Oudste wandelroute van Nederland etappe 6

Hond mee: tijdens deze route zijn honden (aangelijnd) toegestaan.

Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden.

"We slaan met een hypernerveus gebaar van allermodernste verbazing, de handen boven ons hoofd samen, en richten de oogen met een languisanten blik naar onze voeten, - wat! Wordt er nog gewandeld in deze wereld, en waagt men het in de twintigste eeuw, onze aandacht te vragen voor zoo iets barbaarsch als het zich-voortbewegen-per-voet?" Zo begint het boekje 'Te voet van Amsterdam naar Arnhem' uit 1914. Deze oudste wandelroute van de ANWB is nog grotendeels te lopen. Een heerlijke wandeling van Amsterdam, door het plassengebied van het Gooi, over de Utrechtste heuvelrug, langs de grote rivieren, door de zuidrand van de Veluwe naar Arnhem.

Het idee kwam van de heer Pos, tweede voorzitter van de ANWB. Een bewegwijzerde wandelroute dwars door Nederland, zou dat geen mooie promotie voor de Bond zijn? Het Dagelijks Bestuur van de ANWB stemde in 1913 toe. De Kampioen plaatste een vacature voor iemand die het hele wandeltraject in kaart kon brengen en beschrijven.

Uit de 242 sollicitanten werd de heer J.D.H. Beckering, kapitein van het Indische Leger, gekozen. De wandelroute was 150 kilometer lang en bewegwijzerd met ruim 700 bordjes. Onderweg stonden vier stenen informatiepanelen en er kwam een boekje met extra informatie en wandelkaarten. Het hele project kostte drieduizend gulden. De wandelroute werd op 26 mei 1914 feestelijk geopend.

In 1951 werd het traject nog eens geactualiseerd. Op Pad begon in 2011 met het opnieuw in kaart brengen van het oorspronkelijke traject uit 1914. Naar schatting 80% van de wandelroute Amsterdam - Arnhem is nu, bijna honderd jaar later, nog steeds te lopen over dezelfde wegen en paden als toen. Alleen is de route niet meer bewegwijzerd en moet dus de routebeschrijving worden gevolgd. Gemakkelijk: met behulp van de ANWB Eropuit app kun je de route-etappes lopen en op het kaartje zien waar je je bevindt. Hierdoor kun je niet fout lopen.

Geïnteresseerd in de oorspronkelijke routebeschrijving.? Download het oude route boek uit 1914!

Let op: Deze route gaat van a naar b en komt dus NIET terug op het startpunt. Aan begin en eind van de routebeschrijving staat aangegeven hoe je het startpunt bereikt met het OV en hoe je vanaf het eindpunt met het OV terug kunt reizen.

Je kunt deze route wandelen door de routebeschrijving  (zie hieronder) te volgen of door de route te wandelen met behulp van de gratis ANWB Eropuit app. Op het kaartje in de app zie je precies waar je bent, zo kun je niet verdwalen.

Vertrekpunt: kruising Patrimoniumweg met Utrechtseweg in Heelsum, nabij bushalte Patrimoniumweg, Heelsum.

OV-tip: Neem vanaf NS-station Arnhem of NS-station Ede-Wageningen bus 352 naar bushalte Patrimoniumweg in Heelsum.

1 Volg Utrechtse weg in oostelijke richting (flatgebouw rechts). Op kruispunt rechts Kerkweg ingaan. Bij splitsing Kerkweg rechts ingaan, en deze volgen tot het einde.

2 Einde Kerkweg rechtsaf, Koninginnelaan. Onder rijksweg door, eerste zijweg rechtsaf, Broekhorst. Na ca 3 m. linksaf, bij wit/rood-markering. Asfalt wordt na ongeveer 100m zandweg, dit pad rechtdoor vervolgen.

3 Bij T-splitsing (einde pad) linksaf, Fonteinallee (straatnaambord ontbreekt), bij bordje Staatsbosbeheer Rijnvallei de Noordberg. Blijft onverhard pad. Fonteinallee blijven volgen. Met bocht naar rechts wordt zandpad weer asfalt en gaat met lus onder de A50 door. Daarna weg volgen met bocht naar rechts.

4 Fonteinallee blijven volgen (Boersberg links laten liggen). Bij Y-splitsing rechts aanhouden, asfalt wordt klinkerweg richting Kasteel Doorwerth.

5 Volg de klinkerweg tot vlak voor het kasteel, ga daar de parkeerplaats aan de rechterzijde van de weg op, aan het eind linksaf naar onverhard pad om slotgracht. Pad rond kasteelterrein volgen, bij Y-splitsing rechts aanhouden (slotgracht verlaten), pad met bocht naar links volgen.

6 Einde pad linksaf, opnieuw Fonteinallee (straatnaambord ontbreekt), weer asfalt. Rechtsaf Holleweg op, asfaltfietspad richting uitkijktoren Boersberg. Bijna boven bij kruising asfalt- met bospad rechtsaf bospad volgen. Bij Y-splitsing rechts aanhouden, smal, steil pad omlaag (geen richtingverandering).

