ANWB HomepageStadswandeling Tilburg
Nederland, Noord-Brabant, Tilburg
Al is de textielindustrie inmiddels geheel verdwenen, binnen de Ringbaan is Tilburg nog steeds een aaneenschakeling van (voormalige) fabriekscomplexen en arbeiderswijken. Deze architectuurwandeling toont een selectie van de vernieuwingen die sinds de jaren zestig van de vorige eeuw zijn aangebracht. En Tilburg is nog steeds in beweging. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het project ‘Spoorzone’ waarbij een groot, voormalig NS-terrein een nieuwe bestemming krijgt. Die zone, waaraan volop wordt gewerkt, doorkruist u tijdens deze route tweemaal.
Hond mee: tijdens deze hele route zijn honden aangelijnd toegestaan.
Toegankelijkheid: deze route is geschikt voor mindervaliden mits er op één punt een alternatieve weg wordt genomen.
Reguliere route: "Bij verkeerslichten het park in en links aanhouden, over het bruggetje." Dit bruggetje is veel te stijl voor rolstoelgebruikers en mensen die slecht ter been zijn.
Alternatieve route: Vóór het bruggetje rechts om de vijver lopen, links aanhouden totdat je rechts het park uit kunt lopen. Ga dan de Stedekestraat in.
NB. Burgemeester Brokxlaan heeft aan linkerkant een hek met extra lantaarnpalen gekregen zodat de stoep soms smaller is dan 90 cm. Daarna, het eerste deel, totdat je weer spoor kruist zijn de stoepen heel smal, zeker ook door geparkeerde auto's. Eventueel daar de rijbaan nemen.
Paden: verhard (tegels en asfalt) en gravelpad in het park.
Parkeren: Parkeergarage Knegtel, Gasthuisring 60. Kosten max. 8 euro p.d.
1. Verlaat station Tilburg via de uitgang ‘Burgemeester Stekelenburgplein’. Steek het plein recht over en sla LA, Burgemeester Brokxlaan. Daarna op kruising RA, Gasthuisring. Vóór de voormalige winkel van De Gruyter LA, Gasthuisring. RD, Dudokhof. RA, Cornelis de Vriendstraat. Einde straat LA, Kuiperstraat. Ga vlak vóór einde straat door zwart hek, De Pontplein. Na museum De Pont RA, Wilhelminapark.
2. Bij verkeerslichten park in en links aanhouden, over bruggetje en RA. Hierna RD, Stedekestraat. LA, Mr. Stormstraat. Einde straat (tegenover kerk, 1929) RA, Min. van Sonstraat. LA, Raadsheer Luijbenstraat en RA, Minister Mutsaersstraat. Einde straat RA en meteen LA, Van Mierlostraat. Na tweede speelparkje (op kruising met Minckelersstraat) RA (Engergieplein). Op kruising LA, Lange Nieuwstraat. RA Wagenstraat, einde: weg oversteken en LA (langs Cultuurfabriek Hall of Fame). Bij verkeerslichten, NS-Plein, weg oversteken en RA.
3. Onder spoor door en LA. Vóór gebouw Interpolis oversteken. Loop ook even de Stadstuin in. Naast gebouw van Interpolis door parkeergarage Tivoli via gele bordjes ‘centrum’ en direct na parkeergarage LA, Veemarktstraat. Langs Popcentrum 013 en RA tussen de terrassen door. De drukke weg oversteken en RD over het plein, later Heuvelstraat (winkelstraat). LA, Stadhuisplein. Doorlopen tot aan zebrapad en daar RA richting Schouwburg/Concertzaal. Je passeert het Paleis Raadhuis. Na de kerk bij wandelknooppunt 47 RA. Bij het knooppunt zie je links voor je het kunstcluster en de schouwburg. Meteen voorbij de kerk RA de Stadhuisstraat in. Eerste straat LA, Monumentstraat. Einde LA, Heuvelstraat. RA, Nieuwlandstraat. Op kruising RD, Stationsstraat, en terug naar het station.
