Dwars door speelhuizenland

Hond mee: Deze route is erg geschikt om met honden te lopen. De honden moeten alleen aangelijnd zijn in de straat Beekveld langs de woonwijk. Bij het water mogen de honden weer los.

Toegankelijkheid: Deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de onverharde (mogelijk drassige) paden en het klaphek.

Paden: zand- en graspad en verharde paden (asfalt).

Bereikbaarheid

Let op: dit is een lijnwandeling!

Je kunt parkeren op de Natuurpunt parkeerplaats op de Kanaaldijk-Noord, 5473 VA Heeswijk Dinther.

OV: Loop van de bushalte eerst ri kasteel, op kruising paden (=knooppunt 22) RA ri knooppunt 23. Volgende kruising (=knooppunt 23) LA ri knooppunt 21 en RD naar bushalte. Totaal: 800 meter. Neem bus 158 ri ’s-Hertogenbosch, stap uit bij halte ‘Hasseltsedijk’ in Berlicum en sla de Beusingsedijk in. Het is 300 meter lopen naar de brug (knooppunt 41), het beginpunt van deze route.

Of pak voor zowel het begin- als het eindpunt alleen het openbaar vervoer.

Routebeschrijving:

1 Ga bij de brug (=knooppunt 41) LA ri knooppunt 24 (houd water rechts). Bij klaphek (=knooppunt 24) RD ri knooppunt 25. Bij brug van rechts LA over asfaltpad (volg geelgroene markering). Einde weg (= knooppunt 25) RA ri knooppunt 26 (Beekveld).

2 Bij eerste weg van links (= knooppunt 26) RD ri knooppunt 94. Op kruising van Beelveld met Runweg (= knooppunt 94 let op knooppuntpaaltje ontbreekt) RD ri knooppunt 27. Bij klaphek aan rechterhand links aan blijven houden (Westerbroek) en asfaltweg blijven volgen. Bij eerste weg van rechts (=knooppunt 27) RA ri knooppunt 33 (Hersend).

3 Na brug met schrikspanning (let op: knop indrukken om spanningsbodem 2 minuten uit te schakelen!) LA (geelgroene markering). Houd het water aan linkerhand.

4 Op Y-splitsing in bos links aanhouden (geelgroene markering volgen). Bij pad van rechts RD. Je passeert kasteelruïne Seldensate met infobord. Volgende pad RA en onder poort door met tekst ‘Sint Ambrosius’. Na poort RA en bij toegangshek (=knooppunt 33) RD ri knooppunt 36 (Assendelftseweg)

5 Op T-kruising (= knooppunt 36, maar paal is niet goed zichtbaar) RA via fietspad (Kapelstraat). Ga voor de weg naar rechts draait voor het bankje aan de linkerhand LA het graspad in. Al snel zie je aan de linkerhand een klaphek (let op: in het groeiseizoen wat lastiger zichtbaar). Ga dit klaphek door en sla meteen RA (rood-witte markering), volg gras langs afrastering. Sla net voor het fietspad LA (rood-witte markering, afrastering aan rechterhand) en loop zo door het Aa-dal.  

6 Ga RD door klaphek en loop RD naar uitzichttoren. Sla direct na de toren LA (bomenlaan met bordje van Brabants Landschap). RD bruggetje over. Voor kruising met twee stenen pilaarmuurtjes LA ri knooppunt 20.

7 Bij de Looz-Corswarem Hoeve (= knooppunt 20) RA ri knooppunt 21. Houd op splitsing rechts aan (smal pad met houten toegangshek). Volg pad ri kasteel en houd gracht links. Einde pad (= knooppunt 21) RD ri knooppunt 22. Volgende kruising (voor de ingang van het kasteel) is knooppunt 22, het einde van de route.

Je kunt bij knooppunt 22 RA voor de parkeerplaats of RD voor de bushalte (zie: ‘bereikbaarheid’).