7 Bij kruisend pad in dalletje rechtdoor. Bij kruising met oranje paaltjes route rechtdoor en pad buigt vrij snel daarna naar rechts. Einde pad scherp linksaf. Klinkerpad zigzag naar boven volgen, Italiaanseweg (straatnaambord ontbreekt). Langs huisnr. 6 klinkerweg blijven volgen.

8 Bij vijfsprong rechtsaf Oude Oosterbeekseweg, asfaltweg. Heveadorp inlopen. Verderop Oude Oosterbeekseweg volgen. Beeklaan rechts laten liggen. Voor bord Einde Heveadorp scherp rechtsaf bospad (Valkeniersbossen) nemen en bospad achter woningen langs volgen.

9 Pad volgen, bij Y-splitsing links aanhouden, hoofdpad volgen (2x kruising met zijpaden negeren). Bij Y-splitsing RA. Volgende Y-splitsing links aanhouden (beekdal verlaten en bordje Hevearoute volgen). Pad kronkelt omhoog. Uitzicht rechts op de rivier de Rijn, langs stukken met houten hek, Hevearoute blijven volgen.

10 Rechtsaf trappad naar beneden. Beneden linksaf, Veerweg. Klinkerpad langs Veerweg volgen. Rechtdoor, toegangspad naar Westerbouwing laten liggen, Oosterbeek in, weg vervolgen met grote bocht naar links.

11 Bij kruispunt rechtsaf Benedendorpseweg. Linksaf Hemelseberg (bij lichtmast 71), langs huisnr. 191. Voor het hek rechts aanhouden en het pad om het weiland heen lopen. Bij de klinkerweg linksaf en langs de weide blijven lopen, wordt Hoofdlaan.

12 De Hoofdlaan (straatnaambord ontbreekt) volgen tot kruising met Utrechtseweg. Hier rechtsaf langs Airborne Museum Hartenstein. Utrechtseweg volgen tot kruising met Stationsweg, daar linksaf.

13 Stationsweg volgen langs station Oosterbeek spoor over, Dreijenseweg. Na spoor direct rechtsaf Van Limburg Stirumweg in. Bij oorlogsbegraafplaats asfaltweg volgen met bocht naar links. Verderop bij kruising met monument, weg volgen.

14 Aan eind van de Van Limburg Stirumweg staat een slagboom. Rechtdoor Amsterdamseweg (vierbaansweg!) oversteken. Rechtdoor landgoed Warnsborn in, asfaltweg/laan met beuken blijven volgen.

15 Bij kruising met asfaltweg naar hotel Groot Warnsborn rechtdoor gaan. Na ongeveer 100 m bij Y-splitsing links aanhouden richting fietsknooppunt 45. Van asfalt naar half verhard. Na circa 70 meter kruising schuin oversteken, asfaltpad volgen.

16 Na slagboom Y-splitsing rechts, wordt puinweg met asfalt, fietspad links ernaast. Rechtdoor langs boerderij met huisnummer 310/310a, bij fietsknooppunt 45) overgang naar klinkerweg: Bakenbergseweg volgen. Bij weg van rechts (Lage Erf) rechtdoor.

17 Bij T-splitsing rechtsaf Kempenbergerweg, parallelweg volgen (klinkers). Klinkers worden asfalt bij huisnr. 133. Bij kruising Strolaan rechtdoor stukje fietspad volgen, wordt weer parallelweg.

18 Als parallelweg stopt, weg oversteken en fietspad verder volgen tot Schelmseweg. Schelmseweg oversteken, dubbel fietspad volgen en bij T-splitsing rechtsaf.

19 Na ongeveer 150 m linksaf onverharde boslaan in langs slagboom Gulden Bodem. Bij kruising schuin rechtdoor, bij volgende kruising schuin links aanhouden.

20 Bij T-splitsing met asfaltweg linksaf. Asfalt wordt na kort stukje klinkers en tussen twee hele oude dikke bomen door, weer asfalt. Rechtsaf Zijpendaalseweg (rechts parkeerplaats).

21 Na 50 m linksaf kasteel Zijpendaal, asfaltweg volgen. Na kasteel (huis) Zijpendaal linksaf. Weg volgen. Direct na huisnr. 48 rechtsaf onverhard pad met vijver aan rechterhand volgen.

22 Verder rechtdoor langs tweede vijver aan rechterhand. Asfaltweg (Parkweg, straatnaambord ontbreekt) oversteken. Je verlaat park Zijpendaal en je komt in park Sonsbeek. Pad volgen langs volgende vijver aan rechterhand.

23 Pad volgen langs vijver tot aan doorgaande asfaltweg. Deze schuin naar links oversteken en pad volgen bij bordje Park Sonsbeek. Langs Brasserie De Boerderij. Rechtsaf over plank bruggetje en rechtsaf vijver blijven volgen. Bij half ronde stenen muur rechts en vijver volgen. Voor, onder of over de waterval langsgaan.

24 Linksaf, vijver nu aan linkerhand houden. Linksaf soort hang/kabelbrug over en dan rechts aanhouden. Na ongeveer 30 m kruispunt schuin oversteken en omhoog. Asfaltpad gaat over in klinkers. Bovenaan rechtsaf asfaltlaan met beuken volgen.

