Noordzeekanaalroute

Fietsveiligheid route-informatie: 
• Tussen knooppunt 92 en 96 (van IJmuiderslag naar Zeekraalpad) bevinden zich een viertal scherpe bochten in de route, die omlaag gaan; pas hier je snelheid aan en zorg dat je voldoende afremt!
• Tussen knooppunt 96 en 95 steekt de route bij het Witte Theater een drukke weg over; kijk hier extra goed uit.

Toegankelijkheid: deze route is in principe geschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.); houd wel rekening met bovengenoemde scherpe bochten.

Dit is een knooppuntenroute met beschreven trajecten om bij de plekken met het beste uitzicht op het Noordzeekanaal te komen (hiervoor wijk je af van de knooppunten).

NB Dit is een lijnroute (van A naar B), het eindpunt is dus niet hetzelfde als de start; neem eventueel de trein terug naar het beginpunt; kilometervreters kunnen zelf een route terug plannen met de app.

1. Vanaf treinstation Driehuis (Uitgang Westerveld) de parkeerplaats (gratis, beperkt aantal plekken) over de klinkerweg verlaten. Aan het einde van de parallelweg LA (rotonde helemaal rond en dan 4e afslag), Nicolaas Beetslaan. 1e RA, Schaepmanlaan. Na de kerk op de kruising RA, Driehuizerkerkweg. Je zit nu op de knooppuntenroute naar KP04. Op de rotonde driekwart rond naar 92. Daar verder RD naar 96, door de duinen naar de IJmuiderslag/Badweg.

2. Voor een mooi uitzicht vanaf de Zuiderpier ga je bij het verlaten van het Zeewindepad (door de duinen) ter hoogte van de IJmuiderslag LA op de Badweg (in plaats van RA). Langs het parkeerterrein de Kennemerboulevard helemaal uitfietsen en vervolgens langs de jachthaven naar de Zuiderpier, waar je de zeereuzen voor de kust ziet liggen. (Daarna dezelfde weg terug en dan RD verder over de Badweg naar KP96.)

3. Bij KP96 RD verder richting 97. De bordjes brengen je naar de waterkant. Ga hier LA het DFDS-terrein op, bij restaurant Kop van de Haven heb je een geweldig uitzicht op binnenlopende zeeschepen. Op de achtergrond ligt het Forteiland IJmuiden. (NB: het is niet de bedoeling dat je met de watertaxi naar de overkant gaat.)

4. Rijd terug naar de ingang van het DFDS-terrein en ga RD, blijf de kade volgen. Ga LA de brug over; de zeesluis is weliswaar afgesloten voor doorgaand verkeer, maar vanaf de Zuidersluisweg heb je een prachtig zicht op al het scheepvaartverkeer, dat één voor één de zeesluis moet passeren.

5. Weer terug over de brug LA, Kanaaldijk en 2e weg RA, Oranjestraat (bordje richting 96). Eerste LA, Kanaalstraat. Op de kruising met de Kerkstraat (met bushaltes) het bordje richting 96 negeren; in plaats daarvan de asfaltweg oversteken en LA-RA naast de bankjes het fietspad op, parallel aan de Kanaaldijk. Het fietspad steekt de doorgaande weg over (bij Het Witte Theater), daarna LA. Je rijdt nog steeds evenwijdig aan het kanaal. Na een ruime bocht kom je op een kruising met flats aan je rechterhand. Ga vóór de weg LA het fietspad op, langs een bushalte, onder een viaduct door. Stoplichten RD. Je bent nu op het Pontplein (van de Velserpont naar Beverwijk – hier niet oversteken), waar je natuurlijk een prima uitzicht hebt op het Noordzeekanaal en de binnenlopende schepen!

6. Vervolg je weg RD over het fietspad langs het kanaal met de drukke Parkweg aan je rechterhand. Met de bocht mee, fietspad blijven volgen, je rijdt nu vanzelf weer op de knooppuntenroute naar 95. De snelweg die je kort daarna kruist, is de A22 en de Velsertunnel (helaas te ver van het water).
De knooppuntenroute duikt hierna rechtsaf; wie zo veel mogelijk uitzicht op het water wil houden, kan gewoon op het fietspad langs het kanaal blijven rijden.

7. Weer 1 km verder heb je bij de inrit r101 van Recreatiegebied Spaarnwoude een parkeerplaats met een weids uitzicht over het kanaal. Je kruist hier ongemerkt de A9 die ondergronds door de Wijkertunnel loopt.
Wie langs het water is blijven fietsen gaat nu bij r101 het recreatiegebied in, na 100 m zie je weer paaltjes naar knooppunt 95 (linksaf).

