ANWB Homepage101 heuveltjes
Nederland, Limburg, Helden
Wie in de Heldense Bossen wandelt, krijgt de nodige klimmetjes voor de kiezen. Geen wonder, want stuifduinen vormen de ondergrond. En soms komen deze tot aan de oppervlakte. Tenzij er grove dennen staan, die begin vorige eeuw zijn aangeplant. Hun hout werd gebruikt in Belgische mijnen. Overal dennengeuren, dennennaalden, dennenappels. Kijk omhoog, zelfs op een pad omgeven door loofhout, torenen er vrijwel altijd dennen bovenuit. Ze vormen een donker woud met stammen in dichte rijen, of staan verder uit elkaar. Een konijntje schiet weg in een smalle richel zon. Na alle rust wacht het gezellige geroezemoes op het dorpsplein van Helden, het oudste kerkdorp van gemeente Peel en Maas.
Hond mee: tijdens deze route mogen de honden los lopen (maar het advies is aanlijnen of opletten omdat het wandelpad nogal eens gecombineerd wordt met fiets- en mountianbikeroutes)ivm
Toegankelijkheid: deze route is niet geschikt voor mindervaliden, vanwege de smalle en onverharde bospaden.
Paden: deze route voert voor 90% over onverharde zand- en graspaden.
Opmerking vooraf: bij verschillende kruisingen en driesprongen met kleinere bospaden staat geen routeaanduiding. Op deze punten dien je zoveel mogelijk RD te lopen tot je weer bij een routeaanduiding komt.
1. Loop bij de parkeerplaats van Kerkeböske (of de verderop gelegen parkeerplaats) LA over de asfaltweg naar wandelknooppunt (wkp) 13. Ga dan verder via de asfaltweg die naar rechts buigt naar wkp 14 en wkp 23 (bij de verharde weg linksaf slaan, routepijl staat op lantaarnpaal). Vervolg de routte via de fietsroute naar wkp 24, 21, 22 (paal staat tussen de struiken, dus let goed op), 25, 30, 32, 31, 66, 65 en 60.
2. Je wandelt door heuvelachtig gebied met stuifduinen verder naar wkp 64, 28 en 15. Let op: tussen 15 en 18 is de markering op de Y-splitsing net na 15 onduidelijk: hier rechter pad aanhouden.
3. Vervolgens gaat het via Recreatieboerderij Hanssenhof naar 18 scherp RA ri wkp 17 en 10 (beetje moeilijk te vinden, staat op de hoek van de KLoosterstraat en de Koetsierweg).
4. Heen-en-weer naar het Mariaplein en de St. Lambertuskerk: bij 10 LA richting wkp 76 en vervolgens via wkp 10 terug naar het streekmuseum en Kerkeböske.
In het streekmuseum ’t Land van Peel en Maas steekt u eerst het nodige op over de regio, om er daarna op uit te trekken. Het is een echt ervaarmuseum. In alle ruimten wordt u met audiovisuele middelen en effecten meegenomen in de sfeer van verschillende thema’s.
Voel de trillingen in uw maagstreek van een door de Peelrandbreuk veroorzaakte aardbeving. Ervaar het hoogteverschil van 12 m tussen het westelijke deel (de Peel) en het oostelijke deel (de Maas) van de streek. Logisch dat er zoveel beken uitmonden in de Maas! In de schemerige ruimte ‘Tuin van Toen naar Tegenwoordig’ fluisteren de bomen en op de ‘Zolder van Horen Zeggen’ klinken sagen en legendes die in de vorige eeuw de ronde deden. Sta oog in oog met de Romeinen en zoek informatie over het Peel en Maasdorp van uw keus. Het voormalige Mariaklooster uit 1929 biedt onderdak aan dit alles.
Iedereen in Helden kent de Koeberg. En oudere mensen kunnen zich nog goed herinneren dat hij veel steiler was. Ze speelden er in de jaren van hun jeugd. Sindsdien verdween menige kuub geel zand op de boerenkar om ergens te worden gebruikt op de boerderij of in de zandbak. Door deze kleinschalige afgravingen slonk de berg beduidend.
In de archieven komt de naam ‘Aen den Koeijbergh’ voor het eerst voor in 1786. Naar het ontstaan van de naam blijft het gissen, al zijn er wel onderbouwde ideeën over. Tot 1830 was Helden ingedeeld in hertschappen met namen als ‘Oender’, ‘Everloe’ en ‘Dorp’. Een hertschap was een buurtschap en elk hertschap had een herder in dienst. Deze trok met het vee de heide in. De weg ‘Aan de Koeberg’ is mogelijk een veedrift, waarover naar een ontgonnen perceeltje werd gelopen. Dat perceeltje heette de Kemp. Wellicht zijn tegen die achtergrond de namen van de Koeberg en de ertegenover liggende Varkensberg ontstaan. Op beide bergen werd het vee afgeleverd, verzameld en afgehaald door de boeren, voor en na een dag weiden op de Kemp. Aangenomen wordt dat de koeien en de varkens apart werden gehoed. Zodoende had elke soort zijn eigen berg.
Menigmaal hebt u ineens mul zand onder de zolen. Een stuifduin breekt door de vegetatie heen. Voor het ontstaan van deze stuifduinen gaan we terug tot in de middeleeuwen. Door intensieve begrazing en afplagging staan de heidegebieden onder druk. Op sommige plaatsen verdwijnt de begroeiing en krijgt de wind vat op het vrijliggende fijne zand. Om akkers en bewoonde gebieden tegen het stuifzand te beschermen worden deze omheind met eikenhagen. Boven op de Koeberg ziet u de overblijfselen van zo’n eeuwenoude eikenhaag.
Bij recreatieboerderij Hanssenhof is het tijd om een pauze in te lassen op het boerenterras (alleen in het zomer/kampeerseizoen). Dat gaat gepaard met een partij agrarisch golf in een parkachtig terrein vol boerenattributen van voorheen. Wie herkent het zaaimachientje en de bietenmolen?
Is de Hanssenhof dicht? Even verderop is in het dorp gelegenheid om te pauzeren.
Het Mariaplein in het hart van Helden staat in de volksmond bekend als ‘De Pool’ (waterkuil, waterplas). Vroeger lag hier een in 1755 gegraven vijver. Het water werd onder andere voor brandbestrijding gebruikt.
De ranke, gietijzeren pomp herinnert aan die waterrijke tijden. In de 19e eeuw is de vijver gedempt. Huize Poolzicht op nummer 9 is een markante verschijning aan het plein. De vroegere burgemeesterswoning is gebouwd rond 1750. Rechts van het pand stond destijds een boerderij, die de burgervader een tweede bron van inkomsten bood. Van alleen het burgemeesterschap kon hij niet leven.
De oudste vermelding van de St. Lambertuskerk van Helden stamt uit 1230. In dat jaar droeg de eigenaar, de graaf van Horne, het zogeheten patronaatsrecht over aan de abt van het klooster van Averbode. In het vervolg mocht deze bij een vacature een priester naar eigen keuze aanstellen. De huidige kerk is na verwoesting in de Tweede Wereldoorlog herbouwd.