25 Aan de rechterkant zie je een paviljoen en de Steile Tuin. Weg volgen tot halverwege het hertenkamp (links). Rechtsaf naar Villa Sonsbeeck. Voor witte villa rechtsaf, eromheen en bij kruising pad schuin naar beneden volgen.

26 Na monument H.A. Lorentz linksaf en na 20 m rechtsaf met aan linkerhand houten hek. Vervolgens het bruggetje over, linksaf langs beekje. Bij T-splitsing naar rechts, met een bocht naar de parkeerplaats van het Watermuseum (gebouw Begijnenmolen).

27 Op de parkeerplaats rechts naar Zijpendaalseweg. Deze oversteken, linksaf en meteen rechtsaf Burgemeestersplein, met klein beeldje van Audrey Hepburn. Op Burgemeestersplein links aanhouden.

28 Sweers de Landastraat oversteken en de Pels Rijckenstraat door tot Amsterdamseweg. Daar linksaf en na ongeveer 100 m is aan de overkant de ingang van NS-station Arnhem, Sonsbeekzijde.

Kasteel Doorwerth is een stoer, middeleeuws kasteel gebouwd op een strategische plek: bovenop de stuwwal in de uiterwaarden van de Rijn. Al in 1260 werd geschreven over dit kasteel, want in dat jaar werd de toen nog houten burcht in brand gestoken door de troepen van de Bisschop van Utrecht. Er kwam een stenen kasteel voor in de plaats, dat door de eeuwen heen werd uitgebreid en verbouwd. Kort na de Slag om Arnhem in september 1944 werd het kasteel deels verwoest. De restauratie, die in 1946 begon, werd 37 jaar later voltooid. Het kasteel dat je nu ziet, is zoals het rond 1650 was. Tegenwoordig is de burcht ingericht en voor publiek geopend, met een ridderzaal, gevangenis (met spijkerplafond), een keuken en eetkamer... Er worden evenementen georganiseerd, en het is een vergader- en trouwlocatie.

De uitkijktoren op rand van Veluwemassief geeft een fantastisch uitzicht over de boomkronen van de hellingbossen, de Nederrijn en kasteel Doorwerth. Bij mooi weer kun je zelfs Nijmegen zien liggen!

De meest verrassende beklimming van de Veluwe is de Italiaanseweg, een autovrije klinkerweg die door het bos slingert van Kasteel Doorwerth naar het dorp. De weg werd ooit aangelegd door een kasteelheer die zijn kasteel gemakkelijker wilde kunnen bevoorraden. Omdat er twee flinke haarspeldbochten in de steile weg zitten is deze populair onder fietsers en vast onderdeel van toertochten. De Italiaanseweg ligt aan de Fontainallee, de autoluwe weg aan de rand van uiterwaarden van de Nederrijn.

Airborne Museum at Hartenstein is een museum in Oosterbeek bij Arnhem over de Slag om Arnhem in september 1944. Het museum, gevestigd in het voormalige hoofdkwartier van de Britse troepen tijdens de slag, heeft een uitgebreide collectie wapens, kleding, uitrustingsstukken, interviews, foto’s en video’s.

Arnhemmers noemen Huis Zypendaal graag 'kasteeltje', maar het is een buitenplaats. Gebouwd in de jaren 1762-1764 voor de Arnhemse regentenfamilie Brantsen, die er tot 1926 woonde. Tegenwoordig is de hoofdverdieping van de 18^de eeuwse buitenplaats museaal ingericht. De tuinen en het park zijn een mooie combinatie van de formele ‘Franse stijl' en de romantische ‘Engelse landschapsstijl'. De voorloper van Huis Zypendaal (uit 1650) was al omgeven door sier- en nutstuinen, maar die werden door de eeuwen heen aangepast. In 1720 werden er grasparterres aangelegd met watervalletjes en fonteinen (met water uit de sprengen in de omgeving) en een kleine eeuw later voerde tuinarchitect Posth de landschapsstijl door in het ontwerp. Met een slingervijver om het huis en een grasveld met boomgroepen en paden. De tuin tussen de oranjerie en het koetshuis is in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw aangelegd. De tuin bestaat uit langgerekte borders met een grote variatie aan vaste planten, en een gazon met rozenstruiken.

Park Sonsbeek bestaat al ruim 250 jaar als landgoed. Het ontstond toen Baron van Heeckeren meerdere kleine landgoederen samenvoegde tot één groot landgoed. In 1899 kwam het in handen van de gemeente en werd het een openbaar park. Het park is bijzonder vanwege de hoogteverschillen en de omvang. Zo’n groot park midden in de stad! En dan te bedenken dat het vroeger nog groter was, toen hoorden ook de Burgemeesterswijk, het Sonsbeekkwartier en Sint Marten bij Sonsbeek. In de heuvel naast de koude vijver herinnert een gemetselde ijskelder nog aan tijden zónder koelkasten en met strenge winters. Toen natuurijs werd opgeslagen om vlees, vis en dranken goed te houden.