ANWB HomepageStruinen over de Kalmthoutse Heide
Nederland, Noord-Brabant, Ossendrecht
Gelukkig bestaan ze nog: natuurgebieden waar je urenlang kunt wandelen zonder asfaltwegen of tingelende fietsbellen. In Grenspark Kalmthoutse Heide staat de wandelaar namelijk op 1. Hier struin je over zandpaden, langs vennen, door bossen en over eindeloze heidevelden. Verwacht geen horeca onderweg. Is ook niet nodig. Tijdens deze ‘puur natuurwandeling’ picknick je lekker in de schaduw van een eenzame vliegden en geniet je van het uitzicht én de rust. Het grenspark is namelijk een officieel stiltegebied. Alleen de rugstreeppadden in het Kleine Meer doorbreken er de stilte. Je hoort ze ’s avonds al van een paar kilometer afstand brullen.
Let op!
Van 15 maart t/m 30 juni is een deel van de Belgische Kalmthoutse Heide vanwege het vogelbroedseizoen beperkt toegankelijk. Wie afzettingen wil voorkomen, kan in die periode het beste op Nederlands grondgebied blijven. Wandel daarvoor bij knooppunt 30 richting knooppunt 8 (bij het Groote Meer) en pik vanaf daar de routebeschrijving weer op (richting wkp 31-36-21). De wandelroute wordt hierdoor 9 kilometer in plaats van 14 km.
Hond mee: deze route is niet geschikt om met de hond te lopen omdat honden op een deel van de route niet zijn toegestaan.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden vanwege onverhard terrein.
Paden: voor 99% onverhard.
Parkeren en OV: gratis parkeren op het parkeerterrein bij Beheerschuur Natuurmonumenten, Abdijlaan 43, Ossendrecht. OV: neem vanaf Station Bergen op Zoom buslijn 106 richting Putte, uitstappen halte Ossendrecht Postbaan, dan nog ongeveer 1 km lopen naar startpunt van de route.
Routebeschrijving:
1. Volg vanaf de parkeerplaats/het infobord Grenspark Kalmthoutse Heide het pad langs de bosrand. Dit pad wordt onverhard en draait met een bocht het bos in (markering ‘konijnenroute’). Op splitsing paden (bij infobord ‘Kleine Meer’) linksaf. Je zit nu op het wandelknooppuntennetwerk dat wordt aangegeven met geelgroene strepen.
2. Volg de geelgroene markering naar knooppunt 20. Daarna volg je de slingerpaadjes met hoogteverschil naar de knooppunten 34 – 33 – 32 door de bossen op de Brabantse Wal.
3. Ga bij knooppunt 32 rechtsaf naar knooppunt 30. Je staat hier precies op de grens van Nederland en België. Ga vanuit knooppunt 30 naar knooppunt 28 (let op: knooppunten zijn in België rood-wit gekleurd, de markering in het veld blijft wel groengeel).
4. Vanaf knooppunt 28 loop je eerst richting knooppunt 29 (pad langs bosrand). Bij pad van links linksaf (ri wkp 29). Bij Y-splitsing rechtsaf (ri wkp 29). Bij volgende pad van links (bij bord ‘rustgebied wandelzone’) rechtdoor. Je verlaat nu het wandelnetwerk. Volg het zwarte markeringsbordje met daarop twee voetstappen. Je wandelt nu het Rustgebied Kalmthoutse Heide in. Links ligt de uitgestrekte heidevlakte van het Belgische deel van het Grenspark.
5. Houd op splitsing paden rechts aan. Sla 50 meter verder rechtsaf pad in langs akker, via trappetje over schrikdraad. Na volgende trappetje over schrikdraad: negeer pad van links en blijf pad rechtdoor volgen richting bos. Sla bij bosrand (na trappetje over schrikdraad) rechtsaf.
