ANWB HomepageStreekpad Westfriese Omringdijk etappe 1
Nederland, Noord-Holland, Hoorn
De Westfriese Omringdijk is een Streekpad dat om West-Friesland loopt, van Hoorn langs Kolhorn, Medemblik, Enkhuizen en Hoorn en dan terug naar Alkmaar. Meer dan 1200 jaar geleden was West-Friesland nog een veenmoeras dat boven de zeespiegel lag. De eerste pioniers markeerden stukken grond en groeven er sloten omheen. Dat was om het overtollige water af te voeren. Zo legden ze ook dijkjes en kaden aan. Al die dijken achter elkaar vormden rond 1250 al een geheel: de 150 kilometer lange Westfriese Omringdijk.
De eerste etappe van de Westfriese Omringdijk start in Hoorn en volgt de IJsselmeerdijk met een weids uitzicht over het Markermeer. Je duikt het achterland in richting polder Mijzen waar je een grillig mozaïek van slootjes en smalle stukjes land ziet liggen. Eindpunt is Ursem wat in een knik van de Westfriese Omringdijk ligt.
De Westfriese Omringdijk is een Streekpad van Wandelnet.
Hond mee: De hond mag op grote delen van deze route niet mee (ivm loslopende schapen. Dat maakt dit geen geschikte route voor mensen met een hond.
Toegankelijkheid: Deze route is niet geschikt voor mindervaliden ivm de vele dijken en onverharde paden.
1. Winkelstraat (Breed) volgen tot het eind. Linksaf over oversteekplaats. Rechtdoor trapje naar de dijk (kp68), hier rechtsaf. Ga rechtsaf bij kp68. Links om de Schouwburg, trap af en wandelboulevard langs Markermeer volgen. Circa 400 m verder stapt u de grasdijk op en volgt deze 4 km. U passeert bij kp93 Scharwoude, vervolgt de kruin van de Markermeerdijk en komt bij het dijkmonument ter hoogte van Bedijkte Waal (kp96). Afdalen naar het voorland en via overstapjes pad door het weiland en langs de oever volgen. Na klaphek brug over. Dan omhoog naar de dijk bij kp10 en rechtsaf (einde samenloop met LAW 8 Zuiderzeepad). U loopt langs gemaal C. Mantel naar kp97. Daar rechtdoor, Laag Schardammerweg.
* Tijdens broedseizoen 15/3-1/7 gaat u via de grasdijk naar kp97.
2. Op driesprong bij kp97 rechtdoor langs gemaal C. Mantel. * Bij kp10 in de dijkhoek linksaf afdalen naar het voorland, brug over (samenloop met LAW 8 Zuiderzeepad). Rechtsaf, door klaphek en pad langs de oever en door stukje ruig voorland volgen. Zo komt u na overstapjes en hekken bij kp96 met dijkmonument op de grasdijk. Vanaf de Bedijkte Waal met dijkmonument de grasdijk vervolgen met het Markermeer aan uw rechterhand. U passeert Scharwoude (kp93); 4 km verder aan eind van de grasdijk rechts aanhouden, wandelpad langs het Markermeer. Rechts om de Schouwburg, trapje op, rechtsaf naar kp68. Trapje af. Bij kp68 linksaf trapje af. Daarna tweede straat rechtsaf, Breed. Veemarkt passeren (naar station linksaf).
* Tijdens broedseizoen 15/3-1/7 gaat u bij kp97 linksaf via de grasdijk naar kp96.
3. Vanaf driesprong bij kp97 de Laag Schardammerweg volgen richting Avenhorn. Passeer een overweg en provinciale weg N247, ga daar op de tweede brug linksaf en direct bij Y-6563 rechtsaf, Beetskoogkade. Loop over de graskade met rechts de Beemsteruitwatering. Onder autoweg A7/E22 door en na 1 km langs een Museumgemaal. Ter hoogte van de kerk van Oudendijk volgt u de kade naar rechts. Op het eind bij kp12* linksaf de brug over. U komt op de Noorddijk bij kp07 en Y-6702/3. Daar rechtsaf de graskade volgen met rechts van u de Beemsterringvaart en links tussen de bomen poëzie. Na circa 1 km bereikt u de provinciale weg N243 met kp4. Hier oversteken.
4. Steek de grote weg N243 over en volg rechtdoor de grasdijk. Na circa 1 km bij Y6702/3 en kp07 linksaf brug over Oudendijk in. Ga de tweede weg rechtsaf (kp12). U loopt over de grasdijk richting Schardam met links van u de Beemsteruitwatering. Ter hoogte van de kerk van Oudendijk volgt u de vaart en de weg naar links. U passeert een Museumgemaal en gaat na 1 km onder autoweg A7/E22 door naar provinciale weg N247. Over de eerste brug linksaf, dan rechtsaf de grote weg oversteken en rechtdoor richting Schardam. U passeert een overweg. Loop door tot de driesprong bij kp97 en Y-15791.
