Bessenparadijs

Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• Tussen knooppunt 52-53 bevindt zich een smal grindpad; ga zo nodig achter elkaar fietsen.
• De dijken op deze route zijn soms smal, zeker als er groot landbouwverkeer passeert; ga achter elkaar fietsen of stap zo nodig even af en ga in de berm staan.

Toegankelijkheid: deze route is ongeschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.) vanwege bovengenoemde smalle paden en dijken.

De route wijkt hier en daar af van de knooppunten om langs de genoemde adressen te kunnen fietsen.

• Vanaf de P bij molen De Vijf Gebroeders la, over de Stationsweg naar knooppunt 53. Van 53 naar 52 (vanaf het Ledig Erf het pad schuin naar links nemen, fiets-/voet-/ruiterpad). Vanaf 52 verder naar knooppunt 59 en 43. Dan verder rijden richting knooppunt 44, maar op het kruispunt niet rechtdoor naar Nieuwdorp (Y-3471), maar linksaf de Stoofweg op. Aan rechterzijde is Boonmans Wijnmakerij.

• Na de Wijnmakerij de Stoofweg verder uitrijden. Aan het einde het fietspad aan de linkerzijde van de weg volgen naar links (Schippersweg, richting Goes). Hier ben je weer op de route naar knooppunt 87. Dan achtereenvolgens de knooppunten 86 - 88 - 82 - 02 volgen. Onderweg naar knooppunt 02 kom je langs Schapenboerderij 'De Schaapskooi' en het bezoekerscentrum.

• Van knooppunt 02 via 99 en 92 naar 76 rijden. Kaasboerderij ter Nisse ligt net buiten het dorp Nisse.

• Na de kaasboerderij rechtdoor, Rijksweg oversteken voor het Trekkersmuseum (mei t/m okt). Van knooppunt 76 via 62 naar 69 fietsen. Vandaar via 54 naar knooppunt 52, de provinciale weg oversteken en rechtdoor blijven rijden naar Heinkenszand, Clara's Pad. Op kruising linksaf, Dorpsweg naar startpunt.

Vóór de Tweede Wereldoorlog werden er in Zuid-Beveland al zwarte bessen geteeld. De Zeeuwse kleigrond is er geschikt voor en het klimaat werkt mee.De nabijheid van de zee maakt de nachten zachter en de kans op vriesschade kleiner.Na de oorlog raakte de bessenteelt in het slop, om in de jaren ’80 weer terug te komen. Bessenteler Boonman was destijds de eerste die zijn oogst niet meer helemaal afstond aan de verwerkingsindustrie. Hij bracht een eigen zwartebessenproduct op de markt: Borsselse Zwarte Bessenwijn. Boonman zette daarmee een trend voor andere producenten in de regio; inmiddels zijn er tal van regionale zwartebessenproducten te koop, van bonbons tot mosterd met zwarte bessen. Ondertussen bleef de familie Boonman experimenteren met de bessen. Dat leverde een zwartebessenkersenwijn op,een fruitige wijn op basis van witte essen en er werden flesjes gevuld met sap. Boonman’s Wijnmakerij 1 draait het hele jaar door, maar als de bessen rijp aan de struiken hangen, kan er geen week langer meer gewacht worden.Dan is het tijd om te oogsten. Vier weken lang maakt de familie dan dagen van twaalf tot veertien uur. Daarna keert de rust terug en is er weer tijd voor rondleidingen door het bedrijf. Natuurlijk met als afsluiting een glaasje sap of wijn uit eigen huis. Dochter Boonman boog zich 10 jaar lang over de fruitketel in Jammakerij ’t Siepje. Met veel liefde produceerde zij jams, dessertsauzen en chutney. Er ontstond zelfs een speciale jam die ze de naam ‘Zeeuwse vruchtensymfonie’ gaf. Al het fruit komtimmersuit de omgeving. Sinds 2015 heeft zij het stokje overgedragen, maar de zwarte bessen van haar ouders’ bedrijf vormen nog steeds de basis van de jams, evenals ander Zeeuws rood fruit, zoals frambozen, aardbeien, rode bessen en bramen. De jammakerij zelf kan niet bezocht worden, maar de producten zijn te koop in de winkel van de Wijnmakerij. 

