Hoogelandroute

Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekeing met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar fietsen of stap zo nodig af.
• Net buiten Warffum, tussen knooppunt 57 en 60, gaat de route over een fietspad met zeer slecht asfalt.
• Tussen knooppunt 55 en 56 bevindt zich een steil bruggetje dat fietsend moeilijk te overwinnen is, zeker met een zwaardere e-bike; het beste kun je hier even afstappen. 
• Tussen knooppunt 50 en 96 gaat de route over een zeer smal fietspad (Molenweg, ca. 2 km lang) van slechte kwaliteit (tegels) door hoog gras met en zachte berm.

Toegankelijkheid: deze route is ongeschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.) vanwege bovengenoemde en enkele andere smalle paden.

Het voormalige raadhuis van Usquert werd in 1930 ontworpen door de beroemde bouwmeester H.P. Berlage uit Amsterdam. In die tijd bestond Usquert uit een tiental zeer rijke boeren en zo’n driehonderd arme landarbeiders. In de gemeenteraad hadden de socialisten de meerderheid. Dat verklaart mede de keuze voor Berlage. Hij was een socialist die vakmanschap, handwerk en de samenwerking tussen de ambachten hoog in het vaandel had staan. Usquert kent een lange visserijtraditie. De garnalen die de UQ – de vissersvloot van Usquert – vangt, staan op het menu in Visrestaurant ’t Gemeentehuis.

Route-TIP: ca. 500 m na knooppunt 52 kun je via een bruggetje het Boterdiep oversteken (richting Middelsum). Niet alleen fiets je dan rustig en mooi door de velden, je komt ook dichter langs de borg. Na de borg ga je via het eerstvolgende bruggetje weer terug naar de gewone weg om de route naar knooppunt 18 te vervolgen.

Ewsum is een oud borgterrein bij Middelstum. De borg is al lang geleden afgebroken, maar rondom de tegenwoordige oude boerenplaats brengen historische tuinen – waaronder de groentetuin, boomgaard, bloementuin, fruitmuur – je in de sfeer van vroeger. Het biologisch fruit wordt verwerkt in gerechten en taarten die in de bijbehorende Theeschenkerij Het Koetshuis te proeven zijn (www.ewsum.nl, wo-vr 11-17 uur, za-zo 13-17 uur).

Middelstum is een duidelijk voorbeeld van een radiair wierdendorp. Op de hoogste plek midden in het dorp staat de kerk, met daaromheen een ring of ossenweg en daarbinnen paden als spaken in een wiel.

Fraamklap is genoemd naar de daar aanwezige klap (klap betekent brug) over het Boterdiep. De naam ‘Fraam’ is afgeleid van een borg. Ondanks de geringe grootte geniet het plaatsje in het noorden enige bekendheid vanwege het Café Tuitman. Zowel de brug als het authentieke huiskamercafé werden decennialang door wijlen Appie Tuitman ‘bediend’ (Fraamweg 3, beperkte openingstijden, varieert per seizoen).

Het kleine plaatsje Onderdendam vervulde ooit een centrumfunctie in het Hoogeland. Het lag strategisch op een kruispunt van wegen en kanalen en het waterschap Hunzingo had er een bestuurskantoor (Bedumerweg 1). Ook was er een rechtbank met daaraan een gevangenis gebouwd. Deze ligt aan het Winsumerdiep. Er zijn nog veel gebouwen uit die tijd bewaard gebleven, Onderdendam heeft dan ook een beschermd dorpsgezicht.

Het Warffumermaar (even na knooppunt 16, na het verlaten van het dorpje Onderdam) en het Rasquerdermaar (na knooppunt 50) zijn natuurlijke waterlopen. Van oorsprong zijn het oude kweldergeulen en prielen die in de tijd dat er nog geen dijken waren vanuit zee landinwaarts stroomden.

Het openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum laat zien hoe het huiselijk leven van de ‘gewone man’ in de 19e eeuw was. Rondkijkend in de woonkamer van de dagloner of de werkplaats van een schilder is het net of de bewoners even weg zijn. In het arbeiderskroegje Bie Koboa is het goed toeven. In het bijbehorende winkeltje is snoepgoed van vroeger te koop (www.hethoogeland.com, di-za 10-17 uur, zo 13-17 uur).