Nationaal Park De Maasduinen

De zinderende zandduinen van Limburg

Wie door de duinen wil fietsen of wandelen, kán natuurlijk de kust opzoeken, maar het hóéft niet. In Nationaal Park De Maasduinen boetseerden water en wind – met een beetje hulp van de mens – de langste rivierduinengordel van ons land. Mijlenver van zee.

Golvende gordel

Toen de Maas nog een zijtak was van de Rijn, had de rivier al een enorme invloed op het Limburgse landschap. Het water sneed steeds dieper door de bodem, terwijl er op de oevers meer en meer zand werd afgezet. Tijdens de laatste ijstijd, tot zo’n tienduizend jaar geleden, wist de wind wel raad met het rivierzand. Langs de loop van de Maas stuwde die het zand op tot duinen van wel 25 meter hoogte. Zo ontstond de golvende gordel rivierduinen die Nationaal Park De Maasduinen nog altijd kenmerkt.

De mensen in de aangrenzende akkerlanden werden flink om de oren geslagen door het rondstuivende zand. Om de wilde stuifduinen tot bedaren te brengen, beplantten ze het zand volop met bos. Zo ontstond een razend divers landschap van glooiend zand, verwilderde bossen, open akkers en plukjes hei. Ook aan cultuurhistorie is er geen gebrek. Doordat de mens zich altijd graag langs het water van de rivier vestigde, tref je in en rond Nationaal Park De Maasduinen grafheuvels, kastelen en nog veel meer sporen van vroegere bewoners.

Kraanvogels en klokjesgentianen

Een van de meest geliefde dieren in Nationaal Park De Maasduinen is niet eens een vaste bewoner. Hoewel de kraanvogel alleen in het voor- en najaar even uitpuft in het Limburgse land – op weg naar verdere oorden om te broeden of overwinteren – schopten de sierlijke steltenlopers het zelfs tot het logo van het park.

Een ander fascinerend, maar schuw dier is de zandhagedis. Vanaf het moment dat ze uit hun winterslaap komen – maart, begin april – proberen zandhagedissen op open plekjes in de duinen zonnestralen te vangen. Hoewel de mannetjes daarbij een felgroene feestjas aantrekken om indruk te maken op de dames, zijn ze verdraaid lastig te spotten.

Tussen juli en september kun je op zoek naar de paarsblauwe bloemen van de zeldzame klokjesgentiaan.

Pieterpad en ANWB-routes: wegwijzers in het struikgewas

Door het nationale park zijn met gekleurde paaltjes zeventien wandelingen uitgestippeld, die ook zonder plattegrond prima te belopen zijn. Doorgewinterde kilometervreters herkennen in het struikgewas ook de wit-rood gestreepte wegwijzers van het Pieterpad en de geel-rode aanduidingen van het streekpad Maas-Niederrhein.

Ook de routemakers van de ANWB hebben een duit in het zakje gedaan. Op de ANWB-wandeling Maasduinen nieuwe natuur maak je gedurende 17 kilometer kennis met het veelzijdige landschap van het nationale park. Op ANWB-wandeling Parel aan de Maas krijg je in 8 kilometer ook nog eens de mooiste hoek van de streek, Landgoed de Hamert, voor je voeten.

Tip: Wandel beide ANWB-routes via de gratis ANWB Eropuit-app. Onderweg zie je op het kaartje waar je bent, zodat je niet zal verdwalen.

Panthertanks en pelgrimshuizen

Op de fiets kun je in en rond Nationaal Park De Maasduinen gemakkelijk zelf een ritje uitstippelen dankzij het Limburgse fietsknooppuntennetwerk en de Duitse fietspaden die daarop aansluiten. Liever wat meer houvast? Net buiten het park kronkelt de 35 kilometer lange Peel en Maasvallei-route door de dorpen, weiden en dekzandgebieden ten westen van de Maasterrassen. De echte fanatiekeling tuft meteen door voor nog eens 35 kilometer natuur en cultuurhistorie – van pelgrimshuizen tot Duitse Panthertanks – op de Maasheggenroute. Beide fietstochten zijn te vinden in de app ANWB Eropuit.

Tip: in het immer glooiende terrassenlandschap van Limburg moet je rekening houden met (soms plotselinge) hoogteverschillen.

Vennen en grafheuvels

Het mooiste en populairste deel van het nationale park is zonder twijfel Landgoed de Hamert, in het zuiden van de streek. Je vindt er niet alleen de meest fotogenieke vennen en zandheuvels van De Maasduinen, maar bent er ook aan het goede adres voor een interessante duik in de geschiedenis. Op Landgoed de Hamert kun je onder meer het vierduizend jaar oude Vorstengraf bezoeken; een van de grootste grafheuvels van ons land. Vanaf de hoge zandduin herken je in het omringende landschap nog altijd de littekens van de loopgraven die tijdens de Tweede Wereldoorlog door heel de streek werden gegraven.

Praktische informatie

Vlak bij het dorp Well, in het hart van De Maasduinen, ligt het enige bezoekerscentrum van het park (adres: Bosserheide 3E in Well). Je kunt er terecht voor allerhande informatie over het gebied, neerploffen voor een hapje en een drankje bij de bosbrasserie of beginnen aan een van de uitgezette wandelroutes. Omdat het park nogal langgerekt is, zijn er behalve het bezoekerscentrum in Well twee zogeheten ontvangstlocaties opgezet: Paviljoen Bleijenbeek in Afferden (adres: Bleijenbeek 14) en Jachthut Op Den Hamer in Wellerlooi (Twistedenerweg 2). Ook hier beginnen diverse routes. Honden zijn welkom; zowel in het Bergerbos als bij het Eendenmeer is een groot terrein afgezet waar de riem los mag.

Horecagelegenheden in het park kun je vinden op de website van Nationaal Park De Maasduinen.