ANWB HomepageRondje Schier
Nederland, Friesland, Schiermonnikoog
Puur natuur, dat is Schiermonnikoog. Dit verrukkelijke rondje voert langs vogelparadijzen, frisse kwelders, golvende duinen, brede stranden en de moeder aller vuurtorens.
NB Het verdient aanbeveling om van tevoren de routebeschrijving te lezen.
NB Omdat er geen knooppunten zijn op Schiermonnikoog, is dit een beschreven route; dit betekent veelvuldig afstappen om de routebeschrijving te lezen, houd hier rekening mee!
Fietsveiligheid: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en mederecreanten en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• De fietspaden door de kwelders en in de duinen bestaan uit smalle schelpenpaden, pas op met plotseling remmen; in het seizoen is het hier vaak druk, houdt rekening met (overstekende) wandelaars, honden en andere recreanten.
• Het Kwelderpad kan bij storm en springvloed onder water komen te staan; het pad is dan niet begaanbaar!
• In de duinen zijn veel paden kronkelig, met soms scherpe en onoverzichtelijke bochten; pas je snelheid aan en wees extra alert op tegenliggers.
• Bij de vuurtoren bevindt zich een smal klinkerpad naar beneden; pas je snelheid aan en wees hier extra alert op mederecreanten.
Toegankelijkheid: deze route is minder geschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.) vanwege de smalle paden en (seizoens)drukte. Op de route bevinden zich ook een paar wat smallere houten bruggetjes.
Je bereikt Schiermonnikoog per boot vanuit de veerhaven in Lauwersoog. De overtocht duurt 45 minuten (20 minuten met de sneldienst). Auto’s zijn niet toegestaan op het eiland, een fiets meenemen kan wel. www.wpd.nl
Let op: Op Schiermonnikoog zijn geen fietsknooppunten, daarom is de route beschreven.
- Rijd (met je rug naar de Walviskakenboog) RD de Middenstreek op en rijd die helemaal uit, wordt Westerburenweg. Helemaal uitrijden. Het pad gaat over in een schelpenpad. Bij Minne Onnespad LA. Volg het hele pad om de Westerplas heen langs de Vogelkijkhut. Einde pad rechts aanhouden, Waddenzeedijk op (geasfalteerd).
- Fiets door met het wad direct aan je rechterhand. Veerweg oversteken, wildrooster over, RD pad langs de dijk (dijk aan je rechterhand), links aanhouden. Bij paddenstoel S14 RA, Kwelderpad. Volgen tot paddenstoel S15 (rechts vind je het Baken Rijksdriehoekmeting en de Kobbeduinen).
- Ga LA, volg het pad richting Badstrand tot paddenstoel S16, hier RA richting Badstrand, Joh. de Jongpad. Bij paddenstoel S27 (Badstrand/Bunkermuseum) RD, bij S26 RA, Scheepstrapad volgen tot S28. Hier RA en direct LA schuin omhoog het bos in. Bij paddenstoel S35 RA richting vuurtoren. Bij paddenstoel S36 LA. Einde Bospad LA, bij Y-splitsing rechts aanhouden tot Noderstraun.
- Badweg afrijden richting vuurtoren. Na Hotel Boszicht RA, Vuurtorenpad. Even bij de Vuurtoren kijken en dan stukje terug op hetzelfde pad. Na 200 meter RA, Torenbinnenpad. Bij Y-splitsing rechts aanhouden, Westerduinenpad (slingerend pad). Bij Bergweg LA. Bij Karrepad LA. Doorrijden naar Badweg en hier RA. Doorrijden tot de Langestreek, hier even RA en meteen weer LA, Nieuwestreek. Fiets terug naar het startpunt.
Het eiland Schiermonnikoog is een Nationaal Park, 16 bij 4 kilometer groot, en met rond de 950 inwoners de kleinste gemeente van Nederland (qua inwoneraantal). Het eiland ligt tussen Noordzee en Waddenzee en wordt links en rechts geflankeerd door Ameland en Rottumerplaat. Schiermonnikoog schuift door afkalving en aanslibbing van land steeds verder op naar het oosten. Het telt maar één dorp (Schiermonnikoog), een beschermd dorpsgezicht met lage, gelijkvloerse huizen en veel groen ertussen. De geschiedenis van het eiland gaat terug tot het jaar 1200 toen cisterciënzer monniken er gingen wonen. Ze droegen grijze kappen (schier = grauw, grijs), vandaar de naam van het eiland. In de Reformatie verloor de orde het land en werd het – bijna twee eeuwenlang - bezit van de familie Stachouwer die het huidige dorp liet bouwen (nadat het dorp Westerschouwen - dat hier eerst lag - was opgeslokt door zand en zee). De straten – ‘streken’ – werden van west naar oost aangelegd om de wind geen vrij spel te geven. Tot en met de Tweede Wereldoorlog was Schiermonnikoog particulier bezit. De laatste eigenaar was de Duitse familie Von Bernstorff die veel goed deed voor het eiland en erg geliefd was. De laatste graaf Von Bernstorff moest het eiland afstaan bij de confisquatie in december 1945: de Nederlandse regering eiste via een noodwet alle bezittingen op van de Duitsers, NSB'ers en landverraders, en dus ook Schiermonnikoog.