6. Houd bij Y-splitsing rechts aan (paars routebordje), bospad wordt graspad. Ga na het graspad, bij pad van links rechtdoor. Volg de oranje markering met daarop een ree. Ga als breed pad naar rechts buigt het smalle paadje rechtdoor in (oranje markering). Einde pad, bij infobord, linksaf (oranje markering). Bij ruiterpad van rechts rechtdoor (oranje markering). Houd op Y-splitsing paden rechts aan (oranje bordje), op kruising RD
7. Op T-splitsing rechtsaf. Je zit nu weer op het wandelknooppuntennetwerk. Volg de geelgroene strepen richting knooppunt 8. Je passeert het Groote Meer. Volg na wkp 8 de knooppunten 31 – 36 – 21. Ga bij wkp 21 rechtdoor het smalle graspaadje in. Einde paadje linksaf. Dit pad brengt je terug naar het startpunt van deze wandelroute
Zoals de naam al een beetje doet vermoeden loopt de landsgrens tussen Nederland en België dwars door Grenspark Kalmthoutse Heide. Dit grensgebied ten zuidoosten van Bergen op Zoom zagen mensen altijd als een uithoek. Vandaar dat zich hier geen dorpen of steden ontwikkelden en er een onafgebroken natuurgebied kon ontstaan van 6000 hectare. Het is een gebied vol heide, bossen, duinen, vennen en nat hooiland. Het grenspark is uitgeroepen tot officieel stiltegebied. Dit betekent dat geluiden van flora en fauna overheersen en storende, voor de omgeving vreemde geluiden afwezig zijn.
In het grenspark liggen verschillende vennen, waaronder het Kleine Meer. Op en rond het ven vind je allerlei soorten dieren. Op het water dobberen vaak futen, je vindt er salamanders en er leven rugstreeppadden, die je ’s avonds al van kilometers ver kunt horen brullen. Het Kleine Meer bevat in de winter veel helder weer dat in de zomer deels wegzakt. In de schrale ondergrond groeien planten als de vleesetende zonnedauw en het zeldzame oeverkruid, een klein, stervormig plantje.
De bossen aan de Nederlandse kant kennen veel hoogteverschillen. Je zit hier op de Brabantse Wal, een steilrand in het landschap die is ontstaan door het afschuren van de zandgrond door de Schelde. Dennen spelen de hoofdrol in de bossen waar je nu doorheen loopt. Veel bomen zijn aangeplant. Het hout werd vroeger gebruikt als stutbalken in de steenkolenmijnen. Uit de boomtoppen klinken volop vogelgeluiden. Je kunt in de bossen van het grenspark vijf soorten spechten tegenkomen: de groene specht, de zwarte specht, de grote bonte specht, de middelste bonte specht en de kleine bonte specht.
Als je de grens bent gepasseerd zie je het landschap veranderen. De bossen verdwijnen en maken plaats voor het enorme heidegebied waaraan Grenspark Kalmthoutse Heide zijn naam te danken heeft. Golvende heide, kronkelige vliegdennen, zandduinen en vergeeld gras geven je hier bijna het gevoel dat je in de Afrikaanse savanne bent beland. In deze Belgische savanne hoef je uiteraard niet op zoek te gaan naar giraffen, maar je kunt er wel allerlei andere wilde dieren aantreffen zoals levendbarende hagedissen, gladde slangen, adders en roofvogels als wespendieven. Vooral in augustus is het landschap spectaculair. Dan staat de struikheide in bloei, waardoor er een paars laken valt over het golvende, droge landschap. Galloway-runderen helpen al grazend mee om het gebied open te houden, zodat de heide zich kan handhaven.
Via de bossen van het grenspark loop je weer Nederland binnen. Links zie je het water van het Groote Meer. De waterkwaliteit van dit meer ging de afgelopen decennia hard achteruit. Het ven staat namelijk in verbinding met sloten uit het omliggende landbouwgebied, waardoor er veel voedingsstoffen in het water van het Groote Meer terechtkwamen. In 2020 is daarom een speciaal filter van ijzerzand aangelegd dat de voedingsstoffen uit het water filtert. Op die manier kan het ven weer voedselarmer worden, wat goed is voor bijzondere plantjes als riempjes en oeverkruid. Soorten die in voedselrijk water al snel overwoekerd worden door snelle groeiers.