De ene auto met automaat is de andere niet

Alles over de verschillende soorten automatische versnellingsbakken

Hoewel het resultaat van elke automaat in een auto hetzelfde is - je hoeft niet te schakelen – zijn er verschillende soorten automatische versnellingsbakken. Zoek je een automaat auto, wees je dan bewust van die verschillen. We zetten de plussen en minnen voor je op een rijtje.

Verschillende automatische versnellingsbakken

Een auto waarin je niet hoeft te schakelen noemen we een automaat. Er komen steeds meer auto’s met een automatische versnellingsbak op de markt. Maar de ene automaat is de andere niet. Zo kan de ene heel soepel schakelen en de andere schakelt met een vertraging of wat schokkender. Er zijn een hoop verschillende systemen met hun eigen voor- en nadelen. En elk automerk noemt ze weer anders. Wist je dat een elektrische auto helemaal geen automaat heeft?

Tijd om wat orde in de automatenchaos te scheppen. We zetten vier belangrijke systemen op een rij. We gaan niet te diep in op de precieze werking van de systemen. Maar onderstaand overzicht geeft een goed beeld van de op dit moment beschikbare systemen in nieuwe en gebruikte auto's.

1. Conventionele automaat

In een handgeschakelde auto gebruiken we de koppeling om de overgang van de ene naar de andere versnelling soepel te laten verlopen. Een conventionele automaat heeft geen gewone koppeling, maar een vloeistofkoppeling, ook wel koppelomvormer genoemd. Deze koppelomvormer zorgt voor een hele soepele overgang van de ene naar de andere versnelling. Deze automaat heeft vaak een hoger verbruik dan een handgeschakelde auto, zeker als het gaat om een wat oudere auto of youngtimer. Om dat te compenseren zijn er tegenwoordig automaten met maar liefst negen versnellingen, die dankzij computeraansturing zelfs zuiniger kunnen zijn dan een handgeschakelde auto. Deze vallen wel in een hogere prijsklasse.

Voor- en nadelen van de conventionele automaat

+ Zeer soepele schakelmomenten
- Onzuinig (bij oudere auto's)
- Loeien van automaat bij versnellen

2. Gerobotiseerde handbak

Eigenlijk is een gerobotiseerde handbak niets anders dan een gewone versnellingsbak waar een computer en hydraulica de bediening van de koppeling en de versnellingen op zich nemen. In vergelijking met een traditionele automaat is een gerobotiseerde handbak efficiënter; er gaat veel minder energie verloren in de aandrijflijn. Omdat de computer zijn schakelmoment slim kan kiezen en misschien veel vroeger opschakelt dan wanneer je dat zelf zou doen, zorgt een gerobotiseerde handbak voor een lager verbruik. Let op: tijdens het schakelen wordt de aandrijving even onderbroken, terwijl de bestuurder op dat moment wel gewoon gas geeft. Dit wordt ervaren als ‘inhouden’. Dit soort automaten schakelt daardoor wel vrij langzaam.

Voor- en nadelen van een gerobotiseerde handbak

+ Zuinig en  efficiënt
- Schakelt vaak vroeg op, minder comfortabel
- Langzame en bokkige versnellingswisselingen bij oudere systemen

3. Automaat met dubbele koppeling

Dit is een variant op de gerobotiseerde handbak, maar dan ontworpen om het schakelen soepeler en sneller te laten verlopen. Het systeem bestaat feitelijk uit twee versnellingsbakken, één voor de even en één voor de oneven versnellingen, beide met hun eigen koppeling. Wanneer je bijvoorbeeld in de vierde versnelling rijdt, kan de auto in de andere versnellingsbak alvast de derde of vijfde versnelling inschakelen, afhankelijk of je aan het versnellen of juist afremmen bent. Zo kan er razendsnel worden op- of teruggeschakeld. Vaak in enkele tienden of zelfs honderden van een seconden, veel sneller dan je zelf ooit met een handgeschakelde versnellingsbak kunt schakelen. Een bekend voorbeeld is de DSG automaat van de VAG groep. 

Voor- en nadelen van een automaat met dubbele koppeling

+ Zuinig en  efficiënt
+ Razendsnel schakelen
- Schakelt vaak vroeg op, minder comfortabel
- Wegrijden uit stilstand kan bokkerig gaan als je veel gas geeft

4. Continu Variabele Transmissie

Zonder te ver in de techniek te duiken is het goed om te weten dat een Continu Variabele Transmissie (CVT) geen vaste versnellingen met tandwielen heeft, maar een oneindig aantal versnellingen tussen de lichtste en zwaarste overbrenging. In de praktijk betekent dat wanneer je gas geeft de motor meteen veel toeren maakt en zolang je blijft versnellen ook evenveel toeren draait. Heb je je snelheid bereikt, dan zakt het aantal toeren terug tot het aantal dat nodig is om die snelheid vast te houden. Hybride-auto’s zoals van Toyota, Lexus en de Ford Kuga hebben een CVT, maar die werkt met een planetair tandwielstelsel. Die techniek werkt heel anders.

Voor- en nadelen bij een CVT

+ Motor kan altijd op een optimaal (lees zuinig) toerental werken
- Motorgeluid niet in overeenstemming met de rijervaring
- Gaat loeien bij accelereren. Dit wordt nogal eens als oncomfortabel ervaren. Vooral hybrides  kennen dit fenomeen.

Elektrische auto

Voor een elektromotor maakt het niet uit of hij langzaam of juist snel draait, hij levert altijd evenveel kracht. Daarom heeft een elektrische auto geen versnellingsbak nodig. Je hoeft dus niet te schakelen in een elektrische auto, en feitelijk is er ook geen sprake van een automaat.

Nieuwe technieken

Bij plug-in hybrides worden verschillende aandrijflijnen gebruikt en nieuwe ontwikkeld. Zo biedt Nissan een SUV waarbij de verbrandingsmotor helemaal geen mechanische verbinding heeft met de aangedreven wielen. De motor is gekoppeld aan een dynamo/elektromotor én een batterij. De aandrijving van de auto gaat via elektromotoren. De verbrandingsmotor zorgt alleen voor de stroom. Je zou dus kunnen zeggen dat deze auto een ‘elektrische’ automaat heeft. 

Wil je een automaat auto kopen?

Op het occasionplatform van ANWB vind je tienduizenden tweedehands auto's met een automaat. Lease je liever? Bekijk dan het private lease-aanbod van de ANWB, ook daar vind je genoeg modellen met automaat.