Nationaal Park De Hoge Veluwe

Fietsveiligheid: door het Nationale Park De Hoge Veluwe lopen goede verharde fietspaden. Bladeren, afgewaaide takjes of dennenaalden kunnen voor gladheid zorgen . En houd rekening met andere fietsers: rijd achter elkjaar als je tegenliggers passeert.

Witte fietsen: in het Nationale Park De Hoge Veluwe kun je gratis gebruik maken van de zgn witte fietsen. Je kunt ze gewoon pakken en hoeft hiervoor niet te reserveren. Het Park heeft er 1.800, verdeeld over de fietsenstallingen op het Marchantplein, bij het Kröller-Müller Museum, het Jachthuis Sint Hubertus en de ingangen (Hoenderloo, Otterlo en Schaarsbergen). De Witte Fietsen zijn voorzien van een kinderzitje en er zijn Witte Fietsen voor kinderen (zonder zijwieltjes).

Fietshuur speciale fietsen: Wil je (op drukke dagen) zeker zijn van een fiets, dan kun je een blauwe fiets met slot reserveren. Ook zijn er kinderfietsen, tandems (normaal, elektrisch, ouder-kind en/of mindervaliden), elektrische fietsen, fietsen met lage instap, driewielfietsen (gewoon en elektrisch), bakfietsen en elektrische rolstoelfietsen te huur. Je reserveert deze fietsen hier en haalt ze op bij de rijwielherstelwerkplaats in het centrum van het Park (tussen het Park Paviljoen en het Museonder).

Parkeren: je kunt (betaald) parkeren bij de ingangen van het Nationaal Park De Hoge Veluwe en (gratis) op de parkeerplaats in het Centrum van het park (bij Museonder en Parkpaviljoen) als je naast je entreekaart voor het park een entreekaart koopt voor je auto (€ 9,50).

1. Start de route bij de fietsenstalling naast het Museonder. Loop de fietsenstalling uit, stap op en sla meteen RA het fietspad op bij de grote rode ANWB-paddenstoel ri. Kröller-Müller Museum. Na ca. 50 m. op de verharde weg RA bij de (kleine) ANWB-paddenstoel ri. Otterlo, Kröller-Müller Museum en Schaarsbergen).
2. Daar waar het fietspad de asfaltweg kruist ga je RD en volg je het fietspad. Bij ANWB-paddenstoel nr. 21360/001 ga je RD ri. Monument De Wet (2, 1 km).
3. Bij de driesprong en ANWB-paddenstoel nr. 21426/001 volg je de aanwijzingen ri. Monument De Wet (1 km.). Fiets langs het standbeeld van Generaal De Wet (aan je rechterhand) en volg het fietspad RD over het Otterlose zand. Je passeert een wildrooster en rijdt RD.
4. Het fietspad buigt naar links en slingert, parallel aan de weg en de vijver (beide aan je rechterhand), naar Jachthuis Sint Hubertus.
5. Rijd links langs het Jachthuis tot aan de ingang/oprijlaan en ANWB-paddenstoel nr. 20117/001. Hier ga je RA het fietspad op. Je rijdt om het Jachthuis heen (De Raadsman, De Theekoepel) en gaat na het ronde pleintje LA het fietspad op, over een wildrooster langs de fietsenstalling.
6. Na ca. 200 m. bij de kruising volg je het fietspad RD. Na ca 1.2 km. kruis je een asfaltweggetje en rij je RD. Bij de volgende T-splitsing ga je scherp RA.
7. Na ca. 1 km. ga je bij ANWB-paddenstoel nr. 21302/001 LA ri. Schaarsbergen.
8. Na ca. 500 m. steek je de asfaltweg over en volg je het fietspad. Na ongeveer 2,5 km. bereik je een T-splitsing bij het Deelense Veld (grote lege heidevlakte) en ANWB-paddenstoel nr. 21353/001. Hier ga je RA ri. Schaarsbergen.
9. Na ongeveer 5 km slingeren over het Deelense Veld bereik je een driesprong met ANWB-paddenstoel nr. 23682/001. Volg het fietspad RD ri. Schaarsbergen (5,2 km).
10. Je rijdt langs Theehuis De Kemperberg (aan je rechterhand, open: apr t/m okt in het weekend en in de schoolvakanties). Rij daar omheen en ga bij ANWB-paddenstoel nr. 21701/001 RA ri. Centrum (10 km.).
11. Aan het einde van het uitgestrekte heidegebied, bij T-splitsing met ANWB-paddenstoel nr. 21478/001 ga je RA. Volg de weg ri, Centrum (7, 1 km.).
12. De weg maakt een bocht naar rechts. Bij ANWB-paddenstoel nr. 20535/001 ga je LA ri. Centrum (nog 5,8 km.).
13. Bij ANWB-paddenstoel nr. 22109/001 ga je RD ri. Centrum (nog 5,1 km. langs De Pollen). En helemaal aan het einde van dit pad (links President Steynbank), bij ANWB-paddenstoel nr. 21303/001 ga je RA, door de fietsenstalling heen, ri. Kröller-Müller Museum (aan je rechterhand).
14. Voor het vervolg van de route sla je komende uit de fietsenstalling LA (maar komende vanaf het museum ga je RA en volg je de weg RD).
15. Rijd over het wildrooster en sla op de T-kruising RA ri. Centrum. Na ca. 250 m. passeer je boerderij De Pampel (aan je rechterhand). Meteen daarna ga je RA op het (versteende) fietspad. Rijd helemaal RD tot je terugkeert bij de fietsenstalling waar de route begon.

