Oude Diep

Toegankelijkheid: de route is niet geschik voor mindervaliden vanwege de onverharde paden.

Hond mee: honden mogen mee mits aangelijnd.

Paden: deze route voert voor 80% over onverharde paden.

Parkeren: bij NS station Hoogeveen is voldoende parkeergelegenheid.

Deze wandelroute is bewijgwijzerd met witte zeshoekige bordjes met bruine opdruk.

De wandeling start bij het NS-station Hoogeveen en voert langs een aantal gedenkplekken. Direct bij het station staat een oorlogsmonument op de plek waar eind 1943 een vliegtuig neerstortte en de vlieger om het leven kwam. Je laat Hoogeveen achter je en wandelt het Spaarbankbos binnen. Het bosgebied ten noorden van Hoogeveen is in eigendom bij de gemeente Hoogeveen en bij een aantal particulieren. De naam Spaarbankbosch dankt het bos aan de Spaarbank Hoogeveen, die dit terrein vanaf 1902 tot 1974 in eigendom had, en het als wandelbos voor de Hoogeveners aanlegde. In het bos staan drie monumenten die de herinnering oproepen aan trieste momenten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het monument Spaarbankbosch herinnert aan de executie van drie jonge mannen in het Spaarbankbos op 9 april 1945, een dag voor de bevrijding. Het monument aan de Wijsterseweg is ter nagedachtenis aan de doden die vielen bij de treinbeschieting in augustus 1944. Een indrukwekkend monument in het Spaarbankbos staat op de plek waar vijf inwoners van Hoogeveen door de Duitse bezetter op 1 augustus 1943 zijn gefusilleerd. Het was een vergeldingsmaatregel op een mislukte overval om distributiebonnen in handen te krijgen. Na te hebben stilgestaan bij de indrukwekkende gedenkplaatsen hervat je de wandeling richting de Boerenveensche Plassen. De Boerenveensche Plassen is een 147 hectare groot open heidegebied met vennen en veenputten. Na de winter kan het hier heel lang nat blijven, doordat in het verleden een aantal afvoersloten is gedempt en er veel leem in de ondergrond voorkomt. Hierdoor komen er diverse zeldzame planten voor, zoals klokjesgentiaan, moeraswolfsklauw, valkruid en zonnedauw. Ook als broedgebied voor vogels is het terrein interessant. Er komen broedende paartjes voor van dodaars, futen en wintertaling. Je wandelt verder richting de Secteweg bij Stuifzand waar het kleinste huisje van Drenthe staat. Oorspronkelijk was het een plaggenhut voor een vervenersfamilie. In 1998 dreigde het inmiddels stenen huisje te worden gesloopt. Door tussenkomst van Stichting Het Drentse Landschap is het behouden gebleven en als vakantiewoning ingericht. Je kruist de beek Oude Diep en loopt verder met uitzicht over het beekdal. Net buiten de wandelroute ligt een aantal monumenten. Monument Zwarte Zaterdag herinnert aan treinbeschietingen op 5 augustus 1944. In de buurt van Siberië staat het monument voor het Joods Werkkamp Kremboong. Siberië is een streek met een gelijknamige weg waar een aantal boerderijen staat, die volgens de overlevering zo afgelegen en verlaten lagen dat het deed denken aan de barre en slechte ervaringen van Napoleon tijdens zijn tocht naar en zijn verblijf in Rusland. Op oude kaarten van die tijd staat echter de streek nog niet vermeld. Op jouw weg richting het dorp Stuifzand kom je langs Biologische Kaasboerderij JUSTA. Justa betekent kaas en is afgeleid van het oud-Germaanse woord voor kaas. Zoals de naam Stuifzand al aangeeft, lag er ruim voor de komst van dit dorpje zand in dit gebied. De eerste zandontginningen vonden plaats in de 18e eeuw en vanaf ongeveer 1850 vestigden zich de eerste bewoners. Via het buurtschap Stadterij kom je terug in Hoogeveen. De naam Stadterij is afkomstig van het geslacht Stadt dat hier ooit heeft gewoond. De wandeling ‘Oude Diep’ zit erop. Strijk neer in een plaatselijk café of restaurant en geniet nog even na van deze mooie wandeling

