Redders op zee-route Terschelling

Hond mee: Honden zijn aangelijnd toegestaan.

Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden vanwege onverhard en oneffen terrein.

Paden: De route voert voor 80 procent over onverharde paden en schelpenpaden. Een klein deel van de route is verhard. Bij nat wee kan het gebeid rondom de houten brug (bij punt 6) drassig zijn.

Loslopend vee: bij punt 6 in de routebeschrijving kun je loslopend vee tegenkomen. Houd afstad, raak de dieren niet aan, maak geen onverwachte bewegingen en loop er rustig langs.

Parkeren en OV: parkeren kan gratis bij de veerhaven van Terschelling, waar ook de veerboot vanuit Harlingen aankomt. Vanaf hier is het ca. 5 minuten lopen naar het beginpunt van deze route.

1. Vanaf KNRM-boothuis Terschelling West (rug naar gebouw) rechtsaf en voetgangersdoorgang ri. haven in (rechts van huisnr 39). Recht voor je is de ligplaats van de KNRM reddingboot Arie Visser. Einde doorgang RA, Willem Barentszkade.

2. Bij rotonde trap op naar Zeeliedenmonument. Trap weer af en RD (bij bord ‘parkeren alleen voor bewoners’), Westerbuurtstraat. Tweede straat LA, Burgemeester Swaanstraat. Eerste RA, Tjerk de Haanstraat. Op kruising RD en langs Hotel Oepkes, waar in het verleden geregeld schipbreukelingen zijn opgevangen.

3. Einde straat LA, Torenstraat. Voor Vuurtoren Brandaris LA, Trompstraat. Einde weg (op kruising met Burg. Mentzstraat) rechtdoor smal paadje rechts van huisnummer 59 in.

4. Bij fietsparkeerplaats RD verhard pad de duinen in (bij bord ‘Terschelling’ van Staatsbosbeheer). Bij splitsing verharde paden (paaltje met rood wandelbordje aan rechterhand) RD. Op kruising zandpaden (rood wandelbordje aan linkerhand) RA zandpad omhoog. Bij splitsing paden: houd rechts voor uitzichtpunt Kaapsduin, maar houd hier links aan voor route.

5. Volg pad RD dat tussen bos en seinhuisje voert. Aan de linkerhand passeer je een bunker. Blijf daar RD zand/graspaadje volgen. Houd op Y-splitsing paden links aan. Volgende Y-splitsing weer links aanhouden. Volg paadje naar beneden, negeer zijpaden. Einde pad RA. Einde pad LA (schelpenpad).

6. Op kruising paden (rolstoelteken op grond) RD. Blijf RD pad volgen naar houten brug. Sla na brug RA (zandpad). Bij eerste zandpad aan rechterhand (paaltje ruiterpad) RD pad vervolgen.

7. Na ca 1 km, bij pad aan linker- en rechterhand, RA hek door. Volg smal zandpad door de duinen, negeer zijpaden. Na klaphek RA (zandpad). Blijf dat zandpad volgen tot schelpenpad aan rechterhand. Ga hier RD (schelpenpad). Op kruising schelpenpaden LA (bij wit bordje met rode pijl). Na wildrooster en picknickbank gewoon RD.

8. Op kruising schelpenweg LA (ri. West aan Zee). Na wildrooster direct LA (zandpad met zonnepaneel). Dit pad draait om het KNRM Reddingstation Terschelling Paal 8 heen en voert dan naar het strand. Ga op het strand RA. Ga bij Strandpaviljoen West aan Zee RA het strand weer af. Wandel bij de rotonde op de Badweg RD over het fietspad.

9. Eerste fietspad RA (bij geelrode markering, asfaltpad). Bij fietspad van rechts (paddenstoel 20709) RD. Bij De Bessenschuur (paddenstoel 23889) RA fietspad in (schelpenpad). Bij paddenstoel 20890 RD. Bij fietspad aan linkerhand (paddenstoel 20863) RD. Bij pad van links (paaltje ‘knooppunt 10’) LA. Op T-kruising zandpaden RA (geelrode markering).

