logo ANWB - ga naar homepageANWB Homepage

ANWB Energiedashboard

Zorgen om betaalbaarheid energierekening in alle lagen van de bevolking

15 oktober 2025 - Bijna 3 op de 4 Nederlanders vindt de energietransitie (zeer) belangrijk, maar veel huishoudens weten niet welke keuzes verstandig zijn. Uit het eerste ANWB Energiedashboard, dat vandaag is gepubliceerd, blijkt dat het snel veranderende energielandschap verwarrend is. Hoewel de wil om te verduurzamen er is, bestaat er een kloof tussen wat er op Nederlanders afkomt en het huidige gedrag van huishoudens. Het gevolg: een grote groep wacht af en 45% vreest negatieve financiële gevolgen.

De energiemarkt staat op een keerpunt

Het elektriciteitsnet piept en kraakt onder de druk van de energietransitie, terwijl zon en wind steeds vaker het ritme en de prijs bepalen. De gevolgen zijn zichtbaar: sterk fluctuerende elektriciteitsprijzen en toenemende netcongestie. Hoe we hiermee omgaan, wordt steeds bepalender voor de hoogte van de energierekening. Dit vraagt om slimme keuzes en ander gedrag van huishoudens om de energierekening betaalbaar te houden en te profiteren van de voordelen van de energietransitie.

Veel Nederlanders maken zich zorgen over stijgende energiekosten. Deze zorgen over betaalbaarheid leven breed: niet alleen onder huishoudens met een minimum of beneden modaal inkomen, maar ook bij bijna de helft van de modale inkomensgroep. Geld blijkt zowel de grootste stimulans als de grootste belemmering in de energietransitie. Vooral mensen met een lager inkomen of een huurwoning voelen zich buitengesloten van duurzame oplossingen, terwijl juist zij het meest geraakt worden door hogere energiekosten.

Nederlanders weten niet goed waar ze verstandig aan doen

Veel Nederlanders willen wel verduurzamen, maar weten niet goed waar ze verstandig aan doen. Voor ruim 2 op de 5 is het verlagen van de energiekosten de belangrijkste reden om mee te gaan in de energietransitie. Toch blijft actie vaak uit, zelfs als geld geen probleem is. Gebrek aan kennis en het idee dat verduurzamen ingewikkeld is, vormen grote drempels. Van de mensen die niet verduurzamen, zegt 22% dat ze er simpelweg het geld niet voor hebben. Vooral huurders en mensen met een lager inkomen voelen zich buitengesloten van duurzame opties zoals zonnepanelen.

Staafdiagram met resultaten op de ANWB stelling 'Ik ben ban om door de stijgende kosten van energie in de problemen te komen'

Veel huishoudens besparen al, maar er is nog veel winst te behalen. 1 op de 5 Nederlanders heeft een variabel contract zonder dat ze dat weten. Dat zorgt doorgaans voor een hogere energierekening. Voor deze groep kan een overstap naar een ander contract direct zorgen voor een lagere energierekening en meer zekerheid.

Keuzes verlagen energierekening

Uit het onderzoek komen drie opties naar voren om meer grip te krijgen op energiekosten: minder energie verbruiken, energieverbruik verplaatsen naar een ander moment en het zelf opwekken en opslaan van energie. Nederlanders kiezen vooral voor:

  •  

    1. Minder energie verbruiken

    64% doet dit al, bijvoorbeeld via isolatie, korter douchen of overstappen op efficiëntere technologie zoals elektrisch rijden. Nog niet alle woningen zijn optimaal geïsoleerd, een kwart van de woningen heeft namelijk energielabel D of lager.

  •  

    2. Verbruik verplaatsen

    34% gebruikt stroom op goedkopere momenten, zoals bij nachtstroom of via een dynamisch contract.

  •  

    3. Zelf opwekken

    33% van de huishoudens wekt zelf energie op, meestal met zonnepanelen. Nederland was jarenlang koploper, maar de groei vlakt af.

ANWB biedt huishoudens concrete hulp bij energietransitie

In een tijd van stijgende en wisselende energiekosten wil ANWB bijdragen aan een betaalbare en haalbare energietransitie. Daarom gaat ANWB samenwerken met Energie Samen om huishoudens te helpen grip te krijgen op hun energierekening. Met gerichte financiële ondersteuning biedt ANWB praktische oplossingen die mensen helpen hun energieverbruik- en kosten te beheersen. De samenwerking combineert financiële steun met lokale uitvoering: ANWB-vrijwilligers worden gekoppeld aan bestaande energiecoöperaties en er wordt gezamenlijk geïnvesteerd in opschaling. De hulp richt zich op circa één miljoen huishoudens die niet zelfstandig kunnen verduurzamen. Met deze maatregelen kunnen huishoudens tot enkele tientallen euro's per maand besparen op hun energiekosten.

Dat is niet alleen gunstig voor de portemonnee, maar ook voor het energiesysteem als geheel. Slimmer energiegebruik vermindert de druk op het elektriciteitsnet en voorkomt onnodige investeringen, wat uiteindelijk leidt tot lagere kosten voor alle Nederlandse huishoudens.

Energietransitie: meer dan alleen draagvlak

Het ANWB Energiedashboard laat zien dat de energietransitie niet alleen draait om draagvlak, maar ook om kennis, financiële ruimte en handelingsperspectief. Hoewel 76% van de Nederlanders de overheid hoofdverantwoordelijke ziet, vindt 34% dat ook zijzelf een rol te spelen hebben. Toch blijft een grote groep langs de zijlijn staan zolang verduurzaming als ingewikkeld of onhaalbaar wordt ervaren. Nederlanders haken af wanneer ze het gevoel hebben dat hun inspanningen weinig opleveren. De energietransitie moet daarom haalbaar en betaalbaar zijn voor iedereen, met duidelijke communicatie, toegankelijke oplossingen en gerichte ondersteuning.

Over het ANWB Energiedashboard

De elektrificatie van het wagenpark is in volle gang: naar verwachting zal in 2050 het merendeel van de personenauto’s elektrisch aangedreven zijn. Betaalbare en toegankelijke mobiliteit hangt steeds meer af van de prijs en beschikbaarheid van stroom, en van het laadnetwerk en elektriciteitsnet. Daarmee raakt de energietransitie direct aan de kern van ANWB: betaalbare en betrouwbare mobiliteit voor iedereen.

Het ANWB Energiedashboard is een representatief onderzoek onder bijna 2000 Nederlanders, uitgevoerd door Blauw research. Het onderzoek biedt inzicht in hoe Nederlanders zich verhouden tot de energietransitie. Het laat zien waar huishoudens staan, welke drempels ze ervaren en waar kansen liggen. Met deze toegankelijke informatie en praktische handelingsperspectieven helpt ANWB Nederlanders bij het zetten van concrete stappen richting een betaalbare, bereikbare en duurzame toekomst.

Download Energiedashboard (pdf)