5. Grote weg oversteken en langs kp4 rechtdoor over een grasweg. Na 400 m rechtsaf over hoge houten brug de Beemsterringvaart oversteken en rechtsaf. Na circa 80 m bocht naar links volgen en 4 km rechtdoor over grasdijk en/of asfaltweg met rechts van u de Ursemmervaart. U loopt eerst over Oost-Mijzen. Bij kp48 staat aan de overkant bij voetbrug een zuil met eenhoorn 1408. Vanaf kp48 loopt u over de Mijzerdijk. Na huisnr 2 bij kp47 rechtsaf brug over en rechtdoor dorp Ursem inlopen. Direct na huisnr 13 linksaf klinkerpad in, bruggetje over en links om kleine dierentuin heen. Dan linksaf weer bruggetje over en op driesprong rechtsaf langs een monumentje (Elf oktoberstraat). Op de driesprong bij de achterkant van de kerk linksaf.
6. Na pleintje ‘Place du onze octobre’ straat aan de linkerkant doorlopen langs een monumentje. Na huisnr 12 het tegelpad linksaf, bruggetje over en rechtsaf om kleine dierentuin heen. Aan de andere kant weer rechtsaf, bruggetje en klinkerpad. Eind rechtsaf (Ruijtersstraat). Op kruising met Walingsdijk rechtdoor brug over en linksaf, Mijzerdijk; u verlaat dorp Ursem. Dan 4 km rechtdoor over grasdijk en/of asfaltweg langs de Ursemmervaart. Bij kp48 is een voetbrug naar een zuil met eenhoorn 1408. U volgt nu rechtdoor Oost-Mijzen. Aan eind bocht naar rechts volgen en na 80 m linksaf (kp6) over voetbrug over de Beemsterringvaart. Dan linksaf, 400 m over grasdijk. Na overstap en langs kp4 bereikt u de verkeersweg N243, punt (03). Deze oversteken en rechtdoor. Einde etappe 1.
Buiten de Westerpoort kwamen de trekschuiten aan. Het was er een komen en gaan van passagiers die opgelucht de benen strekten na een lange tocht. In vergelijking met een hobbelende koets was een reis met een trekschuit traag, maar comfortabel. Een prachtige gevelsteen op Het Breed getuigt van die periode. Een tocht van Hoorn naar Purmerend duurde 2,5 uur. In Purmerend was er aansluiting op de schuit naar Buiksloot. Van daar kon men naar Amsterdam varen. Voor een reisje van Hoorn naar Purmerend betaalde men in 1661 zeven stuivers.
Het stormde in november 1675 al drie dagen en nachten aan één stuk. Overal langs de dijk was extra bewaking. Uiteindelijk vond bij Schardam een fatale dijkdoorbraak plaats. De ene na de andere polderdijk begaf het en binnen de kortste keren stond het land twee meter onder water. Het zeewater drong door tot Medemblik. Met man en macht probeerde men het gat bij Schardam te dichten. Maar in december stak de storm weer op en het provisorisch gedichte gat werd opnieuw opengeslagen. Vanaf de dijk is het enorme gat te zien dat achter bleef: de “Bedijkte Waal’.
Bij Schardam liggen drie eeuwenoude sluizen. De Noorder- en Zuidersluis dateren al uit de veertiende eeuw. Dat waren in die tijd nog volledig houten constructies. In de achttiende eeuw zijn de zijwanden vervangen door stenen muren. De Horn- of Beemstersluis in Lutje Schardam werd na 1607 aangelegd. In de Hornsluis zijn twee fraaie gedenkstenen aangebracht met op de ene de negen wapens van de financiers van de drooggemaakte Beemster en op de andere het Beemsterlands wapen met een koe.
Al bijna een eeuw zwoegt de Brons dieselmotor van het gemaal voor waterschap De Waterlanden. De motor verving in 1910 een stoommachine met vijzel. In 1931 nam het even verderop gelegen elektrisch gemaal Beetskoog de bemalingstaak over. Sindsdien is het dieselgemaal reservegemaal voor de polder Beetskoog. Te bezichtigen van mei tot oktober op de 1e zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur en op afspraak 0299 – 40 34 25. Onder de daklijst van het gemaal hebben al vele zwaluwen hun toevlucht gezocht.
Vanaf Schardam loopt de Westfriese dijk landinwaarts. Hij is hier aanzienlijk lager dan de zeewerende dijk langs de Zuiderzee. De Beemster aan de zuidkant werd in 1612 definitief drooggelegd dankzij Jan Adriaensz. Leeghwater. Het land werd ingedeeld in rechthoekige percelen in een geometrisch patroon. De kwaliteit van de landbouwgrond was dusdanig hoog dat het project als een economisch succes gold, – de 'durfinvesteerders’ van toen hadden hun geld er in een jaar uit. De grondeigenaren lieten zo’n vijftig fraaie buitenplaatsen en circa tweehonderd pachtboerderijen bouwen. Sinds 1999 staat de Beemster in zijn geheel op de werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Aan de dijk tussen Avenhorn en Ursem staat een banpaal van de stad Hoorn. Een banpaal markeerde het rechtsgebied van een stad, het gebied waaruit je verbannen kon worden. De banneling moest niet alleen weg uit de stad, maar soms ook uit een groter gebied, bijvoorbeeld het graafschap Holland. Verbanning ging vaak gepaard met verbeurd verklaren van goederen. De voormalige jurisdictie van de stad Hoorn telt twee banpalen, één in Schardam bij de Noorder- en Zuidersluizen en één tussen Avenhorn en Ursem.