Het Nationale Park De Hoge Veluwe is het grootste aaneengesloten actief beheerde natuurgebied in particulier bezit in Nederland: 5400 hectare groot. De natuur van het Park is overweldigend. De verschillende oud-Veluwse landschappen wisselen elkaar continu af. Van beschutte loof-, naald- en gemengde bossen naar open heidevelden, grasvlakten en stuifzandlandschappen, waar je de wind voelt en geniet van een wijds uitzicht.  De diversiteit aan planten- en diersoorten in het Park is enorm. Zo komen er bijna honderd broedvogelsoorten voor, leven er zes soorten amfibieën en groeien er veel verschillende paddenstoelensoorten. Daarnaast zijn er bijzondere (korst)mossen, vlinders en insecten te vinden en natuurlijk edelherten, reeën en wilde zwijn.

In het Centrumgebied van het Park vind je Restaurant De Hoge Veluwe, de Parkwinkel, het Museonder (hier leer je alles over wat er boven en onder de grond leeft) en een grote fietsenstalling met fietsenwerkplaats voor de gratis te gebruiken Witte Fietsen en voor eigen fietsen van bezoekers. Je kunt hier ook een elektrische fiets, bakfiets of andere fiets huren.

Entree Het Nationale Park De Hoge Veluwe: € 13,40 p.p. Kinderen van 6 tot 13 jaar € 6,70 p.p. Auto meenemen: € 9,50.

Al voordat de Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe in 1935 werd opgericht, was ANWB een strategische partner. De Toeristenbond bereikte destijds met haar netwerk en communicatiemiddelen vele tienduizenden recreanten, die potentiële bezoekers van het Nationale Park waren. Bovendien had de bond kennis bewegwijzering en reisinformatie. De ANWB kon het bezoek aan het Park bevorderen en het Park kon gebruik maken van de expertise van de bond. De ANWB ontwierp en bewegwijzerde drie wandelroutes en een fietsroute. Die werden weergegeven in een brochure. Een paar jaar later verscheen de uitgebreidere ANWB Reisgids De Hooge Veluwe.

In het jaar van oprichting van de Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe (1935) trad ANWB-voorzitter Edo Bergsma toe tot het algemeen bestuur. Ook daarna hebben veel ANWB-vertegenwoordigers in het bestuur van de Stichting gezeten of in de Raad van Toezicht of van Advies. In de huidige Raad van Advies zit P. Siewers, Directeur Hulpverlening van de ANWB.

