Vennen en vijvers

Hond mee: Tussen aanwijzing 1 en 2 moeten honden vastlopen (van bezoekerscentrum tot aan de brug over de snelweg).Tussen aanwijzing 2 en 7 mogen honden het hele jaar door loslopen (Zandenbos), enkel rondom de Waskolk moeten ze aangelijnd zijn maar dit staat duidelijk met bordjes aangegeven (ze moeten vast halverwege aanwijzing 4 en 5 en mogen weer los bij de aanvang van de Margaretharoute aan het eind van aanwijzing 5). Na aanwijzing 7 kom je weer in hetzelfde bosgebied als tussen aanwijzing 1 en 2 en moeten honden weer aangelijnd zijn.

Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de klimmen en dalen dwars door het bos en de paden met los zand. Er is een (korte) routebeschrijving voor mindervaliden verkrijgbaar in het bezoekerscentrum.

Paden: deze route voert voor 90% over onverharde paden.

Over de route: deze volgt het verloop van twee bestaande routes van Staatsbosbeheer: de blauw gemarkeerde Ronde Huis route (vanaf het bezoekerscentrum) en de wit gemarkeerde Margaretha route. De verbinding van de blauwe naar de witte route wordt aangegeven met een pijl op een wit schild. Op de terugweg wordt de overgang van de witte naar de blauwe route aangegeven met een pijl op een blauw schild. Blijf, waar routebeschrijving en markering verschillen, de markering volgen.

Let op: er is onderweg geen horeca, dus neem iets te eten en drinken mee.

