ANWB HomepageWandelen langs de wilde grazers van de Maashorst
Nederland, Noord-Brabant, Nistelrode
Wandelen tussen de wilde dieren? In natuurgebied De Maashorst, in het oosten van Brabant, is het mogelijk. Daar zorgen exmoorpony’s, taurossen en wisenten voor openheid in het gebied, waardoor de natuur gevarieerd blijft. Als wandelaar deel je op een groot deel van deze route de paden met de pony’s en runderen. Een bijzondere ervaring! Ook loop je langs het afgesloten begrazingsgebied van de wisenten, imposante dieren die ook wel Europese bizons worden genoemd. Verder ontdek je de bijzondere geschiedenis van het gebied, van prehistorische grafheuvels tot bomkraters, die pas ontstonden ná de Tweede Wereldoorlog.
Let op! Tijdens deze route deel je de paden soms met grazers. Lopen de grote grazers op je pad? Wacht tot ze voorbij zijn of ga er met een grote boog omheen. Houd voor de eigen veiligheid 50 meter afstand aan en houd honden altijd aangelijnd.
Honden: honden zijn op grote delen van de route alleen aangelijnd toegestaan in verband met wilde grazers.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden vanwege onverhard en oneffen terrein.
Paden: 95% onverhard.
Parkeren en OV: Gratis parkeren op parkeerplaats Schaijksedreef (Nistelrode). Slecht bereikbaar met het OV. De beste optie is: bus 305 ri Oss/Eindhoven. Uitstappen halte ‘Noorderbaan’ in Nistelrode. Vanaf daar nog 2,5 kilometer lopen naar het startpunt van deze wandeling.
Routebeschrijving:
1. Deze wandelroute start op parkeerplaats Schaijksedreef/De Maashorst (= wandelknooppunt/wkp 67) aan de westkant van natuurgebied De Maashorst. Loop vanaf hier naar de wandelknooppunten 36 - 65. Links passeer je de Kanonsberg.
2. Ga bij wkp 65 naar de knooppunten 40 - 70. Je loopt langs de rand van de Brobbelbies.
3. Volg vanuit wkp 70 de wandelknooppunten 71 - 23. Loop vanuit wkp 23 richting wkp 51, maar negeer de routepijl bij het eerste pad naar links en loop rechtdoor. Einde pad linksaf naar wkp 51.
4. Sla bij wkp 51 rechtsaf naar de knooppunten 20 - 22. Links ligt het Begrazingsgebied van de wisenten.
5. Volg bij wkp 22 de knooppunten 25 - 23 - 88. Je loopt door de Slabroeksche Bergen.
6. Ga bij wkp 88 naar de knooppunten 04 – 02 – 57 – 54 – 53 - 10. Je bent nu bij Natuurcentrum De Maashorst.
7. Loop bij wkp 10 richting wkp 55. Rechts zie je oude grafheuvels liggen. Sla bij wkp 55 linksaf richting wkp 56, ga op de kruising rechtsaf en meteen rechtsaf, bospad in. Sla het derde pad van links in (graspad, bij infobord). Je verlaat even het knooppuntennetwerk en passeert weer enkele grafheuvels.
8. Einde pad rechtsaf, op kruising paden rechtdoor. Bij wkp 56 rechtdoor naar wkp 73. Volg hierna de knooppunten 65 - 36 - 67. Je bent nu terug bij het startpunt van deze wandelroute.
De Maashorst is met ruim 3500 hectare het grootste aaneengesloten natuurgebied van Noord-Brabant. Ooit stroomde de Maas hier. Rond de ijstijd liet de rivier grote hoeveelheden zand en grind achter. Toen er een aardbeving plaatsvond, werd de bodem omhoog geduwd. Zo’n omhooggeduwd deel heet een horst. Dit verklaart ook meteen de naam van dit natuurgebied. De Maas zul je tijdens deze wandeling overigens niet meer tegenkomen. Die verlegde haar stroomgebied naar lagergelegen delen richting oosten.
