ANWB Homepage12 verrassende stedentrips in Nederland
Cityhoppen in eigen land
Alledaagse dingen doen in de sfeer van een andere stad kan voelen als een vakantie. Zeker als zo’n stad met iets eigens verrast. Van het proeven van een lokale kruidenlikeur, natuurkundige schatten bewonderen tot theedrinken in het voormalige stadspaleis van de Nassaus. Deze twaalf Nederlandse steden zijn geknipt voor een weekendje weg.
1. Tilburg - De schôônste stad van ’t laand
Tilburg is een gezellige studentenstad in Noord-Brabant met spraakmakende musea. De Pont stelt hedendaagse kunst tentoon in een voormalige wolspinnerij en het TextielMuseum zit in een voormalige textielfabriek uit de jaren zestig van de negentiende eeuw. Daar kruip je in de huid van een productdesigner en ontwerp je je eigen sokken of sjaal in allerlei kleuren en met een eigen tekstje. Aan het einde van de rit rolt je product uit de hypermoderne breimachine.
Langs het Tilburgse spoor ligt de Spoorzone, een groot park waar inwoners van de stad sporten, luieren en zelfs kamperen. Er staan woningen, een campus en veel horeca. Én de monumentale LocHal, verkozen tot World Building of the Year. Het is een voormalige werkplaats, omgebouwd tot een culturele ontmoetingsplek waar je ook kunt lunchen, werken of studeren. Deze stadwandeling leidt je o.a. langs de Spoorzone, de voormalige fabriekcomplexen en arbeiderswijken van de stad.
Uitjes met korting
Recht tegenover het centraal station huist het Natuurmuseum Brabant waar je van alles kunt doen en leren. Dwaal tussen de roofvogels, doe natuuronderzoek op ga op mammoetjacht in de IJsstijd. Dit familiemuseum is geschikt voor alle leeftijden. Tijdens de schoolvakanties zijn er veel doe- en ontdekactiviteiten.
Buiten de bebouwde kom tippen we ook nog: Safaripark Beekse Bergen in het naburige Hilvarenbeek, de Efteling in Kaatsheuvel en Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen.
2. Arnhem - Modehoofdstad van Nederland
Van haute couture tot streetwear: in het Arnhems Modekwartier lonken etalages van zo’n 35 mode-, schoenen- en tassenwinkels en ateliers. De hoofdstad van Gelderland is namelijk ook dé Nederlandse modehoofdstad. Internationaal geroemde ontwerpers zoals Jan Taminiau en het ontwerpduo Viktor & Rolf studeerden hier af in Fashion Design aan de kunstacademie ArtEZ.
Ook op het gebied van architectuur heeft Arnhem pronkstukken in huis. Zoals station Arnhem Centraal, vanwege zijn dubbelgekromde vormen en staalgebruik in 2019 verkozen tot winnaar van de Nationale Innovatieprijs. Het Duivelshuis uit 1543, een stadskasteel met satyrs op de gevel. De Eusebiuskerk, 93 meter hoog en voorzien van panoramalift die je naar de top brengt – vanaf die plek bewonder je heel Arnhem in één oogopslag.
De John Frostbrug over de Rijn, in de volksmond Rijnbrug, schopte het zelfs tot de film A bridge too far (1976). De brug is namelijk niet alleen een belangrijke verbinding in de route tussen Arnhem-Noord en Arnhem-Zuid, hij speelde ook een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog vanwege de luchtlanding en veldslag van de geallieerden in 1944. Elk jaar vindt er in september een herdenkingsconcert plaats. Er zijn nog diverse monumenten te bezichtigen, zoals een bunker met nog zichtbare kogelgaten op de trap. Deze stadswandeling neemt je o.a. mee langs enkele van deze bezienswaardigheden in de stad.
Uitstapjes met korting
Net buiten de Rijnstad is ook veel te ontdekken: er liggen twee nationale parken (Veluwezoom en De Hoge Veluwe), het Nederlands Openluchtmuseum, het Airborne Museum (over de Slag bij Arnhem) en Burgers’ Zoo.
3. Zwolle - Schilderen, gamen en kunst in een oude vestingstad
Is het een ei, een ufo, een wolk of een oog? Het ellipsvormig icoon bovenop museum de Fundatie kent meerdere interpretaties. Het is in elk geval een slimme oplossing van architect Hubert-Jan Henket die hiermee in 2012 de ruimtenood van het museum oploste. Bewonder hier beeldende kunst en kijk uit op de historische binnenstad van Zwolle.
