De eerste voorzitter en bondsicoon, Edo Bergsma

Edo Bergsma werd voorzitter van de ANWB in 1884, op zijn 25ste. De vereniging was toen een jaar oud en telde 400 leden. Bergsma zou uiteindelijk maar liefst 53 jaar met de voorzittershamer zwaaien.

Edo Bergsma werd geboren op 6 juni 1862, in het Friese Makkinga (gemeente Ooststellingwerf). Zijn vader was er gemeentesecretaris en vanaf 1865 zelfs burgemeester. In 1870 werd Bergsma senior gemeentesecretaris van Leeuwarden. Hier zou Edo Bergsma later worden ingewijd in het werken op de gemeentesecretarie.

 

Edo Bergsma (links) op zijn Hoge Bi samen met een clubgenoot rond 1882.

Bestuur van de ANWB rond 1890 met linksachter Edo Bergsma.

Edo Bergsmalaan in Enschede.

···

Jonge oprichter

In 1874 was Edo Bergsma een van de oprichters van de Leeuwarder Vélocipède Club. Hij was pas twaalf jaar oud, maar het was niet raar dat iemand van die leeftijd zo’n club oprichtte. De fiets was jong, de meeste fietsers waren dat ook. Alle fietsclubs in Nederland hadden bijna alleen maar jonge leden. Rond 1880 schafte Bergsma een hoge bi (een fiets met een groot voorwiel en een klein achterwiel) aan van het merk Singer. De fiets had hetzelfde trapmechanisme als de Singer-naaimachines. Dankzij dit trapmechanisme was de fiets een stuk stabieler dan de gewone hoge bi’s, dat was een groot voordeel. Met deze fiets won Bergsma in 1881 de tweede prijs in een hardrijwedstrijd die de Deventer vereniging Immer Weiter had georganiseerd.

Tien van de dertien stemmen

Eind 1883 werd Bergsma lid van de Nederlandse Vélocipèdisten Bond, de voorloper van de ANWB. Hij was nr. 92 en was toen 21 jaar. Al snel werd Bergsma afgevaardigde voor Friesland en Groningen. In september 1884 werd het kersverse lid al gekozen tot voorzitter van de nieuwe bond. Hij kreeg tien van de dertien uitgebrachte stemmen. Bergsma aanvaarde de benoeming voor één jaar. Het zouden er veel meer worden.

Nederlands

In 1885 werd op voorstel van Bergsma de naam Nederlandsche Vélocipèdisten Bond veranderd in Algemeene Nederlandsche Wielrijders-Bond (ANWB). Bergsma vond de term vélocipède te Frans. Het Nederlandse woord rijwiel vond hij meer op zijn plaats. De inspiratie voor de bond mocht dan uit Groot-Brittannië komen, hij vond wel dat organisatie moest aansluiten bij de Nederlandse volksaard.

Geïnteresseerd en betrokken

Bergsma was een geboren bestuurder. Dit bleek uit zijn loopbaan als gemeentesecretaris en burgemeester van Het Bildt en Enschede en uit de grote hoeveelheid nevenfuncties die hij bekleedde. Zo was Bergsma de eerste voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (1913-1916), lid van de Eerste Kamer, lid en later voorzitter van de Bosraad en bestuurslid van de bond Heemschut. Hij was actief op veel verschillende terreinen. Van toerisme, vervoer en natuurbeschermingsorganisaties tot monumentenzorg en juridische zaken. Waarom deed hij zoveel? ‘Ik heb altijd een groot verantwoordelijkheidsgevoel gehad’, zei hij er zelf over. Je zou ook kunnen zeggen dat hij een brede interesse had en een grote betrokkenheid toonde. Bovendien was Bergsma zich bewust van de synergie tussen zijn uiteenlopende functies. Dankzij zijn bestuurswerk kon hij invloed uitoefenen op het algemeen belang, in welke vorm dan ook.

Bloeiende ANWB

Na 53 jaar voorzitterschap nam Edo Bergsma op 2 november 1937 afscheid van de ANWB. Hij begon als 22-jarige jongeling en vertrok als grijsaard. Bergsma liet een bloeiende ANWB achter.

Zie ook:

Meer over de organistie van de ANWB