Top 11 openluchtmusea in Nederland

Voor een leerzame dag in de buitenlucht

In de buitenlucht gaat ontdekken makkelijker. De frisse lucht, de speelse manier van iets leren, het niet per se stokstijf stil hoeven zitten of staan: het is een grote aantrekkingskracht van openluchtmusea. Van het Archeon tot het Hunebedcentrum en het Kameleondorp: deze elf Nederlandse openluchtmusea zijn een educatief, fun dagje uit. En dan krijg je, als je via de ANWB boekt, ook nog korting.

1. Zuiderzeemuseum - Het oud-Hollandse leven

Enkhuizen (Noord-Holland)

Het Zuiderzeemuseum is een dorp dat meer dan 140 historische gebouwen telt. Je kunt er binnenstappen bij een apotheek, een vers gerookt visje proeven of langs bij een mandenmaker die manden voor groenten, brood, turf en vis vlecht van dunne twijgjes. Zeggen stokpaardjes, hoepels en kegelbanen je iets? Daar speelden kinderen vroeger mee buiten. En vandaag de dag hier dus ook! Ook andere oud-Hollandse spelletjes komen hier tot leven. In het verhalenhuis worden oude sagen en legenden over de Zuiderzee verteld. Of die echt gebeurd of gewoon verzonnen zijn, is makkelijker in te schatten na het bezoeken (in het binnenmuseum) van de tentoonstelling over de Zuiderzee en de voormalige en huidige inwoners van deze regio.

2. Archeon - Boogschieten en brood bakken

Alphen a/d Rijn (Zuid-Holland)

Bij Museumpark Archeon reis je door de tijd. Van de prehistorie tot de Romeinse tijd en de middeleeuwen: in vogelvlucht maak je al die tijdperken mee. Bijzonder is dat alle 45 boerderijen, huizen en hutten op het park ooit ergens in Nederland hebben gestaan – nu worden ze bewoond door ‘Archeotolken’ in traditionele kledij die je van alles leren over vroeger. Echt van alles. Zo kun je in het prehistorische kamp varen in een boomstamkano, prehistorisch brood bakken en ervaren hoe het is om hunebedstenen te verslepen. In het dorp Trajectum ad Rhenum wachten de Romeinen je op voor een armmassage in een Romeins badhuis, en in het middeleeuwse stadje Gravendam kun je werken aan je vechtskills. Daar leren kinderen zwaardvechten als een ridder of schieten met pijl en boog. En in de herberg worden sterke verhalen verteld.

3. Madurodam - Alles mini, ook de kermis

Den Haag (Zuid-Holland)

In één dag heel Nederland bezoeken kan maar op één plek: Madurodam in Den Haag. In deze miniatuurstad staan honderden bekende minigebouwen, zoals het Haagse Binnenhof, het Rijksmuseum, het Paleis op de Dam en Huis ten Bosch. Het is niet allemaal statig, want je vindt er ook de állerkleinste kermis van het land. Een stewardess verzorgt rondleidingen door Schiphol en zelf kun je windenergie opwekken bij de windmachines. Laat ook je kennis over kaas bijspijkeren bij de Kaaswaag. Ontdek bijvoorbeeld hoeveel je zelf weegt in kazen en hoeveel van die gele ronde schijven je kunt optillen. Nieuw is de attractie De Hollandse Meesters. Spring, klim en klauter dwars door de schilderijen en dompel jezelf onder in de kleurrijke wereld van Vincent van Gogh, Piet Mondriaan, Johannes Vermeer, Judith Leyster en Rembrandt van Rijn.

4. Deltapark Neeltje Jans - Stormvloedkering en zeeleeuwen

Vrouwenpolder (Zeeland)

Deltapark Neeltje Jans ligt op het voormalige werkeiland Neeltje Jans in de Oosterschelde. Naast het maken van een mooie wandeling door het duinlandschap (ongeveer 8 kilometer) leer je hier alles over de Deltawerken die gebouwd werden om herhaling van de Watersnoodramp van 1953 te voorkomen. De belangrijkste zeegaten in het zuidwesten van Nederland worden afgedamd om de veiligheid te vergroten. Daarnaast dient het Deltaplan ook ter verbetering van de zoetwaterhuishouding. Een leuke manier om hier meer over te leren is door op het schip Christiaan B te stappen voor een rondvaart over de Oosterschelde. Vanaf het schip kijk je mooi uit op de stormvloedkering aan de ene kant, en de Zeelandbrug en de dikke toren van Zierikzee aan de andere. Je verwacht het misschien niet, maar er is ook een zeeleeuwenvoorstelling. Daar wordt verteld over het gedrag van zeeleeuwen en kun je zelf zien hoe behendig deze dieren zijn dankzij hun sterke voorvinnen.