Station Tilburg is de afgelopen jaren ingrijpend verbouwd, maar het opvallende dak uit 1965 van spoorwegarchitect Koen van der Gaast bleef behouden. Sinds de verbouwing is het mogelijk om via het station naar de noordkant van het spoor te lopen. Hier lag van 1868 tot 2011 de werkplaats van de NS, waar aan treinen en locomotieven werd gesleuteld. Nu vindt u hier de Spoorzone, een stadsdeel met daarin het nieuwe Burgemeester Stekelenburgplein en voormalige industriegebouwen en loodsen die nu een andere bestemming hebben of krijgen, bijvoorbeeld als restaurant of cultuurruimte.
Mede door de herinrichting van de Spoorzone is de omgeving rond de Gasthuisring wat rommelig. Links trekt de voormalige winkel van De Gruyter (1933) de aandacht. De expressionistische stijl komt van huisarchitect Welsing van het kruideniersbedrijf. De verticale strook groene glazen bouwstenen laat licht door in het trappenhuis.
Op het De Pontplein staan rechts vier ‘urban villas’ (bureau Uytenhaak, 1997) met elk dertien woningen. Glazen platen aan de donkergrijze gevels maken de uitstraling minder zwaar. Daarachter staat een gekromde rij van zeventien drive-inwoningen (Neutelings-Riedijk, 1996). Het ritme van de afgeschuinde daken verwijst naar de zaagtanddaken van de fabrieksgebouwen die hier eerder stonden. Links staat een sober, stijlvol wit gebouw met seniorenwoningen (Wiel Arets, 1995). Het grote, lage gebouw van wolspinnerij Thomas de Beer bleef bewaard. Benthem Crouwel verbouwde het in 1992 tot Museum De Pont, een museum voor hedendaagse kunst.
De vestiging van Interpolis vormde de aanzet tot een nieuwe invulling van de lange Spoorzone in het centrum. Het kantoorgebouw van Bonnema (1996) reikt tot 92,5 m hoogte. Het destijds vernieuwende ‘flexibel-kantoorconcept’ kreeg veel publiciteit, maar ook kritiek. Aan het gebouw grenst de openbare doch afsluitbare stadstuin (van Interpolis) uit 1998. In aansluiting op het gebouw maakten de ontwerpers West 8 landscape architects een asymmetrische tuin. Bij de hoofdingang leidt een houten loopplank over een leisteenplateau met magnoliaboompjes en stalen rekken met groen glas.
Benthem & Crouwel ontwierp een nieuw gebouw voor Popcentrum 013 (1998). De betonnen poptempel heeft zalen voor 3000 en voor 700 mensen. De zwarte gevelbekleding met cd’s verwijst naar de functie van het gebouw.
De vernieuwing van het (winkel)centrum in de jaren zestig van de vorige eeuw kreeg een stevige ruggengraat met het langgerekte en in hoogte oplopende Kernwandgebouw (Van den Broek & Bakema, 1964-1975). Deze ‘megastructure’, ook wel kattenrug genoemd, kwam in de plaats van een fabrieksterrein en een verpauperde woonwijk. Op de begane grond bevindt zich winkelcentrum De Emmapassage.
Dit paleis is tussen 1847 en 1849 gebouwd in de neogotische bouwstijl, zoals vele Engelse kastelen. De opdrachtgever was koning Willem II. Hij heeft ook de eerste steen gelegd. De koning stierf net vóór het helemaal klaar was en heeft het paleis nooit bewoond.
Architect Jo Coenen was verantwoordelijk voor het Kunstcluster aan de zuidkant van het centrum. Met behoud van een oude stadsvilla en een kloostertuin moesten hier een concertzaal en enkele schoolfuncties worden gerealiseerd. Het laatste bouwdeel werd in 1996 opgeleverd. De golvende vorm van de grote zaal, met aluminium ribbelplaten bekleed, torent boven de rest uit. Binnen heeft de zaal een lichtkunstwerk van Peter Struycken. Als u door de ingangspoort loopt, komt u op het grote binnenterrein, de opnieuw vormgegeven Muzentuin. Daaromheen zijn de ruimten van de Dansacademie en het Brabants Conservatorium gelegen. Een laagbouw met een restaurant verbindt het Kunstcluster met de grote schouwburg in lichte baksteen (Bijvoet en Holt), in 1961 een belangrijke vernieuwing in het Tilburgse centrum.