ANWB HomepageUtrecht Waterlinie-Noord
Nederland, Utrecht, Utrecht
- 91
- 5
- 32
- 93
- 20
- 29
- 49
- 27
- 23
- 62
- 45
- 53
- 72
- 28
- 90
- 91
Rond Utrecht is de Nieuwe Hollandse Waterlinie nog volop zichtbaar en met de fiets ontdek je op korte afstand van elkaar een veelheid aan waterliniehoogtepunten. Via deze route kom je langs diverse forten, de Loosdrechtse Plassen en start je in ‘de grootste achtertuin van Utrecht’ Noorderpark Ruigenhoek. Spring op de fiets en ervaar hoe mooi en rustig de natuur kan zijn vlakbij de stad.
Extra routeaanwijzing:
LET OP: onderweg van 91 naar 05 fiets je op de Sint Anthoniedijk gemakkelijk de haakse afslag richting 05 voorbij op het kruisende fietspad; mis hem niet!
Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en mederecreanten en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• Tussen 91-05 gaat de route over een halfverhard (schelpen/zand)pad; ook bevindt zich hier een haakse bocht met een paaltje midden op het pad!
• Tussen 29-49 gaat de route over een smal, deels onverhard fietspad met fietssluisjes; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar fietsen.
Toegankelijkheid: deze route is ongeschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.) vanwege bovengenoemde en enkele andere smalle paden en de fietssluisjes aan het begin en einde van dit pad.
Met water als bondgenoot werd eeuwenlang geprobeerd de vijand buiten de deur te houden. De Nieuwe Hollandse Waterlinie heeft geen militaire functie meer, maar tekent nog steeds het Nederlandse landschap. Spring op de fiets en laat je verrassen door forten, dijken, sluizen, kanalen en groepsschuilplaatsen. Samen vormden deze elementen een ingenieus systeem dat Nederland vroeger beschermde tegen vijandelijke troepen. Door het land zo’n vijftig centimeter onder water te zetten werd het onbegaanbaar voor soldaten en te ondiep voor boten. Fiets mee om dit oer-Hollandse verdedigingssysteem uit de 19e en 20e eeuw te ontdekken.
Aan de rand van Utrecht-Noord ligt een prachtig natuur- en recreatiegebied: Noorderpark Ruigenhoek. Je vindt er prachtige natuur, bos, polderlandschap, forten en bunkers. Noorderpark Ruigenhoek is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In het landschap is dat goed terug te zien. Je hebt natuurlijk Fort de Gagel en Fort Ruigenhoek, maar ook meer dan twintig kazematten (groepsschuilplaatsen) die door het hele gebied verspreid staan. Het landschap waarin de forten liggen is leeg en weids. Dit is zo omdat er een vrij schootsveld moest zijn vanaf de forten. Ook moest het gebied snel onder water gezet kunnen worden.
Bezoek Fort Ruigenhoek en waan je even helemaal aan het einde van de 19e eeuw toen soldaten ons land bij oorlogsdreiging beschermden tegen indringers. De loopgraven werden bemand, kanonnen werden in werking gebracht, bomen werden gekapt en huizen platgebrand voor een vrij schootsveld rondom het fort. Ook de sluizen werden opengezet. Nieuwsgierig geworden naar de rest van de geschiedenis? Staatsbosbeheer organiseert een aantal keer per jaar rondleidingen in en om het fort. Naast verhalen over de geschiedenis vertelt de gids ook over de bijzondere planten en dieren die hier voorkomen. Bijvoorbeeld de das en de ijsvogel.
De Damsluis Tienhoven-Dorp is rond 1880 gebouwd en onderdeel van de waterlinie. Door de sluis dicht te zetten kon het water niet meer uit het Tienhovensch kanaal stromen en kon men het omringende gebied onder water zetten.
Fort Maarsseveen is een klein fort (werk) met Nederlands enige ‘Polderwachter’ als fortwachter. Het ligt in het Vechtplassengebied tussen Maarssen en Utrecht. Het fort is een broedplaats voor kunst, cultuur en recreatie. Fort Maarsseveen is een van de laatst gebouwde forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, geconstrueerd in 1881 ter afsluiting van het acces over de Maarsseveense vaart. Van het originele werk bestaat alleen nog het bomvrije gebouw; de aarden wallen en het houten bijgebouw zijn verdwenen. Naast het werk staat nog wel de fortwachterswoning en in de buurt ligt een aantal houten huizen uit de Kringenwetperiode.
Wie langs de oevers van de Vecht fietst, waant zich voor even in een andere tijd. Schitterende buitenplaatsen en kastelen wisselen elkaar af. De Vecht was belangrijk voor de waterlinie. Met het water werden stukken grond overstroomd.
Slot Zuylen is een van de oudste kastelen aan de Vecht, net buiten de stad Utrecht. Het slot heeft een rijke familiegeschiedenis met invloedrijke bewoners. Hierin spelen sterke vrouwen zoals schrijfster Belle van Zuylen (1740-1805), die tot haar huwelijk op het slot woonde, een prominente rol. In Slot Zuylen ervaar je het dagelijks leven van de bewoners van het kasteel. Met een audiotour word je rondgeleid. Wandel zeker ook door de kasteeltuin die door tientallen vrijwilligers in stand wordt gehouden om je bezoek aan Slot Zuylen compleet te maken.
Fort aan de Klop ligt als een oase van rust langs de Vecht en heeft een brasserie met zonneterras. Rond 1820 is het fort aangelegd als eenvoudige, rechthoekige aarden wal omringd door een gracht. Omstreeks 1850 werd het fort vergroot en kreeg het een bomvrij wachthuis. Fort aan de Klop moest het inundatiekanaal de Klopvaart en de sluis van de Vecht naar de Klopvaart beschermen. Met het water uit de Vecht werd het gebied ten noorden van Utrecht onder water gezet. Fort, vaart en buurtschap danken hun naam aan herberg ‘De Clophaemer’ die bij het veer over de Vecht stond.
In het centrum van Utrecht ontdek je stille steegjes en oude monumenten. Struin langs de gracht en pak een terrasje aan de werf. Als je op het Domplein staat, kun je je moeilijk voorstellen dat hier 2000 jaar geleden een ‘castellum’ (Romeins fort) stond, waarmee de grondslag voor Utrecht werd gelegd. Nieuwsgierig hoe Utrecht er van boven uit ziet? Beklim dan de 14e-eeuwse Domtoren, hét symbool van de stad. Met een hoogte van 112 meter is de Dom de hoogste kerktoren van Nederland. De klim van 465 treden wordt beloond met een grandioos uitzicht.
Fort Blauwkapel is één van de grootste forten van de waterlinie en werd rondom een bestaand dorpje aangelegd. Het fort dankt zijn naam aan de kapel van dit dorpje. Het 19e-eeuwse fort (1818-1821) heeft een vierhoekige grondvorm met in elke hoek een uitbouw (bastion). Rond 1850 werd op het reduit (laatste toevluchtsoord) het bomvrije wachthuis gebouwd. Later werden hier nog twee bomvrije kazernes aan toegevoegd, waarvan er nog één resteert. Het westelijk deel van Fort Blauwkapel is geopend als recreatieterrein voor het publiek. Je kan er terecht voor een wandeling over de wallen en ontspannen met uitzicht over de fortgracht.