Je wandelt al snel langs de heide van de Kanonsberg. Dit deel van de Maashorst ligt hoger en is daardoor droger. De Kanonsberg kreeg zijn naam in de tijd van Napoleon, die op deze hoge heide kanonnen liet opstellen. Militairen hadden hier een goed overzicht over het kale terrein. De Kanonsberg is de eerste plek op deze route waar je grazers kunt tegenkomen. Exmoorpony’s houden het gebied open. Exmoorpony’s behoren met het przewalskipaard tot de laatste rassen van wilde oerpony’s. Ze komen oorspronkelijk uit de Engelse streek Exmoor. Het zijn kleine bikkels, die goed in staat zijn te overleven op een schraal dieet. Ze eten onder andere pijpenstrootje, dat de neiging heeft heidegebieden te overwoekeren.
Lange tijd lag de focus in de Maashorst vooral op houtproductie. Hierdoor verdween het kenmerkende halfopen heide- en boslandschap, waarvan zoveel planten en dieren afhankelijk waren. De Maashorst wordt nu weer omgevormd tot een natuurgebied, waarin open gebieden en gevarieerde bossen elkaar afwisselen. De manier waarop dat gebeurt, is voor wandelaars ronduit spectaculair. Sinds 2016 lopen er namelijk exmoorpony’s, taurossen en wisenten rond in het gebied. Met hun gegraas houden zij het landschap open. Als wandelaar loop je door en langs hun begrazingsgebieden, wat voor een echt safarigevoel zorgt.
In de wilde, open kern, die Brobbelbies wordt genoemd, deel je de natuur met exmoorpony’s en taurossen. De zwarte taurossen zien er met hun gewelfde horens behoorlijk indrukwekkend uit. Ze eten gras, maar ook twijgen en bast. Langs het pad zie je geregeld geknakte takken en boompjes: het werk van taurossen!
Na wandelknooppunt 51 wandel je langs het begrazingsgebied van de wisenten. Wisenten worden ook wel Europese bizons genoemd. Met een hoogte van soms wel twee meter en een gewicht van tussen de 600 en 900 kilo zijn het imposante beesten. De wisenten lopen nu nog in een afgesloten gebied. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er één groot leefgebied ontstaat van 1500 hectare, waarin wisenten, exmoorpony’s en taurossen samenleven. Juist die mix van grazers zorgt voor meer biodiversiteit, want iedere grazer eet op zijn eigen manier. Wisenten zijn bijvoorbeeld echt van het ruige werk. Ze breken struiken af of vertrappen ze en ze schillen meer bomen en struiken dan alle andere grote planteneters. Zo zorgen ze voor openheid, waarin plantenzaden kunnen ontkiemen.
In de Slabroeksche Bergen laat de Maashorst zich van een andere kant zien. Hier hebben in het verleden boeren heideplaggen afgestoken. Het zand kwam hierdoor aan de oppervlakte te liggen. Toen dat door de wind ging stuiven, vormden zich stuifduinen die nu nog steeds zichtbaar zijn. Ook dit deel van het gebied wordt begraasd. De looppaadjes richting drinkkuilen verraden de aanwezigheid van de grote grazers. De kuilen zijn ontstaan ná de Tweede Wereldoorlog. Het zijn bomkraters, waarin munitieresten onschadelijk werden gemaakt.
Natuurcentrum De Maashorst zit in een monumentale boerderij. Het is een fijne plek om even uit te rusten. Je vindt er horeca en een tentoonstelling over de Maashorst. Hierdoor ontdek je dat er veel dieren profiteren van de openheid die de grote grazers creëren. Zo broeden er sinds enkele jaren weer grauwe klauwieren in de Maashorst en keerde de raaf weer terug, na een afwezigheid van bijna honderd jaar.
Op de Slabroeksche Heide zijn tientallen grafheuvels gevonden met daarin restanten van honderden urnen. Op deze prehistorische begraafplaats deden archeologen in 2010 een bijzondere ontdekking: een 2600 jaar oud graf met daarin allerlei grafgiften, zoals bronzen arm- en enkelbanden, spelden, toiletgerei, vlechtringen en delen van een lijkwade. Hieruit concludeerden de archeologen dat dit het graf moest zijn van een rijke vrouw. Ze gaven haar al snel de naam ‘Vorstin van de Maashorst’.