8. 900 m verderop, tegenover inrit r102 en SnowWorld, leidt een ‘olifantenpaadje’ over het lage grasdijkje naar een boei erachter. Hier heb je een goed uitzicht op het kanaal en de langsvarende schepen.
Verder over het fietspad langs de dijk, of gewoon via de knooppuntenroute naar KP95.

9. Weer 900 m verder bij KP95 (r103, Villa Zomerdijk) is de toegang tot de dijk helaas afgesloten door een hek. De knooppuntenroute gaat nu verder door Spaarnwoude naar 98 en 11.
(Doorrijden op het fietspad langs het kanaal voegt weinig toe, het zicht op het water wordt belemmerd door struiken op het dijkje.)

10. Fietsend over de brug over Zijkanaal C en bij KP11 bij de Buitenhuizerpont heb je natuurlijk een vorstelijk uitzicht op het Noordzeekanaal en de vrachtschepen. Steek over met de pont naar KP10 (KP staat op de rotonde) en ga dan verder naar 67.

11. Bij KP67 de dijk blijven volgen (schuin RD) richting 69. Je passeert Jachthaven Nauerna. De zeeschepen komen natuurlijk niet in deze jachthaven, toch gonst het hier vaak van de bedrijvigheid, zeker 's zomers.
NB: neem na de brug het fietspad parallel aan de dijk (routebordje).

12. Verlaat na ruim 1 km fietsen over dit fietspad (de ‘Veldweg’) de knooppuntenroute voor een prachtige uitkijkplek aan het Noordzeekanaal met een bankje. Ga vóór het forse gebouwencomplex van de Justitiële Inrichting Zaandam rechtsaf het bruggetje over, naar de moderne witte fietsbrug. Ga de Hoofdtocht en de doorgaande weg over en fiets helemaal door tot het einde. Op de Kanaaldijk LA, na 500 m ben je bij de picknickplek. Fiets door en ga net na het markante gebouw LA de Kanaaldijk af en onder de brug door. Op de asfaltweg RD, aan het einde ben je bij KP69 en weer op de route.

13. Bij KP 69 verder naar 55. Na 30 m passeer je het mooie oude sluisje van Westzaner-Overtoom. De route volgt nu de pittoreske Westzanerdijk. Houd na 2 km (na de Aldi) rechts aan, asfaltweg. De bordjes leiden je over het spoor naar KP55. Hier RA naar 05 en Amsterdam.

14. Bij de Hempont heb je vanaf de kade natuurlijk weer een mooi uitzicht op het IJ. Met de veerpont oversteken en verder richting KP05 door het westelijk havengebied van Amsterdam.

Let op: knooppunt 05 staat binnen de gebiedsgrenzen van Amsterdam niet op aparte kleine bordjes aangegeven, maar met een groene tekst op de ‘gewone’ wit-rode fietswegwijzers richting ‘Centrum’!

15. Na een bocht gaat de route RA richting KP05 bij het Westcordhotel. 150 m verderop verlaat je de knooppuntenroute door RD te blijven fietsen (bordje wijst RA) langs de Spaarndammerdijk.

16. Een bijzondere sfeer vind je bij het nieuw ontwikkelde gebied bij Haparandadam.
Ga hiervoor de eerste gelegenheid LA (direct over de tunnelbak) en aan het einde van de weg RA (Haparandaweg). Ga met de bocht mee en houdt dan rechts aan om op de Haparandadam te komen. Rijd deze uit tot het einde.

Op het einde van de Haparandadam heb je natuurlijk een superieur uitzicht vanaf het 22,5 meter hoge REM-eiland. Maar ook gewoon vanaf de grond is het de moeite waard. Laat de fiets even staan en loop rechtsaf een stukje heen en weer over de dam langs het IJ.
(Rijd daarna dezelfde weg terug en dan LA verder over de Spaarndammerdijk.)

17. Volg het fietspad langs de Spaarndammerdijk, die na een bocht overgaat in de Tasmanstraat. Op de tunnelbak over de doorgaande weg is een nieuwe park aangelegd, het Dijkpark. Volg het fietspad met een bocht schuin richting het opvallend vierkante poortgebouw, je rijdt nu aan de andere kant van de tunnelbak (nu aan je rechterhand).

