Zaanstreek

Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• Tussen knooppunt 84 en 87 gaat de route over een (pittoresk) smal, slingerend fietspad langs het Almaardermeer; pas hier je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga zo nodig achter elkaar rijden. NB: in de zomer kan het hier druk zijn!
• Een aanzienlijk deel van de route gaat over smalle dijken waar ook veel gemotoriseerd (vracht)verkeer rijdt; ga hier achter elkaar fietsen.

Toegankelijkheid: deze route is ongeschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.) vanwege bovengenoemde smalle (fiets)paden.

Soms is een uitvinding een schot in de roos. De uitvinding van de krukas, waarmee de roterende beweging van molenwieken worden omgezet in een op-en-neergaande beweging is er zo een. Van toen af was mechanisch zagen mogelijk. Industrieel erfgoedpark De Hoop wil de uitvinder Cornelis Corneliszoon van Uitgeest in ere houden. Lagendijk 31a, Uitgeest, www.dehoopuitgeest.nl.

Aan Molen De Woudaap uit 1651, die polder ’t Woud bemaalde, is aardig wat gesleuteld. Hij kreeg in plaats van een scheprad een vijzel en later een elektrische motor. De molen figureert in de Friese jongensboeken van de Kameleon. Hotze de Roos, de schrijver, woonde het grootste deel van zijn leven in ... Krommenie. Woudaappad 2, Krommeniedijk, woudaap.suam.nl.

Aan de Krommeniedijk staan nostalgische Zaanse huisjes, aan de andere kant kijkt u uit over de weilanden. Vooral rond de hervormde kerk is de oude sfeer nog tastbaar. Het in laatrenaissancestijl opgetrokken kerkje uit 1747, natuurlijk op een verhoging in het landschap, staat op de plaats waar al in de 15e eeuw een kapel stond. In 2008 werd het kerkje nog uitgeroepen tot ‘het mooiste heilige huisje van de Zaanstreek’.

Noodgedwongen bouwden de bewoners van de Zaanstreek houten huizen. Stenen gebouwen waren te zwaar voor de slappe veenbodem. Waar dit toe geleid heeft kan je goed zien aan de Zuider- en Noorderhoofdstraat in Krommenie: een aaneenschakeling van houten huisjes in de typerend groen-witte kleuren. Ook de hervormde kerk heeft – geheel in stijl – een groene toren.

Westzaan is samen met buurgemeente Oostzaan het oudste dorpje van de Zaanstreek. Langs de lange Dorpsstraat zie je de vele karakteristieke Zaanse huizen en daarachter het Zaanse polderlandschap. Er staan nog vier molens: Papiermolen De Schoolmeester (1692), Specerijenmolen De Jonge Dirk (1908), Pelmolen Het Prinsenhof (1722) en het wipmolentje De Zwaan. Het Regthuys, aan Kerkbuurt 35, werd in de periode 1781-1783 gebouwd. Het is een van de eerste stenen gebouwen in de Zaanstreek.

Evenals de katholieken werden de doopsgezinden in het overwegend protestante Holland gedoogd. Tot 1824 was het hen echter niet toegestaan herkenbare kerkgebouwen neer te zetten. In Westzaan staan twee doopsgezinde kerken: de Noordervermaning (1695) en de Zuidervermaning (1732), beide houten gebouwen. De Noordervermaning heeft toch wel wat van een kerkgebouw weg, de Zuidervermaning is een duidelijke schuilkerk. (Doopsgezinde Noordervermaning, J.J. Allanstraat 463, Westzaan; Doopsgezinde Zuidervermaning, Zuideinde 233, Westzaan.)

Dwars door het polderland loopt een vrij hoge, slingerende dijk. Deze bood vroeger bescherming tegen het oprukkende zeewater. De Assendelver Zeedijk is een dijk langs het voormalige IJmeer, dat in open verbinding stond met de Zuiderzee. Tussen 1873 en 1879 is het meer drooggelegd, tegelijk met de aanleg van het Noordzeekanaal.