Groene stadswandelroute Leiden

Hond mee: honden zijn aangelijnd toegestaan op deze wandelroute.

Toegankelijkheid: minder geschikt voor mindervaliden vanwege trappetjes onderweg.

Paden: 20% onverhard, rest verhard.

1. Neem in station Leiden de uitgang ‘centrum’. Ga bij uitgang rechtdoor, Stationsweg. Na eerste brug rechtsaf, pad in naar het Wereldmuseum. Hier begint het Singelpark. Volg pad langs water tot de molen. Ga daar het bruggetje over. Sla daarna rechtsaf op Rembrandtplein en blijf pad langs water volgen.

2. Ga na hek linksaf, steek na ca tien meter via zebrapad de weg over en loop rechtdoor naar entree Rembrandtpark (onder gebouw door, bij symbool van het Singelpark: een manshoge plantenstengel met vlinder). Na bruggetje direct linksaf en tweede weg rechtsaf, Doelengracht. Sla bij einde Doelengracht linksaf en volg pad naar de Hortus botanicus Leiden.

3. Sla na het restaurant van de hortus rechtsaf en volg pad langs de rand van de hortus (hortus rechts). Sla voor bruggetje linksaf, onder gebouw door, en blijf pad langs water volgen. Einde (ter hoogte van Sterrenwacht) trappetje op, weg oversteken, en pad langs water blijven volgen. (Let op: is het bruggetje niet bereikbaar vanwege vanwege tijdelijke werkzaamheden? Loop dan terug en sla RA, Zegersteeg, en aan het einde van het straatje weer RA, Kaiserstraat, doorlopen naar het water en daar LA, Boisotkade, route vervolgen)

4. Bij kruising met Kaiserstraat rechtdoor, weg langs water blijven volgen, Boisotkade. Je passeert nu de Pilgrimstuin. Bij kruising met Koepoortsbrug (aan rechterhand) rechtdoor pad langs water blijven volgen, Jan van Houtkade.

5. Bij kruising met Jan van Houtbrug (aan rechterhand) rechtdoor pad langs water blijven volgen. Dit park heet het Plantsoen. Bij volgende brug (Van Disselbrug) rechtsaf, na brug bij kruising met Zoeterwoudsesingel rechtdoor en bij kruising paden rechtdoor. Je loopt zo naar de ingang van Stadstuinderij Het Zoete Land.

6. Loop terug naar de Van Disselbrug en sla na brug rechtsaf. Volg het pad door het Plantsoen langs de Zoeterwoudse Singel. Bij einde Plantsoen: steek Plantagelaan over via zebrapad en loop rechtdoor tot huizenrij, sla daar linksaf en meteen rechtsaf, Veerstraat. Bij einde straat rechtdoor Nieuwe Rijn oversteken via hoog bruin voetgangersbruggetje.

7. Einde bruggetje linksaf. Sla derde weg rechtsaf, Herengracht (houd water links). Je loopt nu een wijk in vol geveltuintjes. Sla eerste brug linksaf, Groenesteeg. Daarna derde weg rechtsaf, Middelstegracht. Op kruising rechtsaf, Ir. Driessenstraat. Eerste weg linksaf, Uiterstegracht.

8. Einde weg rechtsaf, Oude Rijn. Einde linksaf, brug over. Na brug rechtsaf, Havenplein. Hier liggen in het water verschillende watertuinen. Volg Havenplein rechtdoor, loop over Grote Havenbrug en sla linksaf, Oude Herengracht.

9. Sla de eerste brug linksaf en ga meteen rechtsaf, Houtmarkt. Volg ter hoogte van voetgangersbrug (aan rechterhand) het voetpad door het Huigpark (singel rechts). Volg Huigpark langs singel, sla net voor energiecentrale linksaf. Einde weg/parkeerplaats: steek weg over en sla rechtsaf, Langegracht. Vervolgens eerste weg linksaf, Volmolengracht.

10. Bij einde: rechtdoor bruggetje over en verder rechtdoor, Vollersgracht. Einde rechtsaf, Van der Werfstraat. Op kruising met Janvossensteeg linksaf. Einde rechtsaf. Derde weg linksaf, Stille Mare. Rechtdoor brug over en na water linksaf. Je passeert De Waag.

11. Blijf weg langs Nieuwe Rijn volgen tot de Koornbrug. Sla daar rechtsaf, Koornbrugsteeg. Einde linksaf, Breestraat. Op vijftig meter lopen vind je de winkel Wonderful Nature.

12. Loop vanuit Wonderful Nature rechtsaf en meteen linksaf, Ketelboetersteeg. Ga op kruising rechtsaf, Langebrug. Ga bij nr. 93 linksaf, Gekroonde Liefdepoort. Loop door de Gekroonde Liefdetuin. Einde linksaf, eerste rechtsaf, daarna rechtsaf en meteen linksaf onder bebouwing door. Daarna linksaf, Nieuwe Steeg.

13. Bij brug: aan de overkant ligt het Van der Werfpark. Voor de route ga je al voor de brug rechtsaf, Rapenburg. Deze volg je helemaal tot de kruising met de Breestraat. Ga daar rechtdoor, Korte Rapenburg. Ga na het oversteken van de Rijn linksaf via brug over Galgewater. Sla daarna rechtsaf, Steenstraat. Blijf nu alsmaar rechtdoor lopen (via Rijnsburgerbrug, Stationsweg). Je loopt dan terug naar het station van Leiden, het beginpunt van deze route.