10. Bij pad van links (houten paal met ‘4’) RD. Einde pad (bij bankje) LA (geasfalteerd pad). Bij scherpe bocht naar links RA pad in (bij infobord Atlantikwall/bord ‘start excursie’). Bij kruising paden (bord ‘Bunker Museum Terschelling’) RD.

11. Houtsnipperpad voert tussen bunkers door. Einde LA (klinkerpad). Net voor geasfalteerde weg RA (onverhard wandelpad, bordje Staatsbosbeheer). Eerste paadje LA ri. weg.

12. Weg oversteken en RD geasfalteerd fietspad in ri ‘Havenplein’. Houd bij het water rechts aan en volg het fietspad (later wandelpad) langs het water. Dit pad voert langs de Betonning, de oude reddingbootschuur en de museumboten van Stichting Museumreddingboot Terschelling.

13. Bij de Veerhaven (bus linkerhand): volg de toeristische wegwijzer schuin RD West-Terschelling in ri. Museum ’t Behouden Huys, Commandeurstraat. Einde weg RA en terug naar KNRM-station Terschelling West (Klaas van Stevenstraat), het beginpunt van deze route.

In 2024 bestaat de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) 200 jaar. Een indrukwekkende mijlpaal. Al twee eeuwen lang staat de KNRM paraat voor iedereen die in de problemen komt op het water. Of het nu een zeeman in nood is, een vermiste surfer of een zeiljacht met een gebroken mast door harde wind, de bemanning van de reddingboten is 24 uur per dag stand-by om levens te redden, ongeacht de weersomstandigheden.

In 1824 was het redden van schipbreukelingen verre van vanzelfsprekend. Het kostte een tragische scheepsramp en een zeldzame reddingspoging, waarbij zes redders verdronken, voordat er een georganiseerd reddingswezen met reddingstations langs de kust ontstond. Er is veel veranderd in die 200 jaar: van roeireddingboten naar snelle motorboten en van kurken reddingvesten naar speciale overlevingspakken. Wat door de jaren heen onveranderd is gebleven, is dat KNRM’ers het werk geheel kosteloos en vrijwillig doen. De KNRM opereert al sinds de oprichting zonder steun van de overheid en kan haar levensreddende werk doen dankzij donateurs, nalatenschappen en giften.

Direct na de oprichting van de KNRM in 1824 kwam ook op Terschelling een reddingstation. Het station van West-Terschelling is sinds de oprichting van groot belang voor reddingen in het kustgebied tussen Texel en Ameland, onder andere rond de beruchte Eierlandse en Terschellinger Gronden. Inmiddels is de scheepvaart veel veiliger geworden, maar toerisme en watersport zorgen ervoor dat de inzet van de KNRM nog geregeld nodig is. Het reddingstation West-Terschelling wordt gemiddeld zestig keer per jaar gealarmeerd, inclusief medische evacuaties van schepen en patiëntenvervoer vanaf het eiland. Niet ver van het boothuis zie je de reddingboot Arie Visser in de haven liggen.

Aan de rand van West-Terschelling vind je het Zeeliedenmonument, een bronzen beeld van een zeemansvrouw die uitkijkt over zee en tevergeefs wacht op de terugkeer van haar man of zoon. Het is een monument voor alle Terschellingers die niet zijn teruggekeerd van zee. Sinds de oprichting van de reddingmaatschappij hebben verschillende redders van de KNRM op Terschelling met hun leven betaald voor hun vrijwilligerswerk. Bijvoorbeeld in 1880. Toen verdronken vijf redders nadat de roeireddingboot kapseisde bij een poging de opvarenden van het fregat Queen of Mistley te redden. Een plaquette op het boothuis herinnert hieraan.