Een ander fantastisch – en chic – uitkijkpunt op weg naar de stad bevindt zich bij de aanlegplaats van het Houthavenveer, en dan vooral vanaf het plein onder het Pontsteigergebouw, het markante vierkante appartementencomplex dat als een moderne waterpoort aan het IJ staat.
Ga hiervoor LA op Pontsteiger, richting de Houthavenveerpont en het markante gebouw. Zet je fiets even weg en loop onder het gebouw door voor een prachtig doorkijkje bij het IJ.

18. Steek de straat over en ga LA, brug over en Van Diemenstraat in. Met de bocht mee, Westerdoksdijk. Links ligt het met gras begroeide Stenen Hooft, helaas ontoegankelijk. Steek 50 m verderop de weg over (fietspad aan rechterzijde van de weg buigt af) en vervolg je weg langs het IJ. Houd na 300 m (bij het kunstwerk) links aan naar het IJdok om daar te genieten van de moderne architectuur en de horeca van dit nieuw ontwikkelde gebied. Ga aan het eind RA over de Vluchthavenbrug. LA, fietspad langs het water blijven volgen, De Ruijterkade. Je komt zo vanzelf bij KP05, achter het Centraal Station. Ga verder RD (richting KP52) langs de aanleghavens van het Oostelijk Havengebied (Java-eiland, KNSM-eiland), dit recent ontwikkelde gebied bruist van het (horeca)leven.

• Fietsfanaten kunnen nog een extra lusje van 11 km maken via KP-52 en KP-46 over het Zeeburgereiland met zicht op de Oranjesluizen, die de scheepvaart toegang geeft tot het IJmeer. Om vervolgens via Amsterdam Noord en de pont over het IJ weer terug naar KP-05 en het CS te rijden. Op Noord lonken het Tolhuis, de Amsterdam Toren (die tegenwoordig ‘A’dam Lookout’ heet en een spectaculaire ‘Sky Deck’ met duizelingwekkende schommel heeft) en het Eye Filmmuseum.

Het Fort bij IJmuiden (1888) is onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Het werd gebouwd om de zeesluizen en de monding van het Noordzeekanaal (1876) te beschermen. Vanwege deze belangrijke taak is het grootste fort van de stelling. Oorspronkelijk lag het aan de zuidelijke oever, maar bij de verbreding van het kanaal in 1929 werd het een eiland. Van maart tot november is het fort op elke eerste zondag van de maand te bezoeken. Er zijn een aantal bijzondere bunkertypen te bewonderen, zoals de V191 Wasserbombenwerfer, de enige in Nederland. Verder zijn er een ziekenboeg en een Atantikwallmuseum te zien.

Bij de aanleg van het Noordzeekanaal was er getrouwtrek over de afmetingen van de twee schutsluizen tussen de havens van Amsterdam (zo groot mogelijk) en de rijksoverheid (zo betaalbaar mogelijk). Het Rijk was daarbij als winnaar uit de bus gekomen. Na de opening bleek echter dat de Kleine Sluis en de Zuidersluis (1876) te krap waren voor de snel groter wordende schepen. Dus werd er een grotere sluis bijgebouwd (1896), de latere Middensluis. Na de komst van de Hoogovens werd de Noordersluis (1930) gebouwd, met 400 m lengte op dat moment de grootste schutsluis ter wereld. Inmiddels voldoet ook deze sluis niet meer aan de eisen van de hedendaagse scheepvaart en gaat men voor een nieuw ‘wereldrecord’. De nieuwe, nu in aanbouw zijnde zeesluis moet 500 m lang, 70 m breed en 18 m diep worden. Het informatiecentrum SHIP – helaas alleen bereikbaar vanaf de noordoever – doet alles uit de doeken en neemt je bovendien mee op een virtuele reis over het IJ. Volgens planning zal de nieuwe zeesluis in januari 2022 in bedrijf worden genomen.

Weinig mensen weten nog dat het recreatiegebied Spaarnwoude is aangelegd op de voormalige vuilstortplaats Velsen, dat in de jaren 70 langs het Noordzeekanaal lag. De glooiingen van het  park ontstonden in de jaren 90, toen de locatie werd herontwikkeld tot ‘een recreatieheuvel met waterpartijen en fietspaden’.  Ook werden de toen nog agrarische Zuid Spaarndammerpolder en de polders Buitenhuizen en (deels) Houtrak bij het landschapspark getrokken. Tegenwoordig kennen de meeste mensen Spaarnwoude vooral van grote evenementen als Dance Valley en de indoorskibaan SnowWorld.