Boonmans Wijnmakerij: Stoofweg 10, 4455 VR Nieuwdorp, 0113 61 25 76, www.boonmanwijnmakerij.nl, wo 13-17 uur, za 10-17 uur, jun.-aug. ma-za 13-17 uur. Zie voor exacte tijden de website.

De kudde gezien? Medewerkers van de winkel of het bezoekerscentrum bij Schapenboerderij ‘De Schaapskooi’ 2 kunnen precies vertellen waar ze grazen.In het centrum is een expositie ingericht over de natuur en het landschap van deze regio. Over de dijk naar Nisse fiets je langs een stukje heggenlandschap met traditionele Zeeuwse hagen met stekelige struiken, zoals sleedoorn,meidoorn en hondsroos. Vroeger vormden ze de afscheiding tussen percelen en ze hielden het vee binnen de perken. De introductie van prikkeldraad maakte de heggen overbodig, zodat ze nog maar zelden het landschap sieren. Nisse zelf is piepklein,maar wél een van de mooiste en oudste dorpen van Zeeland. In het hart staat een bakstenen kruiskerk met 15e-eeuwse fresco’s op de binnenwanden. Daaromheen ligt het plein met muziektent, oude waterpomp en vijver. De bomen en lage gevelwand rondom zijn typerend voor deze streek. Net als de zwarte bessen.

Schaapskooi Schaap en Zo, Nieuwkamerseweg 3, 4451 NE Heinkenszand, 0113 65 52 68, www.schaapskooischaapenzo.com, ma. gesloten, di.-zo. 10-18 uur, openingstijden wisselen per seizoen, zie voor exacte tijden de website.

Caringe Chocoladewerken in Goes vond dat een zwartebessenbonbon niet in het assortiment mocht ontbreken. Deze Zeeuwse bonbon, zonder likeur maar met zuivere vruchten en pure chocolade, wordt onder andere verkocht in Kaasboerderij ter Nisse. Je kunt er ook andere streekproducten kopen, én natuurlijk  kaas. 

Kaasboerderij ter Nisse: Zuidweg 8, 4443 AB Nisse, 0113 64 97 97, www.ternisse.nl, ma-do 13-17, vr 10-12.15/12.45-17, za 9-16 uur.

Een boerenjongen hangt geen posters van snelle auto’s boven zijn bed, zijn slaapkamermuren zijn bekleed met platen van stoere trekkers. Voor hen, maar ook voor niet-agrariërs, heeft het Trekkermuseum een prachtige verzameling oldtimers. Je voelt meteen ontzag voor deze machines die zich door de zware klei zwoegden om het land te bewerken. Sinds het begin van de 20e eeuw verdreven de trekkers langzaam maar zeker het werkpaard uit het Nederlandse landschap. Het trekkermuseum geeft een mooi beeld van dit proces in Zeeland.

Trekkermuseum: Palmboomseweg 3, 4443 RM Nisse, 0113 31 29 90 of 06 53 93 85 64, www.trekkermuseum-otmmz.nl, begin mei-eind okt. za-zo, jul.-aug. di.-zo., exacte openingstijden zie website

Heinkenszand geldt als het centrum van de zwartebessenteelt. Een flink deel van de oogst gaat naar frisdrankproducent Hero. In 1933 introduceerde Hero een zwartebessenlimonade op de Nederlandse markt, genaamd cassis. Hero Cassis bleek een blijvertje en vierde in 2008 haar vijfenzeventigste verjaardag. Sinds jaar en dag wordt de cassis gemaakt van Zeeuwse zwarte bessen. Qua smaak zijn zwartebessenfrisdranken uit het buitenland niet te vergelijken met dit Nederlandse fabricaat, waarin behalve sap ook pitjes en schilletjes van zwarte bessen zijn verwerkt. Net als drop en Goudse kaas is deze cassis een typisch Nederlands product.

In honderd gram zwarte bessen zit driemaal zo veel vitamine C als in sinaasappelen. Daarnaast bevatten zwarte bessen, samen met blauwe (bos)bessen, van al het groente en fruit de hoogste concentratie antioxidanten. Die gaan de vorming van vrije radicalen tegen, door de medische wereld beschouwd als belangrijke veroorzakers van het verouderingsproces en ziekten als kanker. In Nederland wordt er jaarlijks zo’n drieduizend ton zwarte bessen geoogst. De bessen uit Zeeland zijn het zoetste.