De walviskaken die een fraaie boog vormen voor Hotel Graaf Bernstorff zijn afkomstig van een 30 meter lange blauwe vinvis die in de Zuidelijke IJszee gevangen werd door Klaas Visser, de kapitein van de Willem Barendsz (het eerste expeditieschip dat met 7 jagers en harpoenen aan boord in oktober 1946 vertrok naar de Zuidpool). De 1500 kilo wegende kaken herinneren aan de opleving in de walvisvaart tussen 1945 en 1964. Tot 1954 beleefde de walvisvaart gouden tijden op het eiland. Na de Tweede Wereldoorlog was er in Nederland een groot gebrek aan alles en vooral behoefte aan olie en vetten. Veel eilanders werkten als kapitein of bemanningslid op een van de schepen. Ze vertrokken in oktober en kwamen in april weer terug. Begin 60-er jaren liepen de inkomsten uit de walvisvaart terug omdat steeds meer landen op walvissen gingen jagen en er in de wereld steeds meer olie uit andere grondstoffen werd geproduceerd.
De Westerplas is een zoetwaterplas waar veel watervogels foerageren. Bijna alle Nederlandse eendensoorten komen er voor waaronder futen, meerkoeten, meeuwen en lepelaars. In de rietkragen huizen rietvogels, zoals de zeldzame roerdomp. Maar ook zangvogels zoals barmsijs, blauwborst en rietgors zijn gek op de vochtige graslandjes rondom de plas. In het gebeid groeien veel paddenstoelen en wilde planten. In 2008 bestempelde de NCRV Schiermonnikoog en de Westerplas tot Mooiste plek van Nederland en werd er een vogelkijkhut gebouwd van waaruit je de dieren goed kunt observeren.
De eendenkooi bij boerderij De Kooiplaats (Kooipad 1) werd in 1861 aangelegd voor het vangen van eenden voor consumptie. De kooi – een zoetwaterplas omgeven door een kooibos – behoort inmiddels tot het cultureel erfgoed van het gebied. De kooi wordt nu gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek en het vangen en ringen van vogels. Er worden excursies naartoe georganiseerd. Vanaf het fietspad kun je erheen lopen over een smal paadje door de wildernis (er staat een bordje).
De Kobbeduinen zijn zo’n beetje het noordelijkste puntje van Nederland. Vanaf de hoogste duinen kijk je uit over de Noordzee en Waddenzee met daartussen de kwelder waar de natuur vrij spel heeft. In de winter stroomt het gebied nog weleens vol tijdens storm en vloed. In het voorjaar broeden hier ontelbaar veel vogels, zoals de lepelaar. Het houten baken dat je al van verre ziet staan is Kaap Kobbeduinen, een baken voor de scheepvaart.
De stranden van Schiermonnikoog behoren tot de breedste van Europa. De zandbanken die voor de ondiepe Noordzeekust ontstaan, verplaatsen zich in de richting van het eiland en groeien vast aan het strand, zodat dit nog breder wordt. Soms zijn de stranden wel een kilometer breed. De stranden van het eiland horen bovendien al jaren bij de 10 schoonste van Nederland. In de zomermaanden kun je op het Badstrand, bij paal 6, bewaakt zwemmen in zee. De lifeguards van de KNRM houden dan een oogje in het zeil. Houd de vlaggen in de gaten!
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers een enorme verdedigingslinie van Spanje tot Noorwegen, de Atlantikwall. De Waddeneilanden speelden een belangrijke rol in de verdedigingslinie. Op het hoogste duin van het Schiermonnikoog (20 meter) werd bunker Wasserman gebouwd en iets verderop bunkerdorp Schlei, waar nu het Bunkermuseum is gevestigd. Tijdens de bezettingsjaren waren er evenveel Duitse soldaten als inwoners op het eiland gevestigd – van elk 600. En na de bevrijding vluchtten er ook nog eens 120 SS’ers naar Schiermonnikoog. Pas op 11 juni 1945 werd het eiland bevrijd. Dat is dan ook de dag waarop de eilanders Bevrijdingsdag vieren. In het Bunkermuseum worden voorwerpen en kennis van de Tweede Wereldoorlog verzameld en tentoongesteld. Ook vind je er informatie over de bombardementen die Schiermonnikoog troffen, het smalspoor dat er heeft gelegen, het redden in oorlogstijd en de radarantennes die er hebben gestaan. Check van tevoren op de website of en wanneer het museum te bezoeken is.
Het Noderstraun (Noorderstrand) is het activiteitenstrand van Schiermonnikoog. Je kunt hier zeilen met strandkarren, vliegeren, kitesurfen of gewoon lekker kijken. Met een beetje geluk kun je bovendien vanaf het hoge terras van de strantent zeehonden spotten op de zandbanken voor de kust. Verrekijker mee!
De knalrode vuurtoren van Schier wordt ook wel ‘Noordertoren’ genoemd. Dit om ‘m te onderscheiden van de Zuidertoren, de witte toren die er vlak in de buurt staat en die tot 1909 dienst deed als vuurtoren. In 1853 waren er twee vuurtorens gebouwd voor een duidelijk verschil met de vuurtoren van Borkum. De vuurtorens hadden in die tijd nog vaste, niet draaiende lichten. De rode Noordertoren is nog geheel in functie als baken voor de scheepvaart en wordt 24 uur per dag bemand. Bovendien worden hiervandaan weerberichten verstrekt voor de kustwateren. De toren is 37 meter hoog en werd in 1998 rood geschilderd. Deze toren is niet geopend voor publiek. Nadat in 1909 de lichten in de witte toren doofden, werd deze tussen 1950 en 1992 gebruikt als watertoren. Tegenwoordig dient de witte toren als antennemast en op de onderste etages bevindt zich sinds kort een museum.