkerhand rechtdoor (wit paaltje), Oude Akerweg. Eerste weg linksaf, Pastorijweg. Tweede weg linksaf, St. Martinusstraat. Eerste weg rechtsaf. Je wandelt nu terug naar de St. Martinuskerk, het beginpunt van deze wandelroute.

De charme van Vijlen zit ‘m vooral in de ligging van het dorp. Het ligt bovenop de Vijlenerberg. Je ziet het al van verre liggen. En ben je er eenmaal: dan heb je vanuit het dorp een mooi uitzicht over het heuvelland. 195 meter boven NAP zit je hier en daar is Vijlen trots op. De plaats noemt zichzelf: 'het hoogstgelegen kerkdorp van Nederland' en voegt daar graag aan toe dat ze ook het enige bergdorp van Nederland zijn. Leuk weetje: door die laatste titel mag Vijlen zelfs -na kwalificatie- meedoen aan het EK Voetbal voor bergdorpjes dat elke vier jaar gehouden wordt, net als ‘echte’ bergdorpen, zoals het Zwitserse Zermatt.

Vanuit Vijlen duik je al snel het open heuvelland in. Je wandelt over smalle paadjes door een heuvelachtige lappendeken van graslanden, maisvelden en bossen. Vis een klaphek loop je het Mechelderbeek in. De Mechelderbeek is een zijrivier van de Geul. Ze ontspringt aan de voet van de Vijlenerbossen. Een deel van het Mechelderbeekdal is ingericht als natuurgebied. Je vindt er poelen, waarin alpenwatersalamanders, kleine watersalamanders en bruine kikkers leven en er broeden vogels als de bosrietzanger, rietgors en Europese kanarie. Het oude pomphuisje waar je langs wandelt, is ingericht als winterverblijf voor dwergvleermuizen.

Na het Mechelderbeekdal loop je nog even tussen de akkers en graslanden. Maar al snel ruil je die in voor de beslotenheid van het Vijlenerbos. De bewoners zelf spreken overigens vaker over de Vijlenerbossen, want het hellingbos waar je nu door loopt, bestaat eigenlijk uit meerdere bossen, waarvan het Nederlandse deel ruim 600 hectare groot is. Het Drielandenpunt bij Vaals is met zijn 322,5 meter boven NAP het hoogste, en drukste, punt van het bos. Tijdens deze wandeling loop je door het Elzetterbos, een rustiger deel van de Vijlenerbossen. Ook dit is een echt hellingbos. Je zult soms flink moeten klimmen en dalen.

Aan de rand van het Elzetterbos heb je een mooi uitzicht over het Geuldal. De Geul is de snelst stromende rivier van ons land. Al eeuwenlang voert hij voedselrijk löss aan. Vandaar dat je in het Geuldal overal akkers en graslanden ziet. Dat de Vijlenerbossen nooit zijn gekapt voor de landbouw heeft te maken met de stenige en voedselarme bosbodem. De bosranden vormen nu een belangrijk leefgebied voor dieren die je op geen enkele andere plek in Nederland tegenkomt, zoals de wilde kat en de hazelmuis.

Midden in de Vijlenerbossen ligt op 260 meter hoogte de enige berghut van Nederland: Boscafé ’t Hijgend Hert. Al sinds 1933 zijn er op deze plek een café en een kinderboerderij. In ’t Hijgend Hert is veel te zien: een accordeon aan het plafond, een grote kop van een wild zwijn aan de muur, en leesvoer in de vorm van krijtborden die het bieraanbod weergeven: trappistenbiertjes als Chimay en Orval, maar ook streekbieren, waaronder de huisbiertjes Hert Blond en Hert Bruin, plus een instructie hoe je die moet bestellen: ‘Als de ober kijkt, zet je twee duimen aan weerszijden van je hoofd tegen je slapen, dan wapper je met je vingers, daarna geef je met je vingers aan hoeveel Hertbiertjes je wilt bestellen.'

Via de hertenweide bij ’t Hijgend Hert verlaat je de Vijlenerbossen en duik je de openheid van het heuvelland weer in. Je wandelt langs maisakkers en een boomgaard, waar paarden tussen de fruitbomen grazen. Je hebt hier een mooi uitzicht over het Duitse heuvelland en de hooggelegen Abdij St-Benedictusberg bij het plaatsje Mamelis. In de abdij vieren de monniken hun liturgie nog steeds vrijwel volledig in het latijn, met gregoriaanse muziek. Je kunt het meemaken, want de kerk is toegankelijk voor publiek.