Nadat de stortplaats Velsen (Spaarnwoude) in 1993 definitief gesloten werd, werd het afval aan de noordoever van het Noordzeekanaal gestort, bij Nauerna. In de jaren 90 werd besloten dat ook hier een landschapspark zal worden ontwikkeld, in drie fasen. Het park werd in 2015 officieel geopend na de afronding van fase 1: rechts van het fietspad naar KP67 ligt een flinke, afgeplatte heuvel met een aantal paden. De veiligheid om te recreëren in het park is echter omstreden, waardoor het in 2019, net voor de oplevering van fase 2, is gesloten.

Dit pittoreske buurtschap met groen geschilderde Zaanse huisjes is ontstaan rond de overtoom of overhaal van Westzaan. In de 17e eeuw was Westzaan een lintdorp langs de dijk die de Westzanerpolder beschermde tegen het water van het nog niet gekanaliseerde IJ. Een overtoom was een plek waar schepen, vaak met een takel, over de dijk getrokken werden. Met de aanleg van de zeesluis in 1719 vestigden zich hier meer mensen en bedrijven en de nieuwe buurt was een feit. De sluis ligt net na KP69, links van de dijk. Rechts heb je dan vanaf de brug een mooi uitzicht op Zijkanaal E.

Het industriële gebied ten westen van Amsterdam omvat, naast het Westelijk Havengebied op de zuidelijke oever van het Noordzeekanaal, ook het Bedrijventerrein Sloterdijk. Er wonen nauwelijks mensen in het gebied. De regio Zeehavens Amsterdam (inclusief Velsen/IJmuiden, Beverwijk en Zaandam) is de vierde haven en ex aequo met Rotterdam de grootste petroleum- en kolenhaven van Europa. Wat bestuur betreft had het Amsterdams Havenbedrijf echter de absolute primeur: in 2004 trad de eerste vrouwelijke zeehavenmeester ter wereld aan. Sindsdien opgevolgd door louter dames; de huidige (Rijks)Havenmeester is Milembe Mateyo.

Ingeklemd tussen de strekdam in het IJ en de Spaarndammerbuurt ligt de Houthaven, die in 1876 tijdens het graven van het Noordzeekanaal werd aangelegd. Het gebied ondergaat momenteel de transformatie naar een ‘levendige groene eiland-wijk‘, volgens de brochure. Hip en happening is het hier nu al. Aan de Haparandadam ligt het voormalige drijvende kantoorgebouw De Bonte Zwaan, waarin nu allerlei kleine bedrijfjes en kunstateliers zijn gevestigd. En het REM-eiland, een voormalig Noordzeeplatform, is nu een markant uitkijkpunt en restaurant. Een stuk verderop ligt net voor de Westerkeersluis en de Oude Houthaven het Pontsteigergebouw uit 2017 met luxe appartementen.

Een onverwacht lapje gras aan de waterkant, midden in Amsterdam – dat is alles wat er over is van deze aanlegsteiger uit 1905. Het Stenen Hooft was ooit de aanlegplaats voor schepen van de Rotterdamse Holland-Amerika Lijn, die vanaf 1882 een wekelijkse dienst tussen Amsterdam en New York onderhield. De pier was toegespitst op schepen van de H.A.L. en te smal voor een meer algemeen gebruik, wat al snel de doodsteek zou blijken. Na het verval werd in de jaren 70 de kop van de pier gesloopt. Alleen de uit het water stekende betonnen fundering is nu nog te zien, wat een unieke, bijna kunstzinnige aanblik oplevert. In de zomer is de overgebleven groenstrook populair als recreatiezone en stadsstrandje.

Bij de aanleg van het Centraal Station (1889) werd ook een nieuwe kade aangelegd: de Oostelijke Handelskade. De binnenrollende golfslag van de Zuiderzee was hier echter een spelbreker. Er word een dam aangelegd, die later uitgroeit zot het Java-eiland en KNSM-eiland. Het water tussen de eilanden en de kade worden respectievelijk de IJhaven en de Ertshaven. Begin 20e eeuw is het gebied booming, het is een komen en gaan van vracht en passagiers op Nederlands-Indië. Na de Tweede Wereldoorlog treedt het verval in, gevolgd door herontwikkeling als woonwijk in de jaren 90. Het is een levendig gebied geworden, waar pakhuizen zij-aan-zij staan met moderne architectuur, zoals van het Muziekgebouw aan het IJ.