1. Verlaat het perron over het spoor en ga LA. Volg het trottoir met de bocht mee naar links, steek de spoorbaan over en ga na het spoor de eerste weg LA ri. uitzichttoren. Ga voor uitzichttoren RA (Veluwetransferium).
2. Loop - met de toren aan je linkerhand - RD en steek de parkeerplaats over ri. bezoekerscentrum. Steek bij het zebrapad de weg over en neem het klinkerpaadje RD naar het bezoekers[1]centrum. Volg een klinkerpad RA naar beneden en ga LA, via een geasfalteerd pad het bos in. Volg vanaf hier de paaltjes met een blauw schild. Na enkele meters ga je RA een bospad in.
3. Volg dit kronkelend zandpad over de vele heuveltjes aan de hand van de blauwe markering. Bij een asfaltpad kruis je het Zuiderzeepad (wit-rode markering), 300 meter verder kom je bij een geasfalteerd fietspad (bij een picknicktafel). Hier sla je scherp RA en na 50 meter volg je het pad RD een helling op. Boven op de helling ga je op een splitsing LA. Aan het einde volg je LA, een pad parallel aan de snelweg tot bij het viaduct. Hier ga je RA via het viaduct over de A28. Na het viaduct bij P-24183/001 blijf je de asfaltweg RD volgen. Ca. 20 meter na een slagboom ga je RA een bospaadje in.
4. Aan het einde van het bospaadje ga je LA. Op de viersprong loop je RD en op de vijfsprong neem je het tweede pad LA. Ga op de kruising RD en houd op de driesprong rechts aan. Loop op een kruising met een smal bospad RD en houd direct daarna op een splitsing links aan.
5. Na 300 meter komt een uitgegraven ven in zicht; ga rechtdoor op de splitsing en wandel met de klok mee om het ven heen.
6. Aan het einde van dit pad ga je LA. Aan het einde van dit pad wederom LA, een zandweg met fietspad. Daarna neem je het eerste pad RA. Je komt uit bij een asfaltweg die je schuin naar links oversteekt.
7. Steek de kleine parkeerplaats RD over. Aan het einde van de parkeerplaats ga je RA en houd je links aan. Negeer een zijpad van rechts en ga op de T[1]splitsing LA. Blijf het pad volgen met een bocht naar rechts en ga aan het einde RA.
8. Neem vervolgens het eerste pad LA. Ga aan het einde RA en direct op een splitsing LA. 200 m verder op de splitsing ga ja RA. Op dit punt staat onder het blauwe teken een plaatje met een zwarte pijl op een witte ondergrond. Hier verlaat je de blauwe route naar rechts zoals de pijl aangeeft.
9. Op de volgende kruising kom je op de witte route en ga je RD. Op een splitsing houd je rechts aan en net voor een asfaltweg volg je de bocht naar links. Ga RD op de vijfsprong (2e pad van rechts).
10. Je komt op een kruising en steekt de asfaltweg over. Ga aan het einde LA. Op een kruising g je RD. Negeer de zijpaden en houd 250 m verderop een driesprong links aan. Op de volgende driesprong ga je RD.
11. Je bereikt een kruising met een verhard fietspad, sla RA. Op splitsing verlaat je RA het fietspad. Je passeert de Waschkolk, een groot heideven, en steekt de heide over.
12. Neem bij de zessprong (P-20247) het tweede pad van links en volg dit rechte pad langs het heideveld tot de asfaltweg. Steek deze over en sla RA. Ga direct daarna LA en steek de parkeerplaats over.
13. Volg het pad tot de asfaltweg, steek deze over en houd de parkeerplaats aan je rechterhand. Houd bij de kruising rechts aan en ga direct daarna bij volgende kruising RD. Neem het eerste pad LA langs de parkeerplaats. Kruis het fietspad en ga bij de asfaltweg RA ri. viaduct.
14. Op een kruising van twee asfaltwegen bij de paddenstoelen 62415/001 en -/002 (Zandenplas) ga je LA. Je volgt de asfaltweg (Margaretha Boslaan) en negeert een brede zandweg van links. Daarna neem je het tweede pad LA (in de bocht naar links) en op de driesprong na 20 meter houd je links aan.
15. Aan het einde (in het dal) ga je LA. Je gaat tweemaal op een driesprong RA en daarna op de volgende driesprong LA en op de driesprong daarna weer RA. Ga aan het einde LA en direct daarna het eerste pad RA.
16. Aan het eind ga je LA en direct weer RA. Je negeert een zijpad van rechts en neemt op de vijfsprong het tweede pad van links. Aan het einde ga je LA. Op een kruising ga je RA. Op dit punt verlaat je de witte route en volg je de pijl op het blauwe bordje naar de blauwe route. Negeer het witte bordje linksaf.
17. Na ca. 100 m kom je bij een driesprong op de blauwe route. Ga hier RA. Op een kruising ga je RA, een omhooglopend pad ri. helling. Volg direct daarna het pad onderlangs een helling, waarbij je de helling aan je rechterhand houdt. Ga op een kruising RD.
18. Aan het einde sla je LA. Daarna aan het einde RA. Dit brede zandpad komt uit bij een asfaltweg. Steek deze RD over. Hierna neem je het eerste pad LA. Daarna loop je driemaal op een kruising RD.
19. Steek een parkeerplaats over en kom uit bij een asfaltweg. Ga deze RA op en sla na ca. 10 meter LA het zandpad in. Volg dit pad tot je weer uitkomt bij een asfaltweg. Ga RA de asfaltweg op en negeer het blauwe plaatje RD.
20. Je volgt de asfaltweg (RD) en gaat het viaduct weer over. Volg na het viaduct direct LA een bospad langs de snelweg. Ga op de splitsing RA (het pad buigt hier van de snelweg af) en op de volgende splitsing weer RA.
21. Volg het pad de helling af en negeer de (vage) paden aan je linkerhand. Je komt uit bij een asfaltpad (met picknicktafel). Steek dit over en loop RD. Na 100 meter neem je het pad naar links en verlaat je het asfaltpad.
22. Ga aan het einde LA en daarna direct weer RA en loop bij de kruising RD. Aan het einde bij een breed pad ga je LA en bij de T-splitsing RA. Bij de driesprong van de brede paden sla je scherp LA.
23. Neem bij de volgende driesprong het pad naar rechts dat op een asfaltpad uitkomt. Ga hier RA ri. bezoekerscentrum. Daar aangekomen verlaat je de gemarkeerde route en loop je RD over de parkeerplaats ri. uitzichttoren. Ga bij de toren LA en bij het fietspad RA. Blijf het fietspad volgen en steek het spoor over. Na het spoor ga je RA. Na de fietsenstalling ga je direct weer RA en ben je weer terug op het NS-station van Nunspeet.