De vestingstad aan de Overijsselse Vecht herbergt meer bijzondere musea, zoals het Bonami SpelComputer Museum. De geschiedenis van het gamen komt aan bod en een enorme arcadehal lonkt. In de Herman Brood Experience bewonder je kunst en persoonlijke items van de overleden schilder én sla je zelf aan het kwasten tijdens een workshop schilderen in Broods stijl: wild, losjes en kleurrijk.
Achter de eeuwenoude gevels van de Hanzestad huizen vele unieke winkels, zoals het Konkeltje (koffie en thee) en het Zwolse Balletjeshuis (snoepgoed volgens stokoud recept). In een 15de-eeuwe kerk is boekhandel en leescafé Waanders In de Broeren gevestigd. Je vindt er hippe tentjes met streetfood en ook keukens met Michelinsterren: De Librije en het Pestengasthuys, dat in 1450 werd gebouwd en diende als gasthuis voor pestlijders.
In de binnenstad liggen het Karel V-huis, met een borstbeeld van Karel V in de top van de gevel en de oude Sassenpoort, waarschijnlijk uit 1409, een belangrijk overblijfsel van de middeleeuwse stadsommuring.
- Tip: maak deze stadswandeling langs de belangrijkste bezienswaardigheden van de stad.
Uitjes met korting
Ontdek meer over de geschiedenis van brood in het Bakkerijmuseum in Hattum, in de buurt van Zwolle.
4. Leiden - Muurgedichten, mummies en een oude burcht
Stadspoorten, grachten en singels, universiteitsgebouwen, hofjes, een burcht en meer dan honderd muurgedichten kenmerken de eeuwenoude binnenstad van Leiden. Stad van Ontdekkingen, zo noemt de Zuid-Hollandse stad zichzelf. Om met die muurgedichten te beginnen: dat begon in 1992, toen enkele Leidse poëzieliefhebbers het gedicht Mijn Verzen van Marina Tsvetajeva op de gevel van Nieuwsteeg 1 lieten schilderen. Inmiddels ontdek je op vele Leidse muren poëzie in allerlei talen en schriften. Volg een rondleiding met een poëziekenner door de stad of maak zelf een wandeling of fietstocht langs de gedichten – een leuke manier om niet alleen poëzie te lezen, maar ook plekken in de stad te ontdekken.
De burcht van Leiden is een van de oudste nog bestaande voorbeelden van een burcht in Nederland. Hij staat op een kunstmatige heuvel, die al aan het einde van de 9de eeuw moet zijn gebouwd. Het bouwwerk beschermde Leiden en het land tegen het water van de vaak overstromende Rijn. Later kreeg-ie ook een militaire functie en werd er een stenen ringmuur gebouwd. Nu de burcht geen functie meer heeft, is het vooral leuk om over de ronde muur te lopen en te genieten van het uitzicht op de kleine, maar levendige studentenstad. Kinderen rollen er door het gras naar beneden. Naast de oudste universiteit en Hortus Botanicus, de oudste botanische tuin van Nederland, herbergt Leiden ook nog enkele topmusea. Hoogtepunten zijn Museum Boerhaave, een schatkamer van wetenschap en geneeskunde, het Rijksmuseum van Oudheden, met een beroemde Egyptische collectie inclusief mummies en mummiekisten en Corpus, waar je van alles kunt leren over het menselijk lichaam.
- Tip: maak een groene stadswandeling door Leiden of stap in een rondvaartboot en pruttel over de singels, grachten en meren rondom de stad.
5. Maastricht - Maaslandse Renaissance en Sint Pieter
‘Als Parijs een Vrijthof had, zou het een klein Maastricht zijn,’ noteerde doctor Leo van Egeraat al in 1962 in zijn toeristische gids Wegwijs in Nederland. Van Egeraat was doctor, publicist en omroepmedewerker – en gek op Maastricht was hij ook. In zijn gids adviseert hij vooral de buurt rondom de Onze-Lieve-Vrouwekerk, de oudste kerk van Nederland, te verkennen, vanwege de vele bezienswaardigheden daar. Een goed advies. Zo is het Huis op de Jeker een mooi voorbeeld van de lokale 17de-eeuwse bouwstijl die bekendstaat als Maaslandse Renaissance. Het is gebouwd op een tongewelf over het water van riviertje de Jeker en heeft vier bakstenen gevels met mergelstenen hoekblokken en trapgevels. Andere highlights hier zijn de 13de-eeuwse Helpoort, dat onderdeel is van de eerste Maastrichtse stadsmuur, en de bastions Haat en Nijd, een halfrond bolwerk dat onderdeel is van de tweede stadsmuur. ‘Wandel hier zo maar wat rond en besef hoe Maastricht onvergelijkbaar is met welke andere stad ook,’ aldus Van Egeraat.