De historische stadswallen rondom het centrum van Leiden vormen één langgerekt stadspark, het Singelpark. Zes kilometer lang is het, en daarmee is het meteen het langste park van ons land. Je wandelt er in alle rust langs eeuwenoude bomen en heesters, maar ook langs nieuwe initiatieven, zoals buurttuinen en geveltuintjes van bewoners. Het water van de singels stroomt als een blauwe ader door het park. Dat trekt veel vogels aan. Spechten, aalscholvers, ijsvogels, knobbelzwanen: ze vinden hier allemaal een thuis. Het zoemt er van de insecten en rond de schemering zie je er zelfs vleermuizen rondfladderen.  

De Hortus botanicus werd in 1590 opgericht en is daarmee de oudste hortus van Nederland. Je vindt er mooie, oude bomen en struiken, zoals de goudenregen bij de ingang, die uit 1601 stamt. Maar de hortus staat niet alleen voor oude natuur. Juist niet. Ze kweken er ook planten die anders uit Nederland (of uit andere delen van de wereld) zouden verdwijnen. En ze doen onderzoek. Naar stoepplantjes bijvoorbeeld, omdat die in dorpen en steden voor biodiversiteit zorgen en voor minder hitte en fijnstof. Burgers kunnen meehelpen met dit onderzoek.

Geschiedenis en natuur zijn in de Pilgrimstuin sterk met elkaar verbonden. De Pilgrim Fathers vertrokken hier in 1620 naar de Verenigde Staten. Om dit te herdenken hebben de Vrienden van het Singelpark Leiden 500 jaar later een tuin aangelegd, met beplanting uit de 17^e eeuw. Kruidenveldjes bijvoorbeeld, met daarin keukenkruiden, medicinale planten en verfplanten. Maar ook gewassen die de Pilgrims verbouwden in Noord-Amerika, zoals erwten, bonen, mais en pompoenen.

Wie vroeger over de stadswallen liep, had een fraai uitzicht op de moestuinen aan de overkant van de singel. Die zijn er intussen niet meer, maar Stadstuinderij Het Zoete Land laat die tijden wel een beetje herleven. In de stadstuinderij worden groenten, bloemen, kruiden en fruit op ecologische wijze geteeld. Dertig weken per jaar oogsten meer dan honderd deelnemers uit de directe omgeving hier hun eigen voedsel. Een professioneel tuinster én tientallen vrijwilligers onderhouden de tuinderij. Als bezoeker mag je niet oogsten, maar je mag wél het terrein op om bijvoorbeeld de pompoenen, bonen en knoflook van wat dichterbij te bewonderen.

Wat je kunt doen om de binnenstad van Leiden groener te maken? Zodat insecten er een plek hebben, het regenwater wordt opgevangen en er minder hittestress is? De bewoners in de straten rondom de Herengracht weten er wel raad mee: ze hebben mooie geveltuintjes aangelegd. In de Groenesteeg bijvoorbeeld, een straat die zijn naam eer aandoet. Je vindt er potten vol kleurige bloemen, blauweregen en rozen slingeren langs de gevels en bamboestruiken geven het steegje een weelderig uiterlijk. Op heel veel plekken in de binnenstad vind je langs deze wandelroute creatieve voorbeelden van geveltuintjes. Ogen open dus, en genieten!

De kademuren zijn hoog en stenig rond de Haven van Leiden. Vandaar dat in het water zogenaamde watertuintjes zijn aangelegd: houten frames van een paar vierkante meter, bekleed met meer dan twintig verschillende soorten moerasplanten. De groene tuintjes in het water trekken libellen, hommels en bijen aan die op de nectar af komen. Padden en vissen kunnen schuilen tussen de plantenwortels, die ook nog eens het grachtenwater filteren. Watervogels vinden in de tuintjes een goede schuil- en broedplek. Al verschillende meerkoeten en futen hebben intussen hun jongen grootgebracht op een van de watertuinen.

De historische Waag staat er al sinds 1657. Hier werden goederen gewogen. Intussen is het een officieel rijksmonument. Mooi van buiten, maar óók van binnen. In het gebouw zit nu een restaurant. Je zit er heerlijk in de hoge, gewelfde zaal, maar tijdens deze groene wandelroute moet je natuurlijk vooral even doorlopen naar achteren. De Waag bestaat namelijk uit nóg een deel: de oude Boterhal. In die ruimte vind je de open keuken en een serre. Grote aandachtstrekker is hier de metershoge groene wand vol echte planten.

De schilder Jan Steen woonde en werkte in de 17^e eeuw in de Gekroonde Liefdepoort. Een leuk weetje dat boven de ingang van het poortje staat geschreven. Achter dat poortje beland je, direct vanuit de drukte van de binnenstad, in een onverwacht groene oase. Buurtbewoners onderhouden hier een moestuin en een hofjestuin. Dat ze dit vol liefde doen, bewijst alleen al de muur bij het tuingereedschap die vol groene krijtleuzen staan (‘ik wil je krokussen!’). Een romantisch plekje zo, deze Gekroonde Liefdetuin, waar je lekker kunt treuzelen tussen de zonnebloemen, tomaten, pompoenen en potten vol fleurige bloemen.