De wandeling begint bij het Natuurtransferium Nunspeet dat in 2002 werd gebouwd als eerste natuurtransferium op de Veluwe; route 29 start bij de tweede, bij Rheden; meer staan in de planning. Het idee is dat bezoekers bij een transferium hun auto achterlaten en fietsend of lopend verder de natuur in gaan. Behalve een parkeerterrein hebben transferia een bezoekerscentrum om informatie op te doen over natuur en landschap en/of om na een wandeling even neer te ploffen. Het transferium waar deze route start heeft een mooi bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer met veel opgezette dieren en een speciale afdeling voor kinderen. Buiten staat een 30 m hoge toren die uitzicht biedt op de oude Zuiderzeekustvlakte en de Veluwse bossen en stuwwallen.

Links van de blauwe route ligt een mooie vijver met veenmos en wollegras (bloeit in juni) die ooit begon als natuurlijk ven, maar dan kleiner. Rond 1910 werd het ven uitgegraven (het zand ligt nog op een oever). Nu is onderhoud nodig om dichtgroeien te voorkomen. Vlakbij ligt rechts het Slangenven, al zitten er vooral eenden, met veel rododendrons rondom. Dit is een opgeleukte natuurlijke waterpartij. Na het oversteken van de autoweg ligt rechts (net even van de route) weer een gegraven ven, met coniferen en rododendrons.

Al die waterpartijen en bijzondere planten waren het werk van enkele rijke families die hier vanaf 1900 woonden. Naar de familie Van Petersom Ramring werd de weg genoemd die de route een paar keer kruist. De familie Van Vloten liet nabij het Slangenven in 1906 een uitzonderlijk woonhuis bouwen, dat behalve groot – drie verdiepingen – bovenal rond was. Helaas bleek het onderhoud te kostbaar. In 1967 werd het lekkende en bladderende landhuis gesloopt.

Behalve de aanleg van transferia is zonering een belangrijk beleidselement voor de Veluwe. Jaarlijks komen er miljoenen toeristen van de rust genieten, en op veel plaatsen zullen ze vooral andere toeristen tegenkomen … De oplossing is om de drukte te concentreren in de randen. Het binnenland blijft dan rustig, mede omdat het wat extra inspanning vergt om er te komen. Het gebied van deze wandeling is een drukkere zone, met vrij veel wegen, picknickbanken en recreatieweiden. Voor een rustige wandeling is een doordeweekse dag de beste keus.

Te midden van de herbebossing, eind 19e en begin 20e eeuw, bleef soms een heideveld gespaard, maar dat groeide dan spontaan dicht met zaailingen. Met subsidie uit het Overlevingsplan Bos en Natuur is die opslag vervolgens weer gerooid rond de Waschkolk, vlak na P-20157. Op oude foto’s staan boeren tot hun middel in het water om er schapen te wassen. In het midden was de kolk twee meter diep. Maar de waterdichte laag in de bodem raakte beschadigd. Mogelijk door bodemtrillingen bij werk aan de N795, een halve km naar het noorden. Of bij de aanleg van de A28 in 1962. Of toen er ooit een race met paardenkarren door het meertje voerde. In 2001 werd een nieuwe waterdichte laag aangebracht, dit keer van leem. Bezwaar is dat het leem voedselrijk is en daardoor niet helemaal de ideale plantengemeenschap aantrekt, het voordeel dat de Waschkolk nu doorgaans weer vol water staat.

Op een warme dag is het een idee om bij P-62415 de route even te verlaten en onder de A28 door te lopen voor een duik in de Zandenplas waar een halve eeuw geleden zand werd gewonnen voor de aanleg van de A28.

Zandduinen en schapendriften
In 1840 was deze wandeling nogal eentonig geweest. Verkenners voor de Topographisch Militaire Kaart 1:50.000 tekenden uitsluitend kleine zandduinen, doorsneden door smalle schapendriften. De schapen waren nodig voor de mest en zaten daarom elke nacht in een schaapskooi. En overdag graasden ze op de hei, vandaar dus al die driften. De mest, bestemd voor de akkers rond de boerderijen, moest vermengd worden met heideplaggen, en die werden zo dicht mogelijk bij de dorpen gestoken. Gevolg: de hele noordwestrand van de Veluwe was eind 19e eeuw afgeplagd en het zand was gaan stuiven. Van Ermelo tot Oldebroek lag een brede strook zandverstuiving van ongeveer drie bij veertig kilometer – en in het midden van dat gebied ligt deze route.