Culturele ontdekkingstocht

Start vanaf Station Alkmaar: ga met de rug naar het station rechtsaf op de Stationsweg en dan bij de verkeerslichten linksaf, Scharlo. Ga de grote rotonde driekwart rond (richting Centrum), dan na 100 m rechts de brug over, naar 73. Volg nu de knooppunten.

Terug naar het station: ga vlak voor 72 op de kruising na het spoorviaduct rechtsaf richting Centrum (Koedijkerstraat). Neem na 250 m
1e weg rechtsaf (Zijperstraat). Ga aan het einde over de fietsbrug, dan linksaf en rechtsaf naar het station (Stationsweg).

Optie tot inkorten – westelijke lus (34 km):
Fiets vanaf 73 naar 33 - 34 - 27. Pak hier de routebeschrijving weer op richting 28 en volg 28 - 29 - 30 - 04 - 05 - 07 - 49 - 71 - 72 - station.

Optie tot inkorten – oostelijk lus (41 km):
Begin de route gewoon via 73 - 74 - 01 - 50 - 02 - 78 - 79 - 27 - 82 - 62 - 61 - 62 - 58 - 57 - 56 - 55 - 98 - 99 - 26 - 27. Ga bij 27 naar 34 - 33 - 73 en fiets dan terug naar het station.

Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met de onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met mederecreanten/tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar fietsen.
• De binnenstad van Alkmaar kan vrij druk zijn, zeker in de zomer als er veel buitenlandse toeristen op de beroemde kaasmarkt afkomen; pas daarom in de stad je snelheid aan en wees bedacht op plotseling overstekende mensen.
• Direct na knooppunt 56 (net voor de veerpont) steekt de route de drukke N244 over; steek over bij het fietspad met de middenberm!
• Na knooppunt 82, bij Grootschermer, gaat de route over een weg met een smal fietspad erlangs; ga hier achter elkaar fietsen.

Toegankelijkheid: deze route is in principe geschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.), mits men rekening houdt met bovenstaande punten.

Hét culturele plein in het centrum van Alkmaar – het Canadaplein – kent maar liefst vijf diamanten: TAQA Theater De Vest met voorstellingen en concerten, Stedelijk Museum Alkmaar met een collectie topkunst waaronder de Bergense School, het kunstencentrum Artiance, bibliotheek Kennemerwaard en de Grote Kerk.

Rustig bijkomen kan in een van de acht hofjes in Alkmaar. Een juweeltje is het Wildemanshofje aan de Oudegracht 93 (net buiten de route: fiets op de Oudegracht 250 m rechtdoor; op zondag niet toegankelijk voor publiek). Naamgever is de vermogende Alkmaarder Gerrit Wildeman (overleden in 1702). Na zijn dood werd met de erfenis een hofje voor oudere vrouwen gebouwd. Tot de dag van vandaag worden de 24 huisjes door vrouwen bewoond. Uit de twee oude waterputten werd vroeger het water voor de was gehaald. De beeldhouwwerken zijn van de Alkmaarse kun- stenaar Jacob van der Beek.

In de zomer mag een bezoek aan het Waagplein met de beroemde kaasmarkt niet ontbreken – al sinds 1619 een fenomeen. De 14e-eeuwse Heilige Geestkapel werd in 1566 in gebruik genomen als Waaggebouw. Nu is hier het Hollands Kaasmuseum gevestigd. De kaas wegspoelen kan vervolgens met een plaatselijk biertje; even verderop, in de vroegere brouwerij De Boom, toont het Nationaal Biermuseum gereedschappen, affiches en materialen waar in het verleden het gouden nat mee werd gebrouwen.

Aan de rand van het centrum, in winkelcentrum Overstad (bij het kanaal linksaf, dan rechts de brug over) , wacht het enige museum in Nederland dat is gewijd aan de legendarische popgroep The Beatles. 

Fietsend door de weidse polders van de Schermer zijn de elf overgebleven windmolens niet te missen. Met tientallen molens werd in de 17e eeuw het Schermeer drooggemalen, waarna het nieuwe land met potlood en liniaal in keurige blokken werd verdeeld. In de Museummolen van Schermerhorn is te zien hoe een watermolen werkt en hoe de inpoldering verliep.

De Schermerpolder staat ook voor (moderne) kunst. Vele kunstenaars wo(o)n(d)en en werk(t)en hier. In een prach- tige, grote beeldentuin in Grootschermer zijn bronzen beelden en schilderijen van kunstenaar Nic Jonk (1928- 1994) te bewonderen, naast een collectie schilderijen van Heijboer, Appel, Brood en Cremer. Bij zonnig weer is het terras geopend.

In het typisch Hollandse dorpje Graft, schuin tegenover het raadhuis, wacht het Kleinste Winkeltje van Nederland (5,4 m2 ). Aan het nostalgische winkeltje is nooit iets veranderd: de toonbank en de rest van het interieur dateren uit het stichtingsjaar 1890. Tot 1985 stonden Bram en Aagje (in de volksmond Aagie) van Petten hier achter de toonbank. Voor de deur staat de antieke broodkar waar Bram nog brood mee ventte. De winkelwaar bestaat nu uit een rijk assortiment oud-Hollands snoepgoed, zoals ulevellen, stroopsoldaatjes en druivensuiker.

Ga voor een extra uitstapje bij knooppuntbord 62 linksaf naar het prachtige dorpje De Rijp. Museum In ’t Houten Huis (Tuingracht 13) toont de bijzondere geschiedenis van het Schermereiland en de zeevarende bewoners, veelal haringvissers en walvis jagers. Het museum is gevestigd in een voormalig wees en armenhuis. Groepen boven tien personen kunnen bovendien het water op met de museumboot Maria-Lijntje.