Een kaarsrechte grasdijk langs het water vormt het begin van deze wandeling. Je zou bijna denken dat het hier om een pas gegraven kanaal gaat, zo open is het landschap. Maar het is het water van de Aa, dat van Nederweert naar Den Bosch stroomt. Het is van oorsprong een meanderende rivier die al na de ijstijd ontstond. Maar niet iedereen was tevreden met de Aa. Zo was de rivier te ondiep om een goede vaarweg te zijn. En ’s winters zorgde hij geregeld voor overstromingen. Daardoor ging gewas verloren en verdronk het vee. Daarom werden in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw rigoureuze maatregelen genomen. Door de meanders uit de Aa te verwijderen, veranderde de rivier in een recht kanaal. Lage delen werden opgehoogd en langs de lange, rechte stukken verschenen de dijken waar de route nu overheen gaat. Inmiddels zijn er nieuwe veranderingen doorgevoerd in het landschap. De afgesneden meanders die bewaard zijn gebleven, zoals die bij Kasteel Heeswijk en Berlicum, zijn gebleven en op andere plekken wordt geprobeerd de meanderende vorm in de rivier terug te krijgen. Ook zijn er natuurvriendelijke oevers aangelegd.

Links ligt Berlicum. Daar hielden ze de voeten gelukkig meestal droog, want het dorp ligt op een hoge zandrug. Berlicum was juist door die overstromingen een aantrekkelijke plek om te wonen, want de kronkelende Aa liet vruchtbare beekklei achter die goede weidegrond opleverde. De eerste mensen vestigden zich er al in het jaar 1237. Van die eeuwenlange historie is in het dorp niet veel meer terug te vinden, want in oktober 1944 werd tijdens Operatie Market Garden een groot deel van het dorp verwoest.

De route voert door het Beekveld. Vroeger lag hier een landgoed; een van de vele landgoederen die in de middeleeuwen rondom Berlicum ontstonden. De Bossche edellieden waren dol op de rust en ruimte van het Aa-dal. ’s Zomers verbleven ze er om de stank en de warmte van de grote stad te ontlopen. Maar de adel wilde wel in stijl verblijven rond de Aa. Daarom liet men de oorspronkelijke pachthoeves ombouwen tot kasteeltjes, compleet met traptorens en vaak ook met een slotgracht. Hier op het Beekveld stond ook zo’n kasteel met een bijbehorend landgoed. In 1819 is het grotendeels afgebroken. Wat overbleef, is een – inmiddels – gerestaureerde zijvleugel, die wordt gebruikt als atelier.

Je wandelt verder langs het water van de Aa. Eerst is het landschap open. Dan duikt de route het bos in. De ruïne van Kasteel Seldensate rijst als een grote verrassing op uit een met kroos gevulde gracht. Bij het Beekveld was veel fantasie nodig om in te denken hoe een speelhuis eruitzag. Maar hier wordt het al een stuk eenvoudiger. Rond het jaar 1300 werd bij deze doorwaadbare plaats in de Aa een hoeve gebouwd. Rond 1490 werd die omgebouwd tot speelhuis. Erbij verscheen een kasteel, compleet met poortgebouw, duiventoren, kapel, gracht en brouwerij. Het kasteel was erg populair bij de Bossche adel. Na de Nederlandse Opstand trok echter veel katholieke adel weg uit het gebied. Het betekende het einde van de glorietijd van Seldensate. Gelukkig redde de gemeente Berlicum het landgoed van de ondergang. In 1980 werd een deel van het poortgebouw gerestaureerd. De tuin is toen hersteld en de gracht is uitgegraven. En de rondfladderende duiven maken inmiddels dankbaar gebruik van de gerestaureerde duiventoren.

Wie de rechte Aa verlaat, krijgt er bij Middelrode iets mooiers voor terug: een oude meander van de Aa. Zo moet het er vroeger overal langs de Aa hebben uitgezien: zompige weides met grazende koeien waar het water traag doorheen meandert. De kronkel gaat later over in een rechtere lijn. Je steekt het kanaal over en volgt een bomenlaan vol eiken en braamstruiken. Verscholen tussen de bossen doemt Kasteel Heeswijk op. Geen ruïne, maar een enorme waterburcht uit de 11e eeuw, die er sinds de restauratie in 2005 weer schitterend bij staat. Loop er eens een rondje omheen om te genieten van het alsmaar wisselende uitzicht. Wie zich vervolgens binnen aanmeldt voor een rondleiding, zal versteld staan van de prachtige vertrekken van de laatste adellijke familie die het kasteel bewoonde. Maar ook de middeleeuwse ridderzaal en de mysterieuze torenkamers zijn de moeite waard, evenals de exotische Chinese kamer en de bibliotheek van de baron. Een waardige afsluiting voor deze wandeling door kastelenland.

N.B. Het is mogelijk om van kasteel Heeswijk met een fluisterboot naar de Kilsdonkse molen te varen (een dubbelmolen die werkt op water en wind) en vice versa. Info: www.kilsdonksemolen.nl