Mergellandroute Noord

Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• Op deze route kun je halverharde paden tegenkomen (zand-/schelpenpaden).
• Deze route bevat enkele stevige klimmen en steile afdalingen; houd bij het afdalen je snelheid onder controle!

Toegankelijkheid: deze route is in principe geschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.), mits je rekening houdt met bovenstaande punten.

De Mergellandfietsroute behoort tot de oudste ANWB-fietsroutes, aangelegd in 1963 tegelijk met de gelijknamige autoroute (de eerste toeristische routes van de ANWB werden aangelegd in 1962 op de Veluwe). De route werd bewegwijzerd voor ‘de fietser, de bromfietser en andere gemotoriseerden tussen twee en vier wielen’ en was bedoeld om Nederlanders mooie, onbekende streken te laten ontdekken. Ook wilde de ANWB met deze routes het zakelijke van het toeristische verkeer scheiden. De Mergellandroutes werden destijds geopend door de heer A.H.M/H. Hendricks, lid van Gedeputeerde Staten van Limburg.

De destijds 125 kilometer lange Mergellandfietsroute was met groene achtkantige borden bewegwijzerd (de autoroute is dat nog steeds met bruin-witte borden) en volgde deels dezelfde wegen als de autoroute. Bovendien waren er deelfietsroutes gekoppeld aan de hoofdroute. Routekaarten waren destijds bij de VVV’s verkrijgbaar voor 25 cent (guldentijdperk)!

De bewegwijzering van de Mergellandfietsroute werd door ANWB en Zuid-Limburg onderhouden maar in 2015 verwijderd. Redenen hiervoor waren: de komst van het fietsknooppuntensysteem die andere bewegwijzering overbodig maakte, de roep om minder ‘landschapsvervuilende’ bordjes langs de wegen én de hoge kosten die gemoeid waren met het onderhoud van de bewegwijzering.

Het kasteel en de kerk aan de rand van Valkenburg zijn vernoemd naar de kluizenaar Gerlachus, die in 1165 overleed en daarna heilig werd verklaard. Zijn praalgraf staat nog altijd pontificaal midden in de kerk, omringd door kleurrijke muurschilderingen. Naast de kerk verrees een klooster, dat in de 19^e eeuw werd verbouwd tot een voorname buitenplaats. Nu is hier een chic hotel gevestigd. 

De steile helling links is uitgesleten door de rivier de Geul, die rechts van de weg richting de Maas stroomt. In de wand is de laag mergel – of eigenlijk kalksteen – goed zichtbaar. Al voor het jaar 1500 gingen ‘blokbrekers’ hier aan het werk om steenblokken uit te hakken en te zagen. Zo ontstond uiteindelijk een labyrint van gangen.   

Rond Meerssen passeer je een flink aantal villa’s en landhuizen. Vaeshartelt begon ooit als een versterkte hoeve met een kasteel. Nu is het een buitenplaats die langzaam in oude glorie wordt hersteld. De bekendste eigenaar was de Maastrichtse industrieel Petrus Regout, die Vaeshartelt in 1851 kocht en uitbouwde tot zijn pronkdomein. Zet de fiets even neer voor een wandeling door de fraaie landschapstuin!

Nog zo’n juweel is Kasteel Meerssenhoven, dat in de 18^e eeuw werd gebouwd op de plek van een middeleeuwse burcht. De beruchte Spaanse veldheer Alva gebruikte het kasteel tijdens de Tachtigjarige Oorlog enige tijd als hoofdkwartier. Achter het poortgebouw zie je een hoofdgebouw en twee vleugels, waarin vroeger het koetshuis en de stallen waren ondergebracht. Ook de dubbele pachthoeve aan de andere kant van de weg hoort bij het landgoed.

Het waren de Romeinen die aan het begin van onze jaartelling voor het eerst wijn naar deze streken brachten. Het oudste bewijs van wijnbouw dateert van 986 en gaat over de Wijngaardsberg. Destijds waren het vooral kloosters die wijn produceerden. In 1800 verdween de wijngaard van de berg, om in 2002 weer terug te keren. De mergel in de ondergrond zorgt voor frisse zuren en een fijne tinteling in de wijn van Domein De Wijngaardsberg.

Al van verre domineert de massieve watertoren van Schimmert de horizon. De bijnaam De Reusch spreekt dan ook voor zich. De toren werd in 1927 gebouwd in de sierlijke stijl van de Amsterdamse School. Tot aan de Tweede Wereldoorlog zat er een restaurant boven in de toren. Nu worden hier onder meer streekproducten verkocht onder het motto ‘eten en drinken voor zover je kunt kijken’.

Een Frans jachtslot aan de Loire? Dat is inderdaad waar je aan denkt als Kasteel Schaloen in beeld komt. In de basis is het een 12^e-eeuws kasteel, opgetrokken uit grijs-gele mergelstenen die in de omgeving zijn gewonnen. Daarna is het kasteel verschillende keren verwoest, herbouwd en uitgebreid. In 1894 werd architect Pierre Cuypers (bekend van het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam) ingeschakeld voor een restauratie. Hij voegde onder meer enkele torentjes toe, waardoor het nog meer op een sprookjeskasteel ging lijken.

Nog veel meer huizen van mergelsteen zie je in Valkenburg, dat is uitgegroeid tot hét toeristische hart van Zuid-Limburg. Dwaal in elk geval door de middeleeuwse stadskern met zijn vele terrassen en winkeltjes. De poorten zijn restanten uit de tijd dat Valkenburg een vestingstad was. Bordjes wijzen de weg naar talrijke andere attracties, zoals de kasteelruïne, grotten, een pretpark en een sprookjesbos.