In het archief van de ANWB zijn kleine en grote voorbeelden van de samenwerking terug te vinden. Zo overwoog de ANWB in de jaren ‘30 de oprichting van een bondsmuseum met het Park als mogelijke vestigingslocatie. Dat museum kwam er niet. ANWB-leden kregen een aantal jaren vrije toegang tot het Park op vertoon van hun lidmaatschapskaart. In de jaren ’50 en ‘60 organiseerde de ANWB geregeld wandelingen in het Park met als startpunt een mobiel ANWB-kantoor. Vanaf de jaren ’70 hielpen ANWB-vrijwilligers mee bij onderhouden van de Witte Fietsen. Ook bij het ophalen, controleren en repareren speelde het ANWB Ledenhulpkorps een grote rol. Afgeschreven Witte Fietsen werden opgeknapt en naar Oost-Europa en Afrika gestuurd. Inmiddels zijn deze werkzaamheden helemaal in handen van Parkmedewerkers. De ANWB verzorgt nog altijd de bewegwijzering van de fiets-, wandel- en ruiterpaden in het Park. De ANWB steunde het Park meermaals financieel. Bijvoorbeeld met de actie Zet een boom op: nadat in 1972 en in 1973 tienduizenden bomen in het Park door storm waren verwoest. Voor tien gulden kon je het Park steunen en ontving je als dank een fotoboek. Voor het 40-jarig jubileum van het Park in 1975 schonk de ANWB 40 Witte Fietsen. De schenking paste in een trend vanaf eind jaren ‘60, waarin de ANWB weer meer aandacht ging schenken aan fietsers. En voor de bouw van het Museonder werd geld ingezameld middels een ANWB-puzzelactie Help de Veluwe, win een auto. De actie leverde maar liefst 400.000 gulden op!

Het Otterlose Zand is een van de vijf grootste stuifzandgebieden van de Veluwe, met een oppervlakte van maar liefst 324 hectare. Het is een prachtig gebied, een open vlakte met groepen grote vliegdennen en hier en daar een stuifduin met open zand.

Het standbeeld van Generaal De Wet op het Otterlose Zand is een ontwerp van Joseph Mendes Da Costa. Christiaan de Wet was generaal gedurende de Boerenoorlog (tegen de Britten) aan het einde van de negentiende eeuw in Zuid-Afrika. De Wet was een persoonlijke vriend van het echtpaar Kröller-Müller. Generaal De Wet kijkt uit over de zandvlakten en zandsteppen. Het is niet voor niets dat het beeld hier staat, het landschap doet erg denken aan dat van Zuid-Afrika. De generaal kijkt overigens richting Zuid-Afrika.

Jachthuis Sint Hubertus was voor het echtpaar Kröller-Müller een buitenverblijf waar zij familie, vrienden en relaties kon verwelkomen. Maar het Jachthuis diende ook een zakelijk doel voor de firma Müller & Co, waar Anton Kröller directeur van was. Belangrijke gasten van deze onderneming konden in Jachthuis Sint Hubertus in stijl en comfort worden ontvangen. De beroemde architect H.P. Berlage ontwierp Jachthuis Sint Hubertus. Hij streefde in zijn ontwerp naar duidelijkheid, eenvoud en eerlijkheid. Omdat Berlage vrijwel het gehele interieur ontwierp, en ook veel gebruiksvoorwerpen, ontstond een volledig op elkaar afgestemd geheel, een ’Gesamtkunstwerk’. Berlage ontwierp ook het park en de oude toegangswegen rondom het Jachthuis. Het iconische Jachthuis Sint Hubertus is een van de belangrijkste monumenten in ons land. Er worden rondleidingen verzorgd door de vijf belangrijkste vertrekken: de hal, eetkamer, bibliotheek, theekamer en de kamer van Helene. Tijdens de rondleidingen wordt verteld over de geschiedenis, de architectuur en de kunst in het Jachthuis. Bij een speciale themarondleiding kun je meer vertrekken bezoeken en wordt ingezoomd op een specifiek onderwerp (rondleidingen moeten gereserveerd worden).

Helene Kröller-Müller vroeg beeldhouwer Joseph Mendes da Costa een monument te maken voor de Zuid-Afrikaanse president Steyn (zie ook hiervoor). Hij ontwierp een halfronde bank met in het midden een ruim twee meter hoog beeld. Helene vond dit beeld niet passend voor president Steyn. Het kwam niet op de bedachte plek te staan (bij het Kröller-Müller Museum), maar bij Jachthuis Sint Hubertus. Het beeld wordt De Raadsman en De Philosoof genoemd.

De Theekoepel is net als het aangrenzende Jachthuis Sint Hubertus ontworpen door architect H.P. Berlage. De Theekoepel is prachtig gelegen in het parkachtig aangelegde noordelijke deel van het Park. Meerdere wandelpaden lopen langs de Theekoepel en ook te paard of per fiets is de Theekoepel goed te bereiken. Bij de Theekoepel kun je een drankje of tussendoortje halen en genieten van het zicht op de Jachthuisvijver. Openingstijden: apr-okt dagelijks van 11:00 tot 17:00 uur, van nov- mrt dagelijks vanb 11:00 tot 16:00 uur.