5. Biesbosch MuseumEiland - Water en natuur

Werkendam (Noord-Brabant)

De Biesbosch is ontstaan na de St. Elisabethvloed van 1421. Sinds het water het land overspoelde, is er veel veranderd. Ontstaan eigenlijk. En gegroeid ook. Het Biesbosch MuseumEiland is de plek om te ontdekken hoe bepalend de mens is geweest in dat proces. Je ziet er bijvoorbeeld het schaalmodel van het gebied. Dat maakt inzichtelijk hoe smeltwater uit de Rijn en regenwater uit de Maas samenkomen in de Biesboschdelta. Door zelf aan de knoppen te draaien, krijg je een idee van hoe je de loop van het water kunt beïnvloeden. Tijdens een tocht in een fluisterboot door het Brabantse deel van het Nationaal Park ontdek je het bijzondere natuurgebied vanaf het water. De boten zijn elektrisch aangedreven en kunnen dankzij hun geringe diepte door smalle kreken en sloten varen. Zo is ook een van de mooiste Biesboschkreken bereikbaar, de sloot van Beneden Petrus. In het voorjaar en de zomer geeft de weelderige flora in de kreken extra kleur aan je bezoek.

6. Batavialand - Scheepvaart en archeologie

Lelystad (Flevoland)

Bij Batavialand ontdek je hoe uniek de Nederlandse samenwerking met de zee eigenlijk is. In een wereld van landontginning en bodemvondsten kun je bekijken hoe de Nederlandse handelsgeest en de scheepsbouw de handen ineensloegen. Het pronkstuk van Batavialand is de Batavia, een reconstructie van het beroemde 17de-eeuwse VOC-schip. Aan boord luister je naar de spannende verhalen van een gids over de reizen van de Batavia. Op het benauwde koedek kun je je misschien een voorstelling maken van hoe het voor soldaten moet zijn geweest om daar hun tijd door te brengen. Heb je zelf een archeologische vondst in huis? Tijdens het archeologische spreekuur, waar je meemaakt hoe een archeoloog te werk gaat, kun je die laten onderzoeken. Voor kinderen lopen de activiteiten uiteen van het leren van oude zeemansknopen en het maken van een eigen springtouw tot het spelen van oud-Hollandse spellen als stelten lopen en het in elkaar zetten van een scheepsgeraamtepuzzel.

7. Het Kameleondorp - De code kraken

Terherne (Friesland)

Een van de leukste uitjes met kinderen: het Kameleondorp in het plaatsje Terherne. Het hele dorp staat in het teken van de bekende jeugdboeken – er zijn 72 titels verschenen – en films uit de serie De Kameleon. Maak er een boottocht naar het Avonturen Eiland om te survivallen, picknicken en spelen in de natuur. En bezoek het fictieve dorp Lenten, waar de tweelingbroers Hielke en Sietse wonen. Het lijkt wel te zijn teruggeworpen in de jaren vijftig. Los hier een dorpstoestand op met hulp van een bewoner en aan de hand van mysterieuze koffertjes die er overal opduiken. Wie kraakt de code en lost ‘de toestand’ op? Op het erf van de Kameleonboerderij kunnen kinderen spelen in boomhutten en in een gestrand piratenschip. Daar brandt ook een vuurtje in de steenoven, waarin zelfgemaakte pizza’s worden afgebakken.