De naam ‘Brandaris’ is onlosmakelijk verbonden aan Terschelling. Allereerst vanwege de vuurtoren Brandaris, die midden in het dorp West-Terschelling staat. Maar ook de eerste motorreddingboot van Terschelling droeg de naam ‘Brandaris’. Deze boot verving de roeireddingboot en wist in 1920 nog 42 opvarenden van het vrachtschip West Aleta te redden. Datzelfde jaar sloeg voor de Brandaris zelf echter het noodlot toe.  Onderweg naar de Duitse schoener ‘Liesbeth’, die bij Texel tijdens een zware storm in de problemen was gekomen, is de Brandaris met alle vier de bemanningsleden in de buurt van Vlieland vergaan. Het wrak en drie van de vier opvarenden zijn nooit meer teruggevonden.

Het Kaapsduin bij West-Terschelling is het hoogste duin van het eiland. Het ligt 31,4 meter boven NAP. Vroeger stonden op dit duin twee houten kapen voor de scheepvaart. Nu heb je er een weids uitzicht. Over het dorp West-Terschelling, maar ook over natuurgebied de Noordsvaarder, het wad en de stuivende duinen bij paal 3. Op het Kaapsduin staat ook een voormalig Seinhuisje, dat is gebouwd boven op een bunker uit de Tweede Wereldoorlog. Het werd in de Koude Oorlog gebruikt als peilstation voor de marine en is nu omgebouwd tot vakantiewoning.

In de loop der jaren kwamen op Terschelling meerdere reddingstations of werden boothuizen verplaatst naar een meer geschikte locatie. Het reddingstation bij Paal 8 stond oorspronkelijk bij Paal 7, maar werd in 1938 verplaatst om de nieuwe motorstrandreddingboot een plek te geven. Deze boot bewees een jaar later al meteen een aanwinst te zijn toen de boot ‘Elsie’ bij de Noordergronden strandde: 19 opvarenden én de scheepshond werden gered. Momenteel wordt het reddingstation Paal 8 gemiddeld 25 keer per jaar gealarmeerd. Bij het strand van Paal 8 houden KNRM-lifeguards bovendien in de zomermaanden dagelijks toezicht op zwemmers en baders.

In 1904 werd bij de westelijke havendam een houten schuur gebouwd, die als onderkomen diende voor de roeireddingboot. Over de bouw was goed nagedacht. De schuur stond destijds namelijk op palen en ervoor was een glijgoot aangebracht. De bemanning kon daardoor al in de schuur in de boot stappen en gleed vervolgens zó de haven in. De schuur is uiteindelijk vanuit de positie bij de westelijke havendam naar deze locatie verplaatst en doet nu dienst als het clubhuis van duikteam ‘Ecuador’. Rondom het clubhuis vind je allerlei opgedoken voorwerpen, zoals ankers en kanonnen.

De Stichting Museumreddingboot Terschelling heeft drie historische reddingboten van de ondergang gered, die nu in de haven bij West-Terschelling liggen. Pronkstuk is de Brandaris. Deze motorreddingboot uit 1923 verving de eerste Brandaris, die twee jaar eerder tijdens een storm was vergaan. De tweede Brandaris heeft bijna veertig jaar dienstgedaan op Terschelling en heeft van daaruit 525 mensen gered. Met de Brandaris en de motorreddingboot Rutgers van Rozenburg uit 1907 worden nu zeehondentochten bij Terschelling gemaakt. De historische roeireddingboot Secretaris Schumacher is onder andere te bewonderen tijdens speciale demonstraties, waarbij de boot op een lanceerwagen met tien Friese paarden in zee wordt gebracht.

In Museum ’t Behouden Huys krijg je goed mee wat de verraderlijke stromingen rondom Terschelling allemaal hebben betekend. Zo wordt uitgebreid ingegaan op een van de meest mysterieuze strandingen voor de kust van Terschelling: die van de Lutine op 9 oktober 1799. De Lutine zonk en slechts één van de 270 bemanningsleden wist het te overleven. Het was echter vooral de lading van het schip die tot de verbeelding sprak (en nog steeds spreekt). Het schip zat namelijk vol met goud, waarvan vermoedelijk nog altijd een deel op de bodem van de Noordzee ligt.