Hoogeveen is ontstaan in 1625. Toen kocht Roelof van Echten een groot veengebied in het kerspel Zuidwolde. Roelof van Echten behoorde tot één van de oudste adellijke geslachten van Drenthe en woonde in Huis te Echten. Voor de ontginning van dit gebied werd de Compagnie van 5000 Morgen opgericht (5000 Morgen is ongeveer 6000 hectare) en voor de ontsluiting een kanaal met zijkanalen gegraven. Op het kruispunt met de eerste wijk (nu de Hoofdstraat) ontstond een dorp. Hoogeveen groeide uit tot de grootste turfproducent van Nederland. Eén van de bekendste gebouwen in Hoogeveen is de Hervormde Kerk. Deze kerk dateert van 1652 en is mede bekend om het beeldje van de Trommelslager. Roelof van Echten stelde voor de zondagsdienst zijn eigen kapel ter beschikking aan de bewoners. Voor de dienst liet hij een tamboer rondgaan om zo de mensen op te trommelen.

Het monument bij het NS-station te Hoogeveen is gemaakt van een propellerblad van het op 29 november 1943 neergestorte Lockheed P-38 Lightning vliegtuig van vliegenier Albert A. Albino. Dit propellerblad staat op een zwarte sokkel van natuursteen. Op deze sokkel is een metalen informatieplaquette bevestigd.

In de gevel van het pand aan de Pesserstraat 24 zie je een herinneringsplaquette. Aan de zijkant en bij de voordeur hangen nog meer informatieborden. Vincent van Gogh beschreef op de dag van aankomst in het logement in een brief aan zijn broer: ‘Doch zit in een groote gelagkamer als in Brabant, waar een vrouw zit aardappelen te schillen, een vrij aardig figuurtje. Ik heb met de menschen zitten praten en zal een dezer eerste dagen met de schuit de geheele Hoogeveensche vaart afvaren door de veenderijen, dwars door den Zuid Oostelijken hoek van Drenthe heen.’ Na drie weken in Hoogeveen was Vincent klaar om verder naar de Zuidoosthoek van de provincie te reizen. Hij pakte op 2 oktober 1883 op het Kruis van Hoogeveen de trekschuit naar Nieuw-Amsterdam/Veenoord. 

Het Spaarbankbos was ooit een nat heideveld dat een geheel vormde met de ernaast gelegen Boerenveensche plassen. De Spaarbank uit Hoogeveen kocht het terrein in 1890 als belegging en plantte er bos voor mijnhout in Limburg. In de oorlog was hevig in het bos gevochten, waardoor de bomen vol zaten met granaatscherven. De bomen waren hierdoor niet meer bruikbaar voor de houtproductie. Vervolgens maakte de Spaarbank er een wandelbos van waar de inwoners van Hoogeveen konden wandelen. In de loop der jaren is het een waardevol bos geworden met een rijke flora en fauna. Later kwam het bos in handen van de Gemeente Hoogeveen. Omdat het beheer niet als kerntaak van de gemeente werd gezien, is het bos in 2013 verkocht aan Het Drentse Landschap.

Op 9 april 1945, een dag voor de bevrijding, werden 3 jonge mannen in het Spaarbankbos geëxecuteerd. De lichamen van Albert Eggen, Sybrand Jan van der Linde en Johan Dhont werden 2 dagen later gevonden. Eggen werd meegenomen door Duitse soldaten die op zoek waren naar zijn oudste broer, die ook Albert heette. De oudste zat bij het verzet en hij was een van diegenen die een wegversperring van de Duitsers weghaalde, om oprukkende geallieerde troepen vrij baan te geven. De jongste Albert, ook wel 'Broer' genoemd, zat bij zijn ouders ondergedoken om de Arbeidseinsatz, oftewel arbeidsinzet, te ontlopen. Toen de Duitsers kwamen, kon hij niet meer wegkomen. Dhont was elektricien in werkkamp Ten Arlo tussen Hoogeveen en Zuidwolde. Hij was ontevreden over de loonbetaling en werd brutaal en opstandig. Op 7 april zei hij tegen de Duitsers dat ze maar snel moesten wegwezen. Daarop werd hij vastgezet. Het was de vluchtende Oostenrijkse rechter Behringer die bevel gaf de drie jongemannen te executeren.

