ANWB HomepageStadswandeling Groningen
Nederland, Groningen, Groningen
De vele fietsen en cafés laten er geen twijfel over bestaan: Groningen is een typische studentenstad. Maar het is ook een stad met een nog altijd uniek museum, een statige kerktoren, verrassende winkels en monumenten die herinneren aan een bloeiende Hanzetijd.
Hond mee: tijdens deze hele route zijn honden aangelijnd toegestaan. Let op: honden zijn verboden op het terrein van de Martinikerk.
Toegankelijkheid: deze route is wel geschikt voor mindervaliden.
Paden: verhard (tegels, asfalt).
Parkeren: Parkeergarage Oosterpoort (Trompsingel 23), € 1,- per 18 minuten, maximaal dagtarief € 15,-.
Routebeschrijving:
1. Vanaf Station Groningen RD de brug over, langs museum. Overkant LA, Ubbo Emmiussingel. Bij rotonde RD, Praediniussingel. Einde bij brug RA, daarna rechts aanhouden, Ganzevoortsingel. Eerste LA, Zuiderkuipen. Einde LA, voet- en fietspad Reitemakersrijge. Langs gracht, wordt Kleine der A.
2. Bij brug RA, Brugstraat, later A-Kerkhof. Langs kerk en Korenbeurs, dan LA, Stoeldraaierstraat, later Oude Kijk in ’t Jatstraat. Na 200 m RA, Broerstraat. Einde LA, Oude Boteringstraat. Einde brug over en RA, Spilsluizen. Eerste brug RA en RD, Oude Ebbingestraat. Tweede LA, Jacobijnerstraat. Einde LA, St.-Walburgstraat.
3. Einde voor gracht RA, Turfsingel (rechts Prinsentuin). Eerste RA, Turfstraat. Voor poortje LA, Singelstraat. Eerste RA via zeer smal steegje, Kleine Snor. Sla na het steegje LA en buig voor de Martiniker af naar rechts. Je hebt het Martini Kerkhof nu aan je rechterhand en de Martinikerk aan je linkerhand. volg de wegwijzer naar de Grote Markt. Op Grote Markt rechts langs stadhuis en RD. Kruising LA, Guldenstraat.
4. Bij vijfsprong LA. Tussen Beide Markten. Eerste RA, Herestraat. Bij de Hema RA, Kleine Pelsterstraat. Einde LA, Pelsterstraat. Bij drukke weg LA, Gedempte Zuiderdiep. Voorbij de bushaltes RA, Rademarkt. RD en na de kerk RA, Heresingel. Op Hereplein LA, brug over en RA, Stationsweg, terug naar het station.
De Hanze was een machtig handelsverbond van steden in Noordwest-Europa, actief tussen de 12e en 17e eeuw. Hanze betekent 'groep' in het Oudhoogduits. De Hanze was een alsmaar groeiend netwerk van steden die prijsafspraken maakten, elkaars havens en pakhuizen gebruikten en gezamenlijk streefden naar een monopoliepositie. Afspraken en regels over veiligheid voor kooplieden, eerlijke concurrentie en samenwerking zorgden voor nieuwe markten en handelsroutes. Zo bracht de Hanze economische groei. In de Nederlandse Hanzesteden werd vooral handelgedreven in zout, graan, hout en luxegoederen.
Groningen sloot zich in de 14e eeuw aan bij het Hanzeverbond. De stad lag op een strategische plek: goed bereikbaar vanaf het water via het Reitdiep en hoog op het noordelijkste puntje van de Hondsrug. Hierdoor was er geen overstromingsrisico bij stormvloed en konden reizigers hoog en droog langs moerassen en veengebieden reizen. De stad werd een welvarend handelscentrum en trok steeds meer macht naar zich toe via verdragen en bepalingen zoals het stapelrecht: in de Ommelanden geproduceerde waren mochten alleen in Groningen worden verhandeld. De eeuwenoude pakhuizen aan het Hoge der A getuigen van die Hanzerijkdom. Daar lagen graan, wol en huiden opgeslagen voor de handel met Engeland, Duitsland, Denemarken en het Baltisch gebied. Het 14e-eeuwse Pakhuis Libau (Hoge der Aa 5) en het Gotisch Huis (Brugstraat 22, nu onderdeel van het Noordelijk Scheepvaartmuseum) zijn goede voorbeelden. Ook op andere plaatsen in de stad werden woonhuizen gebouwd met kantoorruimte en opslagplaatsen, zoals het 'Huis met de dertien tempels' in de Oude Boteringestraat. De Martinitoren werd vanaf 1469 gebouwd, in de bloeitijd van de Hanze, als goed zichtbaar symbool van macht en welvaart. Het belang van de Hanze in Groningen liep op z’n eind toen in 1568 met de Slag bij Heiligerlee de Tachtigjarige Oorlog uitbrak.