Heiloo is geen Lourdes. Toch vinden vele tienduizenden bezoekers jaarlijks hun weg naar OLV Ter Nood. Al begin 15e eeuw stond hier een Mariakapel naast een geneeskrachtige put. Later werd de kapel vernield en werden processies verboden, maar begin 20e eeuw werd de traditie weer opgepakt. Te zien zijn onder andere een kruisweg, een calvarieberg, een Bedevaartkapel en een Genadekapel met daarbij de Runxput.

De Sint-Adelbertabdij werd al begin 10e eeuw gesticht. Toch ogen de gebouwen modern: de herbouw van de in 1573 verwoeste abdij startte in 1933. Bezoekers zijn welkom in de winkel en het museum. Vraag in de winkel naar het abdijbier Sancti Adalberti, gebrouwen met water uit de geneeskrachtige bron en heerlijk geurend door de lindebloesem. Wandelaars volgen het Monnikenpad (8,5 km) door de omgeving.

Het Museum van Egmond, gevestigd in een oud kerkje in het centrum van Egmond aan Zee (Zuiderstraat 7), illustreert de historie van de drie Egmonden.Net buiten het dorp, aan de Egmonderstraatweg, staat een van de paarden van de Paardenparade, een kunstroute die door Alkmaar, Heiloo en Bergen loopt. Dit paard is bewerkt door de in Heiloo woonachtige kunstenaar Hellen van Meene.

Een uniek plekje in Egmond aan den Hoef: een kasteelruïne met daarnaast een slot kapel (bij 4 rechtsaf en na 400 m linksaf via de Slotweg).Het complex is in 1573, tijdens de Nederlandse Opstand, in brand gestoken omdat het niet in Spaanse handen mocht vallen; alleen de kapel is in 1633 hersteld. Let op de gebrandschilderde ramen, een 17e eeuws uurwerk en een orgel uit 1898.

Niet alleen de kern Bergen, maar ook Egmond staat bekend om de kunstenaars die er korte of langere tijd verbleven. Omstreeks 1900 woonde de Amerikaanse schilder Hitchcock gedurende circa 20 jaar in Egmond. Kunstenaars uit Duitsland, Amerika, Engeland en Nederland volgden bij hem een opleiding, zo ontstond de Egmondse School. Hitchcock woonde onder meer op Buitenplaats Schuylenburg (Heerenweg 292).

KRANENBURGH is hét centrum voor hedendaagse kunst in de regio Alkmaar. Er is een vaste collectie met werken uit de Bergense School, maar er zijn ook tijdelijke exposities van moderne kunst, lezingen en concerten. De nieuwe aanbouw aan de villa (oorspronkelijk van de familie van Reenen, grondleggers van het huidige Bergen) stamt uit 2013. Het is een ingenieus ontwerp van architect Dirk Jan Postel met veel glaspartijen, waardoor het omringende landschap (onder andere de beeldentuin) bij het museum wordt betrokken. Stap ook binnen bij de winkel met bijzondere hebbedingetjes alsboeken, tassen en sieraden.

In een bos, op circa 500 m afstand van Kranenburgh, ligt Landgoed Het Hof: een ontmoetings- en belevingsplek voor liefhebbers van kunst, natuur en goed eten. In de voormalige houtzagerij, ook wel Zwarte Schuur genoemd, is Filmhuis Cinebergen gevestigd, een filmtheater voor arthouse-films.

Net als het kasteel van Egmond werd ook de kerk van Bergen aan het begin van de Opstand verwoest door de geuzen. Dat was in 1574, enkele maanden nadat Spaanse troepen – vergeefs – hadden geprobeerd om Alkmaar in te nemen. Een deel van de kerk is herbouwd.

Landgoed Willibrordus, van oorsprong een katholieke psychiatrische inrichting, ligt net buiten de route (tussen knooppunt 34 en knooppunt 99, dan 200 m zuidwaarts via de Kennemerstraatweg) . De markante kerk is opnieuw ingericht onder de naam Cultuurkoepel. Er vinden voorstellingen, concerten en presentaties plaats. Diverse creatieve bedrijfjes hebben zich genesteld in het hoofdgebouw.

Het pakhuis op Holleweg 100 is het enige industriële gebouw in Heiloo. Van begin vorige eeuw tot in de jaren negentig gebruikte de familie Dekker het pand als zaadpakhuis. In de Tweede Wereldoorlog was dit een verzetscentrum. Pakhuis Dekker wordt nu door een particulier tot een multifunctioneel gebouw, inclusief benb,verbouwd.

De 11e-eeuwse Witte Kerk in het hart van Heiloo (op Holleweg na huisnr.46 rechtsaf en 2e linksaf) was lange tijd de moederkerk voor de omgeving,nu doet hij vooral dienst als concertlocatie. De pastorie aan de overkant van de Kennemerstraatweg (nu Oudheidskamer) was rond 1840 een ontmoetingsplek voor jonge schrijvers en dichters als Nicolaas Beets, Truitje Bosboom-Toussaint en Jacob van Lennep, ook bekend als ‘De Kring van Heiloo’. Vlak bij de Witte Kerk staat een van oorsprong 17e-eeuws vissers- of boerenhuisje met de bijnaam De Hutkoffer. Binnen is de schouw met oude tegels nog origineel. Het doet nu dienst als telier en kunstwinkel.

Het fietspad doorsnijdt het fraaie Landgoed Nijenburg. Het landhuis aan de andere kant van de Kennemerstraatweg (rechts, incidenteel opengesteld) was eigendom van de adellijke families Van Egmond van de Nijenburg en Van Foreest. De tuinen en het parkbos zijn openbaar toegankelijk. Let op de stolpboerderijen op het landgoed.