ANWB HomepageKastelen en Grathemerroute
Nederland, Limburg, Grathem
Nauwelijks heb je het dorp Grathem verlaten of er verschijnt een landelijke quilt van gebloemde akkerranden, boomzomen, grazend vee, langgevelboerderijen en boerenschuren. Het is stil. Zó stil dat je insecten hoort zoemen van bloem tot bloem en dat een hond binnenshuis schrikt van een passerende wandelaar. Hij springt tegen de houten deuren en laat ze klapperen in hun sponningen. Een boer verleent overpad, je wandelt rechtstandig zijn akker in. Aan weerszijden wordt gewerkt op het land. De route begint en eindigt met fruit. Geen zin in appels of peren? Langs het kaarsrechte kanaal Wessem-Nederweert staan zomers wilde bramen in overvloed.
Hond mee: tijdens deze hele route zijn honden aangelijnd toegestaan. Alleen langs de Uffelse beek kunnen ze even loslopen.
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de onverharde paden.
Paden: deze route voert voor 30% over onverharde zand- en graspaden. Let op: Langs de Uffelse Beek (tussen knooppunt 91 en 875) kan de ondergrond erg drassig zijn.
Parkeren: je kunt gratis parkeren naast de kerk op het kerkplein (150 meter).
Sla bij de Grathemermolen en knooppunt 77 ra de Loorderstraat in, langs de Uffelse Beek naar Kasteel Groot Buggenum. Bij knooppunt 93 volg 91 en daarna 75 langs het insectenhotel. Vanaf 75 volg 74 en 73 langs Kasteel Ten Hove. Vervolgens 72-71-70-80-81 langs Recreatiepark Heelderpeel. Dan via 82, de Boschmolenplas en 79 en 78 weer terug naar 77 en de P naast de St. Severinuskerk.
Aan de Uffelse Beek prijkt de Grathemermolen. Deze waterradmolen was banmolen voor het stift van Thorn. Het archief van dit vroegere vorstendom maakte al in 1252 melding van een watermolen op deze plek: een zekere zuster Elisabeth, non in het klooster, droeg de twaalf mulder rogge die haar toekwamen op aan de Thornse kerk. De oude koren- en oliemolen werd in de loop der eeuwen goed onderhouden en gerenoveerd. Zo werden eind 19e eeuw de oude houten sluiswerken vervangen door stenen. In 1915 kreeg de molen een turbine, aangedreven door een dynamo die het dorp van elektriciteit voorzag. Een grootscheepse renovatie in 1994 bezorgde de molen niet alleen een nieuw waterrad, maar ook een ‘donorhart’. Schenker was de Brunssummer Molen uit 1886 die in vlammen was opgegaan. Het gegoten aandrijfwerk voor molenstenen was gespaard gebleven en kreeg in Grathem een tweede leven. De molen is sinds 2017 eigendom van het Limburgs Landschap.
Bij Grathem gaat de Haelense Beek over in de Uffelsebeek. Langs deze beek liggen kleine bospercelen die worden beheerd door Natuurmonumenten. Vlinderliefhebbers houden hun ogen open voor oranjetipjes en eikenpages. Planten als bosbies en valse salie trekken deze vlinders aan.
Dorp met een lange historie
Grathem werd voor het eerst genoemd in een archiefstuk uit 1234, maar het is plausibel dat het plaatsje veel ouder is. Bronnen maken melding van een dorp aan het einde van de 10e eeuw. Het uiteinde ‘em’ wijst zelfs in de richting van de laat-Romeinse, vroeg-Frankische tijd. Ook zou de naam zijn afgeleid van ‘graet’, een oud Frankisch woord voor zandrug.
Voor het symbolische bedrag van op de kop af één gulden heeft de Provincie Limburg in 1980 Kasteel Groot Buggenum gekocht. Sindsdien is zij eigenaar van het sierlijke, witte sprookjeskasteel met zijn torentjes en trapgevels. Verkoper was de Duitse architect prof. Helmut Hentrich. Hij herstelde het in verval geraakte kasteel en gaf het zijn allure terug. Groot Buggenum kent een roerig verleden. Het werd gesticht rond 1400, ging in de 17e eeuw in vlammen op en werd in de 19e eeuw in renaissancestijl herbouwd. En nu waakt de provincie erover, zodat het voor de toekomst behouden blijft. Het kasteel en de tuinen doen dienst als trouwlocatie en zijn alleen voor groepen te bezichtigen met een gids. Kijk voor open dagen op de website: www.kasteelgrootbuggenum.nl.
Het in tijden van regen vrij drassige graspad langs de frivool meanderende Uffelse Beek is het mooiste deel van de route. Hier groeit, bloeit, vliegt, zwemt en scharrelt van alles door elkaar. Van kornoelje tot acacia en van mandarijneend tot ijsvogel (hier staat tevens een ijsvogelkijkhut). In een forsbemeten insecten- en amfibieënhotel wonen tuin- en aardhommels, rosse metselbijen en de gewone geurgroefbij, om maar eens vier van de twintig hommel- en bijensoorten te noemen die hier rondvliegen. Onderin is plek voor kikkers en padden.
Het romantische Kasteel Ten Hove ligt op een rustieke plek en heeft roze daklijsten, een lichtblauwe duiventil en een ringgracht vol waterplanten. In de muren zitten kogelgaten en het vroegere koetshuis en de bediendewoninkjes zijn omgetoverd tot een lieflijke hof. Een uitgebreide kennismaking met de grandeur van het kasteel, zowel binnen als buiten, is mogelijk op monumentendag. Dan vertelt de eigenaar zelf wat er klopt van alle verhalen die over het kasteel in omloop zijn.
Let op: Kasteel Ten Hove ligt niet diorect aan de route, maar aan een zijweg van de Lindestraat (Pollaertshof).
Toe aan een wandelpauze? Bij Recreatiepark Heelderpeel kunt u terecht voor een partijtje midgetgolf, koffie met taart of een duik in een natuurplas. Informatie en toegangskaartjes via de receptie.
Het water van de Boschmolenplas is zeer helder omdat het wordt gevoed door grondwater. Deze plas is onderdeel van de Maasplassen,die zijn ontstaan als gevolg van grootschalige grindwinning. De Maasplassen zijn erg in trek bij duikers,vissers en alle andere watersportliefhebbers.
De kloeke Sint-Severinuskerk staat naast de parkeerplaats. De laatromaanse westtoren stamt waarschijnlijk uit de 13e eeuw, het schip in gotische stijl is 15e-eeuws. In de muur van het aangrenzende kerkhof zijn oude grafzerken met kruisen en doodshoofdafbeeldingen gemetseld. Het plein ervóór is opgeluisterd met mozaïeken van Maaskeitjes.