De hulp die ze boden aan de Franse Parachutisten die met operatie Amherst werden gedropt, heeft 19 onschuldige mensen het leven gekost. Op maandag 9 en dinsdag 10 april 1945, vlak voor de bevrijding van Hoogeveen op 11 april 1945, zijn zij tijdens een vergeldingsactie door de Duitsers omgebracht.

Vochtig heideterrein van 147 ha. ten noorden van Hoogeveen. Typerend zijn de vele natte, venige laagten, vencomplexen en veenputten. Hierin komen nog zeldzame, bedreigde plantensoorten voor, zoals Klokjesgentiaan, Heidekartelblad, Moeraswolfsklauw en twee zonnedauwsoorten. Het gebied is van grote betekenis voor trekvolgels, met name watervogels zoals eenden en steltlopers.

Het Kleinste Huisje van Drenthe aan de Secteweg 36 is weer in de oude glorie te aanschouwen. Olde Greetie, die tot 1984 het huisjes heeft bewoond, had waarschijnlijk niet gesnapt waarom ze dat 'oude ding' hebben herbouwd. Haar klein- en achterkleinkinderen zijn er echter heel blij mee, ondanks het feit dat de binnenkant nauwelijks herinneringen oproept aan vroeger. Olde Greetie is bijna honderd geworden. Tot haar 98e heeft ze in het kleine vervenershuisje aan de Secteweg gewoond. Greetie Linde en haar man hebben er hun vijf kinderen grootgebracht. Nadat de kinderen het huis hadden verlaten en haar man was overleden, is zij er alleen blijven wonen. De woonomstandigheden waren tot het laatst toe uiterst primitief. Een douche was er bijvoorbeeld niet en van de gasaansluiting durfde ze geen gebruik te maken. Het oorspronkelijke huisje was gebouwd van plaggen, maar werd al vrij snel in steen opgetrokken. Het enige deel dat tot het laatst toe uit plaggen bestond was het achterhuis, dat er later tegenaan is gebouwd. Plaggen zijn nu niet meer terug te vinden. Wel is geprobeerd het huisje zo authentiek mogelijk weer op te bouwen. Daarom is onder meer gebruik gemaakt van de oude steen.

Het Oude diep is een beek van bescheiden formaat waarvan het brongebied ligt in de omgeving van Mantinge. Het beekje stroomt langs het Landgoed Vossenberg langs het dorp Drijber om vervolgens voorbij Hoogeveen uit te monden in de Hoogeveense vaart. De laatste decennia zijn er langs dit beekje diverse natuurontwikkelingsprojecten uitgevoerd waarmee veel natuurwaarden en landschapselementen zijn hersteld.

Zaterdag 5 augustus 1944 is de geschiedenis ingegaan als een Zwarte Zaterdag voor Hoogeveen en omstreken en de Nederlandse Spoorwegen. Tot 5 augustus noteerden de NS de beschieting van 247 locomotieven en 24 electrische treinstellen, waarbij 51 personeelsleden en 83 reizigers waren gedood, respectievelijk 198 en 288 gewond waren geraakt. Op die beruchte 5de augustus ging het op maar liefst 14 plaatsen mis. De ongelukstrein van 5 augustus zou nóg twee beschietingen meemaken, voordat de NS de wrakken van wat eens een trotse locomotief en sierlijke wagons geweest waren van de rails kon halen. In de morgen van de 6de augustus werd in Hoogeveen een locomotief op het baanvak gereden. voorzichtig werd de ongelukstrein aangekoppeld en richting Hoogeveen getrokken. Even buiten Hoogeveen werd de trekkende locomotief beschoten. Twee dagen later is het geheel weer opgehaald en werd de trekkende locomotief vlak voor Zwolle nog eens beschoten.

De kaasmakerij aan de Hoofdweg 3 is de ruimte in de boerderij waar het uiteindelijk gebeurt. Het is het sluitstuk van de boerenbezigheden. Nadat de koeien op het land goed zijn verzorgd, geven de koeien veel en lekkere melk die in de kaasmakerij in de kaastobbe komt. En daar wordt heerlijke JUSTA-kaas van gemaakt!