Meer info over Kameleondrop Terherne

8. Herinneringscentrum Kamp Westerbork - Huiveringwekkende geschiedenis

Hooghalen (Drenthe)

Een van de indrukwekkendste openluchtmusea van ons land ligt midden in de Drentse bossen. In Herinneringscentrum Kamp Westerbork worden honderdduizend Nederlandse Joden, Sinti en Roma in herinnering gehouden. In het museum wordt verteld over het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog in het doorgangskamp. Op zo’n 3 kilometer van het museum ligt het voormalige kampterrein van Westerbork. Daar werden in 1971 de laatste barakken afgebroken. Om het verleden in herinnering te houden en tastbaar te maken, zijn hier reconstructies geplaatst die de oorspronkelijke grootte en plaats van de barakken tonen. Je wandelt er langs meerdere monumenten en vindt er nog altijd oude kampsporen. Nog altijd klinken de namen van alle mensen die via Westerbork zijn weggevoerd. Op de kinderroute ‘Kinderen met een ster’ staan luisterpalen met korte verhaalfragmenten van kinderboekenschrijfster Martine Letterie. Die fragmenten zijn gebaseerd op de herinneringen van overlevenden die als kind in Westerbork gevangen werden gehouden.

9. GeoFort - Interactieve wetenschap

Herwijnen (Gelderland)

De weg vinden door een klimaat- en geurendoolhof, rivieren maken in de waterspeeltuin, bunkers en kazematten ontdekken. Dit is een kleine greep uit de activiteiten die bezoekers kunnen doen om en rond het historische forteiland GeoFort, waar alles draait om de planeet aarde. Hoe ver moet je fietsen voor één dag elektriciteit in huis? Daar kom je achter door te trappen op de energy bike. Meer weten over biodiversiteit? Al spelenderwijs kom je van alles te weten via een spel met houten blokken om dierenfiguren te vormen. De vele spellen en breinbrekers zetten ook tot nadenken over klimaatverandering en energietransitie. Een fijne afsluiter van je bezoek: het GeoFort verkennen vanaf het water, al roeiend door de rustige omgeving. En waar ze trots op zijn: ze hebben weleens de prijs voor beste kindermuseum ter wereld gewonnen.

10. Nederlands Openluchtmuseum - Zoals het vroeger was

Arnhem (Gelderland)

De geur van het teren op de scheepswerf, of die van gist in de bierbrouwerij: bij het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem komen oude ambachten tot leven. Bijna alle gebouwen in het park – de boerderijen, drukkerijen, naaiateliers en molens – zijn origineel en stonden ooit ergens in Nederland. Wandelend van boerderij naar werkplaats naar atelier naar ijssalon naar oud woonhuis, krijg je een kijkje in hoe het ‘vroeger’ was. Er rijdt ook een ouderwetse tram langs de dorpen die in het park zijn neergezet. In het museum laat de tentoonstelling Canon van Nederland de belangrijkste hoogte- en dieptepunten uit de Nederlandse geschiedenis zien. Dit gebeurt aan de hand van levensgrote filmsets, waar met hulp van filmbeelden, spellen, animaties en historische voorwerpen de tijdvakken tot leven komen. In het voorjaar schieten ook hier – heel Hollands – de tulpen en narcissen in het museumpark uit de grond.

11. Hunebedcentrum - Stenen en neanderthalers 

Borger (Drenthe)

Meer dan 20 ton weegt-ie: de grootste hunebedsteen van Nederland. Het blijft moeilijk voor te stellen dat zo’n zware steen 150.000 jaar geleden door de ijstijd vanuit Zuid-Finland helemaal deze kant op is geschoven. Hoe dan? Op een steenworp afstand van het grootste hunebed van Nederland kun je in het Hunebedcentrum terecht voor dit soort vragen, al zullen ze hier het exacte antwoord ook niet op kunnen geven ... Wel kom je hier meer te weten over hunebedden en hunebedbouwers, aan de hand van een expositie met verschillende diorama’s die een beeld geven van het leven in de nieuwe steentijd. Bij het museum ligt ook het Oertijdpark. Daar wandel je langs een kamp van neanderthalers, een rendierjagershut, een prehistorisch dorp, grafheuvels en opgravingen. Er wordt ter plekke vuur gemaakt en wol geverfd en je kunt leren schieten met pijl en boog. Er is ook een vlindertuin bij, open voor bezoek.

Fiets in en rond Borger de ANWB-fietsroute Terug naar de oertijd.