In 1874 werd besloten de knellende vestingwerken rond Groningen te slechten. Daarna kon de stad eindelijk verder uitbreiden en nadenken over de bouw van een nieuw, representatief stationsgebouw. Het monumentale bouwwerk van architect Isaac Gosschalk was klaar in 1896. Kom je met de trein naar de stad, kijk dan vooral in de stationshal omhoog naar het schitterende plafond.
Op het museumeiland voor het station liggen de kleurrijke gebouwen van het Groninger Museum. Hoofdingenieur Alessandro Mendini koos voor een museum dat bestaat uit verschillende paviljoens die elk een afdeling huisvesten. Elk paviljoen is door een andere architect ontworpen en heeft een eigen vorm en kleur, afhankelijk van de functie. De collectie is zeer breed en loopt van archeologische vondsten tot Aziatisch keramiek en expressionistische schilderkunst van de kunstenaarsvereniging De Ploeg.
Enkele middeleeuwse koopmanshuizen in de Brugstraat bieden onderdak aan het Noordelijk Scheepvaartmuseum. Naast de vaste collectie, die loopt van de middeleeuwen tot nu, zijn er elk jaar verschillende wisseltenstoonstellingen.
De Der Aa-Kerk, genoemd naar het riviertje de Aa, is vooral te herkennen aan de geel en blauw geverfde houten torenspits. De kerk wordt gebruikt voor tentoonstellingen en evenementen. Binnen ontdek je een hoog, licht gebouw met plafondschilderingen die vermoedelijk in 1494 zijn aangebracht.
De korenbeurs achter de kerk is nu het domein van een bekende supermarktketen. Klanten worden verrast met een imposant interieur van steen, gietijzer en vooral veel glas. De beurs werd tussen 1862 en 1865 gebouwd voor de handel in graan. Het glas was nodig om de keurmeesters voldoende daglicht te geven bij hun werk.
Al vanaf de stichting van de universiteit in 1614 zat de hoofdvestiging aan de noordkant van de Broerstraat. Eerst was dat in een kloostergebouw en vanaf 1907 in het huidige Academiegebouw. De vrouwenfiguren op de gevels stellen de personificaties voor van de Dichtkunst, Wetenschap, Wijsheid, Wiskunde en Geschiedenis.
Aan de Turfsingel biedt een poortje toegang tot de Prinsentuin, een stadsoase met onder meer een rozentuin, een kruidentuin en een fascinerende zonnewijzer uit 1731. Het gebouw achter de tuin is de Prinsenhof, de voormalige residentie van de stadhouders. Het complex biedt nu onderdak aan een hotel en een grand café.
De architect van het Academiegebouw tekende ook de plannen voor het provinciehuis aan het Martinikerkhof. Het oudste gedeelte stamt uit de 16e eeuw, de neorenaissanceaanbouw is van 1918. Op het bijbehorende kerkhof, nu een aangenaam wandelparkje, werden tot 1828 mensen begraven.
Een beklimming van de bijna 97 m hoge Martinitoren behoort nog altijd tot de hoogtepunten van een bezoek aan de stad. Alleen de eerste en tweede trans zijn toegankelijk, maar dat is hoog genoeg om Groningen vanuit een ander perspectief te bekijken. Ook de Martinikerk is te bezoeken.
Het neoclassicistische stadhuis uit 1793 ligt aan de Grote Markt die samen met het Martinikerkhof het oudste gedeelte van de stad vormt. De grandeur van vroeger kreeg helaas een grote klap in de Tweede Wereldoorlog (zie hieronder), waardoor verschillende wanden van het plein sober ogen.
Groninger Forum
De Grote Markt is van oudsher het levendige stadshart van Groningen. Maar van het ooit zo majestueuze plein bleef weinig over toen tijdens de bevrijding in 1945 veel gebouwen beschadigd raakten. De herbouw gebeurde in sobere wederopbouwstijl, die vele decennia de gemoederen bezighield. Mooi of lelijk? Na een tweetal referenda en eindeloos vergaderen werd in 2012 gestart met een reconstructie van de oostwand van het plein. De rooilijn komt terug op de vooroorlogse plek en daarachter moet door sloop ruimte ontstaan voor de Nieuwe Markt, een nieuw stadsplein met daaronder een parkeergarage. Sinds december 2019 is vlak bij de Grote Markt het Forum geopend: een multifunctioneel gebouw met o.a. bioscopen, een bibliotheek, restaurants/cafés, het Stripmuseum, de VVV. Vanaf het dakterras op de 10e verdieping heb je een grandioos uitzicht over de hele stad. Dagelijks geopend tot 23 uur (ma-za vanaf 9 uur, zon- en feestdagen vanaf 10 uur) en gratis toegankelijk. Het heeft een spectaculair systeem van roltrappen, die kriskras door het hele gebouw lopen.
Het oudste hofje van Groningen is het Heilige Geest- of Pelstergasthuis in de Pelsterstraat, dat in 1267 werd opgericht voor arme reizigers en zieken.
Via de poort aan de Rade- markt bereik je de binnenhof van het St.-Anthonygasthuis met huisjes uit de 18e en 19e eeuw.