Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen

Megagrote zandbak in Brabant

Niks 'op de paden blijven'. Je mag overal rondstruinen door het eindeloze zand van Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen. Een goede conditie is mooi meegenomen, want lopen door los zand is zwáár. Energie bijtanken? Ga naar een uitspanning aan de rand van het park, ook voor de Brabantse gezelligheid.

'Dit is een van de grootste stuifzandgebieden van West-Europa', lees je op de website van eigenaar Natuurmonumenten. Als je een wandeling dwars door deze Brabantse Sahara maakt, voél je wat dit zinnetje betekent. De wind geselt je gezicht met fijne zandkorreltjes, je voeten zakken diep weg in het mulle zand. Hier, bij deze duinen, is geen zee te bekennen. Je vindt geen beschutting, geen bankje en geen verhard pad om het jezelf makkelijk te maken. Dit gebied ligt op een dikke laag dekzand, een souvenir uit de laatste ijstijd. De uitgestrekte bossen die daar op groeiden, zijn eeuwen geleden gekapt voor brandhout. Heide nam de lege plekken in, dat weer werd kaal gegraasd door schaapskuddes. De bodem verarmde en zo ontstond dit unieke natuurgebied: een zandverstuiving. Op de kale zandbodem kan het op een zonnige dag verzengend heet worden, 's nachts kan het zomaar tientallen graden afkoelen.

Welke planten er dieren vind je hier?

Dit is geen wereld voor watjes. Enkele stramme grove dennen houden dapper stand op een duintop. Een arme eikenboom is bijna bedolven onder het zand, je ziet alleen zijn kruin erbovenuit piepen. Hopelijk voor deze boom waait de volgende storm uit een andere richting. Hoe het stugge gras hier overleeft lijkt een raadsel, maar bijvoorbeeld zandzegge houdt juist van deze voedselarme zandbodem. De plant trekt lijnen in het zand dankzij meterslange wortelstokken. Daaruit groeit om de zoveel centimeter een fris plukje zegge. Langs de rand van de zandvlakte lukt het heideveldjes om de losse bodem enigszins op zijn plek te houden. Dieren zul je niet snel tegenkomen in deze noordelijke zandwoestijn. In de bossen eromheen is de kans groter, maar overdag een vos, das of ree spotten is een kwestie van geluk.

De Brabantse Sahara

Een barre zandwoestenij... Je zou bijna vergeten dat dit de grootste zandbak van Nederland is! Schop, emmer en harkje mee, picknickkleed en koelbox inpakken en wegwezen naar de bijzondere natuur van dit zandverstuivingsgebied. Graven maar, rennen door het mulle zand of verstoppertje spelen achter een duin. Of gewoon lekker zonnen in het zand. Het mag allemaal, want morgen is er van jouw middagje uit niets meer terug te vinden (afval meenemen uiteraard). Een stevige zuidwester kan dit gebied in kort tijd opnieuw inrichten. Sporen vervagen, een andere boom vangt het zand op en een nieuwe heuvel wordt geboren.

Wat kun je er doen?

Zon en zand: bij mooi weer kun je hier een geweldig dag beleven, dat snapt een kind. Doe 'ns gek, verras jezelf en kies een bluisterige herfstdag uit, of een gure winterdag. Op die momenten kun je hier genieten van absolute eenzaamheid. Maak een wandeling door dit genadeloze landschap waar de wind vrij spel heeft en voel jezelf heerlijk nietig. Én opgelucht als je in de verte de gastvrije lampjes van een knus cafeetje ontdekt.

Wandelen en fietsen

Zandverstuivingen hebben de neiging om zich te verplaatsen, er liggen daarom geen fietspaden dwars door de zandvlakte. Langs de rand kun je wel heerlijk fietsen, al kan een deel van het fietspad na een winderige, droge dag zomaar schuilgaan onder een dikke laag zand. Rondom het gebied zitten veel fiets- en mountainbikeverhuurbedrijven.

• Met de ANWB Fietsknooppuntenplanner kun je een mooie route uitstippelen door bossen en duin, en langs de gezellige terrassen die tegen het duingebied aanschurken.
• Wandelen mag overal op de zandverstuivingen. Liever een route? Met de ANWB-route Over boeren, bos en bergen (13 km) pak je duinen, bos en veengebied mee, tussen Giersbergen en Cromvoirt.
• Rondom het duingebied ligt de uitdagende mountainbikeroute van Drunen (23,5 km). De zandheuvels en singletracks zijn niet hoog maar wel pittig, zeker als het zand mul is. Vergeet je helm niet.

Doen en ontdekken

• Kijk hoe de schaapskudde De Loonse en Drunense Duinen de heide vrijhoudt van gras en boompjes.
• Wandelingen, excursies naar leefgebieden van bepaalde diersoorten, er wordt van alles georganiseerd in dit nationale park.

Waar zit wat

• Zuidwest:
  • Uitkijkpunt Bosch & Duin geeft een prachtig uitzicht op de zandduinen en heide tussen Udenhout en Loon op Zand. Kinderwagens, rolstoelen, iedereen kan hier naar boven. Sta even stil bij het Herdenkingsmonument voor 14 verzetsstrijders die hier gefusilleerd zijn in de Tweede Wereldoorlog.
  • Voor een hapje en drankje kun je terecht op het terras van Landgoed Bosch & Duin, aan de rand van het natuurgebied.
• Noordwest:
  • Buitenspeeltuin, waterspeeltuin en binnenspeeltuin, bij Brasserie Het Genieten kan je kroost het laatste restje energie kwijtspelen terwijl je zelf op het terras geniet van iets lekkers.
  • Vlakbij zit biercafé-restaurant De Roestelberg, aan het zand en aan de mountainbikeroute.
  • De Efteling ligt vlak bij de Loonse en Drunense Duinen, bij Kaatsheuvel.
• Zuid:
  • De vochtige, groene graslanden en bossen van natuurgebied De Brand, onderdeel van dit Nationaal Park, zijn een tegenpool van de Loonse en Drunense Duinen. Ook omdat het hier een stuk rustiger is.
  • Een verkenningstocht door het duingebied en De Brand is goed te combineren met een tussenstop op het lommerrijke terras van de De Rustende Jager, dat aan de Udenhoutse kant van de duinen ligt.

Praktische informatie

Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen (oppervlakte 3.400 hectare). Het park wordt beheerd door Natuurmonumenten. Het ligt tussen  's-Hertogenbosch, Tilburg en Waalwijk. Meer informatie vind je op de website van Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen.

(Fotografie:  Mirella Sinnige, Natuurmonumenten)