Bergen op Zoom stadswandeling

Hond mee: tijdens deze hele route zijn honden aangelijnd toegestaan.

Toegankelijkheid: deze route is geschikt voor mindervaliden, maar houd rekening met een aantal zaken:

- In de volgende straten zijn vaak smalle trottoirs waarbij op straat lopen mogelijk is. Het is er niet druk. Het betreft; Koevoetstraat, Blauwehandstraat en Goudenbloemstraat.
- Het Bleekveld” heeft kinderkopjes. Dat kan lastig zijn. In Bolwerk Zuid ligt door het park een schelpenpaadje. Maar je kunt ook over het trottoir ernaast lopen.
- In de Markiezenhof is een maquette voor blinden en slechtzienden geplaatst. De maquette is voorzien van brailleschrift, waardoor blinden en slechtzienden de gebouwen kunnen bevoelen.

Paden: verhard (kasseien, schelpenpad, stoeptegels)

Parkeren: Parkeergarage Grote Markt (Koepelstraar 50), € 2,10 per uur, max. € 13,50 per dag.

Routebeschrijving:

1. Start met de rug naar het stadhuis en steek schuin links het plein over langs de kerktoren (Hoogstraat) meteen LA: Kerkstraat. Na ruim 100 m LA: Koevoetstraat. Na 200 m na de flauwe bocht LA, de winkelstraat volgen (= Wouwsestraat, bordje ontbreekt). Op Gouvernementsplein langs de stadsplattegronden/waterwerken die in de grond zijn weggewerkt en bij de 'Dikke boom' RA: Blauwehandstraat. Na 200 m RA: Goudenbloemstraat. Einde bocht naar rechts. Op de Korenmarkt meteen LA: Bleekveld. De Noordsingel oversteken en RD de Burgemeester Vergroesenstraat in. Aan het einde LA: Korneel Slootmanslaan.

2. Eerste LA: Bolwerk-Zuid, door het parkje. Vierde LA (bij de Ontmoetingskerk): Thomas de Rouckstraat. De Noordsingel oversteken en parkeerplaatsje schuin naar rechts oversteken (Weverskat) en LA: Wijngaardstraat met bocht naar rechts. Op St.-Catharinaplein tweede RA: Hofstraat. Door de poort en de Markiezenhof (indien gesloten: steegje rechts erlangs). Einde LA: Steenbergsestraat (bordje ontbreekt). Na 50 m RA: Kruisweg (gaat over in Lievevrouwestraat). Door de poort en RA: Westersingel.

‘Mille periculis supersum’ staat op de voorgevel van het stadhuis. Ofwel: ‘Duizend gevaren kom ik te boven’. En dat is meer dan terecht, want het welvarende Bergen op Zoom heeft vele aanvallen en belegeringen moeten doorstaan. Steeds weer eisten verwoestingen en stadsbranden hun tol. Zo werd het stadhuis gebouwd nadat in 1397 een groot deel van de stad in vlammen was opgegaan. Later zijn de panden aan weerszijden bij het stadhuis getrokken. Bijna net zo oud is het naastgelegen Hotel De Draak: dit bestaat al sinds 1433 en is daarmee een van de oudste hotels van Nederland.

Het voormalige Gouvernement op de hoek van de Wouwstraat en de Blauwehandstraat werd in 1771 gebouwd als woonhuis van de gouverneur. Vanaf 1819 deed het dienst als militair hospitaal. In metaal gestanste oude stadsplattegronden sieren nu het pleintje ervoor en zorgen voor verkoeling op een warme dag. De kunstwerken verbergen fonteinen, waartussen over en weer waterstralen schieten.
De naam van de Blauwehandstraat is ontleend aan het huis op nr. 32, waar boven de deur een blauwgeverfde hand te zien is. In deze buurt werkten in de middeleeuwen de blauwververs, die het Bergse laken (een wollen stof) de kenmerkende blauwe kleur gaven. Het Bergse textiel was tot over de grenzen bekend en voorzien van een merkloodje.

Het ravelijn Op den Zoom is het laatste restant van de vestingwerken, die omstreeks 1700 naar een ontwerp van vestingbouwer Menno van Coehoorn zijn aangelegd. Het door een gracht omgeven eiland bestaat uit aarden wallen en stenen muren met kijk- en schietgaten. Het Ravelijn is alleen te bezoeken op aanvraag en onder leiding van een gids (via VVV Brabantse Wal). Je kunt er wel omheen lopen.

De Gevangenpoort, voorheen Lieve Vrouwepoort, is gebouwd rond 1335. Het is de enige poort die van de middeleeuwse ommuring bewaard is gebleven. Door uitbreiding van de stad (zie hieronder) verloor de poort eind 15e eeuw haar functie als toegangspoort, waarna zij tot 1932 werd gebruikt als gevangenis. Onderaan zijn de muren liefst 2,15 m dik. In het massieve bouwwerk worden nu exposities gehouden en er is – heel hip – een escaperoom.

‘Ik ben prins Hendrik!’
Het verhaal wil dat een lid van de koninklijke familie ooit achter de tralies van de Gevangenpoort ‘te gast’ is geweest – een feit dat overigens nergens officieel is vastgelegd. Op een avond liep prins Hendrik, de overgrootvader van koning Willem-Alexander, in beschonken toestand door de garnizoenstad Bergen op Zoom. Zijne Koninklijke Hoogheid werd door de politie opgepakt wegens openbaar dronkenschap. ‘Ik ben prins Hendrik!’ riep hij nog uit. Maar hij was in burger en de dienders geloofden hem niet. Zijn reisgenoten, die hem na een tijdje waren gaan zoeken, wisten de agenten er wel van te overtuigen dat ze een echte prins hadden opgesloten. Hij werd onmiddellijk vrijgelaten.

Aan de buitenzijde van de Gevangenpoort lag het havenkwartier, waar de bedrijvigheid langs de kades zich steeds verder ontwikkelde. Daarom werd het gebied later ommuurd en bij de stad getrokken. In de vorige eeuw is een deel van de haven gedempt en in gebruik genomen als parkeerplaats. Op de kop van de gedempte haven staat het Spuihuis, dat in 1838 werd opgetrokken op de fundamenten van een pakhuis. In dit huis woonde de havenmeester.

Blikvanger in de haven is de Nedalco Schoorsteen, van de voormalige Zuid Nederlandse Spiritusfabriek, die overal bovenuit torent. Het is één van de hoogste gemetselde schoorstenen van Nederland. De toren was eens 75 meter hoog, maar uit veiligheidsoverwegingen werd de top ervan verwijderd. Nu is de hoogte nog 63 meter.