Nationaal Park De Groote Peel

Zweven boven het moeras

Op de grens van Noord-Brabant en Limburg kun je het landschap lezen als een geschiedenisboek. Eeuwenlang waren de Pelen een onbegaanbaar moeras. Later werd het gebied een turfstekersparadijs. Inmiddels vormt Nationaal Park De Groote Peel een van de unieke hoogveenvlaktes van Nederland.

Sporen van weleer

De Groote Peel dankt zijn naam aan de Romeinse woorden Locus paludosus, oftewel ‘moerassige streek’. De reden daarachter is dat er na de laatste ijstijd zo veel regenwater bleef staan op de ondoordringbare leemlaag in de bodem, dat het ene na het andere ven volstroomde met water. Plantenresten die in deze poeltjes terechtkwamen, vormden in de loop van zesduizend jaar een pakket hoogveen van wel 6 meter dik. Al vanaf de middeleeuwen begon men het gedroogde veen op te stoken. Uiteindelijk werd zo het grootste deel van het veenmoeras in banen geleid, afgegraven en aan de man gebracht als ‘het goud van De Peel’.

Veenputten en turfsloten

Nadat deze turfwinning zijn glans verloor, maakte De Groote Peel een tweede metamorfose door tot razend veelzijdig natuurgebied. Delen van het ooit zo wilde moeras werden drooggelegd en getransformeerd in hei, grasland of bos. Toch vind je tussen het struweel nog altijd de overblijfselen van veenputten, turfsloten en andere sporen van weleer. Bovendien is een groot deel van de streek nog altijd drijfnat. In de grond vind je zelfs nog een zeldzaamheid in het Nederlandse landschap: stukken hoogveen die nooit zijn afgegraven.

De kleverige tentakels van de zonnedauw

Vooral dier- en in mindere mate plantsoorten weten wel raad met zo’n divers decor. In de nattere delen van Nationaal Park De Groote Peel wemelt het van de watervogels (van roerdomp tot wintertaling), heikikkers en zeldzame libellen. In de drogere delen leven onder meer nachtzwaluwen en klapeksters, maar ook reeën, vleermuizen en hermelijnen.

Voor planten is de voedselarme hoogveengrond niet bepaald een weelde. Hier groeit onder andere zonnedauw, een van de weinige vleesetende plantsoorten van ons land. Om in de karige grond niet van de honger om te komen, zit er voor het plantje niets anders op dan insecten uit de lucht te vangen met zijn kleverige tentakels.

Wandelen over verend veenmos

Wandelen is de beste manier om kennis te maken met Nationaal Park De Groote Peel. Staatsbosbeheer heeft negen wandelroutes uitgestippeld van 2 tot 13 kilometer. Doordat de veenbodem flink kan inzakken onder je schoenen, lijkt het soms alsof je wandelt op een trampoline. Kijk wel uit: onder het verende veenmos kunnen de nodige plassen water schuilgaan. In het drassigste decor zweven er gelukkig prachtige paden van verweerde planken boven het oude veenmoeras; bijvoorbeeld op de 3,2 kilometer korte ‘Wandelroute Knuppelbrug’.

Fietsen door de historie

In het natte hart van De Groote Peel heb je weinig aan een fiets. Toch kun je ook vanaf het zadel een uitstekende indruk krijgen van het karakteristieke Peellandschap. Bijvoorbeeld tijdens een rit door De Schoof, een streek vol uitgestrekte akkers en beboste zandgronden aan de oostkant van het nationale park. Op de Schorfroute fiets je een rondje van 29 kilometer door het voormalige ontginningsgebied. De periode van turfstekers is echter lang niet de enige interessante bladzijde in het geschiedenisboek van De Groote Peel. Wie graag een diepere duik neemt in de historie van de streek, kan zijn borst nat maken voor Death Valley De Peel. Dit netwerk van vijftien fietsroutes en honderd thematische tussenstops schetst hoe het inwoners, soldaten, vluchtelingen en bezetters verging tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

Tip: De Schorfroute kun je afleggen met behulp van de gratis app ANWB Eropuit. Onderweg zie je op het kaartje waar je bent, zodat je niet verkeerd rijdt.

Vergezichten over de hei

De Amsloberg is een oude zandheuvel waaronder het weidse landschap van De Groote Peel zich uitstrekt. Aan het eind van de zomer kijk je helemaal je ogen uit omdat de omringende heideplanten pimpelpaars kleuren. Voor meer mooie vergezichten dient in het zuidoosten van het park bovendien Belfort de Vossenberg. Tijdens de beklimming van deze 22 meter hoge uitkijktoren – geopend in 2020 – leer je alles over de turfwinning, natuur, oorlog en kunst in de streek. Wie is uitgetuurd, kan rond de toren een kijkje nemen bij zes bunkers die tijdens de Tweede Wereldoorlog deel uitmaakten van verdedigingslinie De Peel-Raamstelling.

Workshops, bedrijfsuitjes en kinderfeestjes in De Groote Peel

Vogelexcursies. Natuurfotoworkshops. Vollemaanwandelingen. De boswachters van Nationaal Park De Groote Peel zetten regelmatige leuke activiteiten op poten. Om op de hoogte te blijven van de plannen, kun je het best de agenda van het park in de gaten houden. Voor bedrijfsuitjes of kinderfeestjes in het lokale groen heeft Staatsbosbeheer bovendien een breed aanbod aan activiteiten op maat; van workshops kruiden mengen en nestkastjes timmeren tot complete arrangementen met driegangendiner.

Overnachten bij De Groote Peel

De Groote Peel bevindt zich tussen de driehoek Eindhoven, Weert en Venlo. Dichtbij, in het Limburgse landschap, liggen ook nog twee andere piekfijne natuurgebieden: Nationaal Park De Maasduinen en Nationaal Park De Meinweg. Alles bij elkaar genoeg redenen om langer dan een dag te blijven plakken. Tal van bungalowparken, campings, hotels en B&B’s in de omgeving zijn benoemd tot officiële gastheren van De Groote Peel. Dit houdt in dat ze het gebied op hun duimpje kennen en dus ook een goede vraagbaak zijn voor alle onduidelijkheden en wetenswaardigheden over routes, voorzieningen en georganiseerde activiteiten.

Tip: op de website van het nationale park vind je een plattegrond met daarop alle gastheren.

Praktische informatie

Aan de zuidkant van Nationaal Park de Groote Peel bevindt zich het Buitencentrum De Pelen (adres: Moostdijk 15 in Ospel-Nederweert), de belangrijkste toegangspoort tot het gebied. Na je wandeling kun je hier snuffelen in een winkel vol souvenirs en streekproducten, en met een hapje en drankje van het inpandige café De Peelkiosk neerploffen in de picknickweide of speeltuin. Honden mogen aangelijnd meelopen over de bewegwijzerde wandelpaden en knuppelbruggen, maar een losloopgebied ontbreekt in het park.