Het Deelense Veld is een bijzonder deel van Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Harde ijzerbanken zorgen ervoor dat het regenwater op veel plaatsen niet kan wegzinken. Het resultaat is een serie vennen in een natte ‘savanne’ van pijpenstrootjes. In de zomer vliegen er vele libellen, opgejaagd door de boomvalken. De watersnippen baltsen er en er zitten adders en zeldzame vlinders, zoals bijvoorbeeld het gentiaanblauwtje.

Het Theehuis de Kemperberg is gevestigd in het voormalig koetshuis van villa de Kemperberg. Die villa stond op Landgoed De Kemperberg en was gebouwd met een bouwpakket van Noors hout in drakenstijl. Op initiatief van Hélène Kröller-Müller werd het landhuis van 1922 tot 1925 gebruikt als herstellingsoord voor Duitse kinderen, waarna het tot 1936 leegstond. Later werden in het landhuis en koetshuis 100 werkloze jongeren gehuisvest, die op het terrein werkten. In de bezettingstijd werd het landhuis door het personeel van de Duitse Luftwaffe gebruikt. Na de bevrijding was het huis korte tijd in gebruik bij de Canadezen. In 1946 werd het pand afgebroken. Van landgoed De Kemperberg zijn onder andere het koetshuis en een meer dan 300 jaar oude beuk overgebleven. Het koetshuis wordt nu gebruikt als Theehuis. Openingstijden: van april t/m oktober in het weekend  en in schoolvakantie s en op feestdagen terecht van 11:00 – 17:00 uur voor koffie, thee, fris en/of wat lekkers. De toiletten zijn van buitenaf bereikbaar en dus ook buiten openingstijden van het Theehuis te gebruiken.

In 2002 werd begonnen met de reconstructie van het stuifzandgebied De Pollen. In twee jaar tijd werd 60 hectare stuifzand hersteld. Het is een indrukwekkend gebied, met vaak prachtige luchten boven de leegte. Die leegte is betrekkelijk want er komen veel zeldzame plant- en diersoorten voor. Op stuifzanden wisselen stukken met stuivend zand af met begroeiing. Er groeien kortmossen – waaronder ezelspootje, rijstkorrelmos en plomp bekermos – en er leven zeldzame diersoorten zoals tapuit, zandhagedis en kommavlinder.

In het Kröller-Müller Museum sta je oog in oog met de mooiste Vincent van Goghcollectie ter wereld en geniet je van topstukken van moderne meesters als Claude Monet, Georges Seurat, Pablo Picasso en Piet Mondriaan. Het museum is de schatkamer van De Stijl en het futurisme, maar verrast ook met presentaties van hedendaagse kunstenaars. In de uitgestrekte beeldentuin ontdek je sculpturen van onder anderen Barbara Hepworth, Jean Dubuffet en Marta Pan. Voor liefhebbers van architectuur zijn er de museumgebouwen van Henry van de Velde en Wim Quist, paviljoens van Gerrit Rietveld en Aldo van Eyck in de beeldentuin.

Het Kröller-Müller Museum is op maandag gesloten. Entree: € 13,50 p.p. Met de Museumjaarkaart gratis.

Het echtpaar Kröller-Müller had grote bewondering voor de voormalig president van de Oranje Vrijstaat, Martinus Theunis Steyn (1857-1916). President Steyn speelde evenals Paul Krüger een belangrijke rol in de Zuid-Afrikaanse Boerenoorlog. Helene Kröller-Müller beschreef hem als een bijzonder en wijs man. Nadat beeldhouwer Mendes da Costa op verzoek van Helene een beeld had gemaakt dat niet naar haar zin was (dit beeld staat nu bij het Jachthuis Sint Hubertus), maakt Henry van de Velde een nieuw ontwerp. Het werd een monumentale bank met bijpassende tuinaanleg. Voor de bank met een omlijsting van rode en groene beuken kwam een met buxushagen omrand en met stenen ingelegd groot kruis, omzoomd door een dubbele rij lindebomen. Het midden van de bank heeft een reliëf met drie symbolen die verbeelden hoe president Steyn problemen oploste: vergrootglas, barometer en zwaard. Eerst de gebeurtenissen grondig bekijken, vervolgens de atmosfeer aanvoelen en ten slotte niet aarzelen. Helene was zo gehecht aan dit monument, dat het er altijd tot in de puntjes verzorgd moest uitzien.