In de museumkelder van hotel Derlon vind je Romeinse restanten. Deze fragmentarische overblijfselen zijn aangewezen als rijksmonument en komen uit de tijd voor onze jaartelling tot in de 4de eeuw na Christus.
Cultuur, shoppen, eten, wandelen, fietsen… lees al onze tips voor een dag of weekendje eropuit naar Maastricht.
Buiten de binnenstad: de Sint-Pietersberg
Op een halfuurtje wandelen van de binnenstad ligt de Sint-Pietersberg, een heuvel ten zuiden van Maastricht. De kalkhellingen hier zijn zeer zeldzaam en leveren één groot vlinder-, oehoe-, vleermuis- en plantenparadijs op. Klim naar de top van het Fort Sint Pieter op de heuvel; daar ervaar je het mooiste uitzicht op de stad en het Maasdal. Ook vind je hier een 150 hectare grote groeve, waar tot in 2018 kalksteen werd gewonnen. Eenmaal de imposante groevetrap afgedaald, heb je er het beste zicht op.
6. Leeuwarden - De wieg van Mata Hari onder de scheve Oldehove
Het historisch hart van Leeuwarden, hoofdstad van Friesland, heeft sfeervolle grachten, oude herenhuizen, honderden monumenten, kroegen, restaurants en winkels. In de Kleine Kerkstraat, al meerdere keren uitgeroepen tot ‘Leukste winkelstraat van Nederland’, zitten allerlei boetiekjes en Friese speciaalzaken. Priuw (Fries voor ‘Proef’), een winkel tjokvol streekproducten in de Oude Oosterstraat, viel eens in de prijzen als leukste winkel van ons land. Leeuwarden heeft ook zijn eigen toren van Pisa, de scheve en nooit afgemaakte Oldehove. Daar leiden 185 eeuwenoude treden naar boven, vanaf waar je tot aan de Waddenzee kunt kijken.
Boeiende musea zijn er ook. Het Fries Museum heeft een bijzonder uiteenlopende collectie: van een kleedje van typisch Fries kantbreiwerk tot een plakboekverzameling rond de in Leeuwarden geboren spion Mata Hari, en van babykleertjes van twee eeuwen oud tot een van de best verkopende prenten van M.C. Escher: Dag en Nacht. Na een rondleiding door het museum word je getrakteerd op een korte stadswandeling naar het Keramiekmuseum in het Princessehof. De gids vertelt over de bijzondere historie van het geboortehuis van M.C. Escher en het voormalige stadspaleis van de Nassaus. Hij of zij heeft allerlei weetjes over de historische panden, steegjes en moderne streetart in de stad. Afsluitend drink je koffie in de bijzondere theesalon of in de paleistuin.
- Tips: De wandeling Levendig Leeuwarden (13 km) voert langs onder meer het geboortehuis van de exotische danseres en spion Mata Hari, de Oldehove-toren en de Blokhuispoort. Bekijk ook deze Leeuwarden-tips.
7. Middelburg - De vrijheid van de tweede jeugd
Na Amsterdam was Middelburg in de Gouden Eeuw de belangrijkste stad van Nederland. Veel huis- en straatnamen herinneren er aan het rijke handelsverleden. Na een artilleriebeschieting van de Duitsers in 1940 ontstond er een enorme brand en raakte een groot deel van de historische binnenstad verwoest. Na de oorlog werd snel begonnen aan de wederopbouw van de stad – zo werd de Abdijtoren de Lange Jan, hét symbool van Middelburg, gerestaureerd en heropend in 1955. Zeker beklimmen, want dat geeft fenomenaal uitzicht over de stad en omstreken. Vandaag de dag telt Middelburg meer dan 1100 beschermde rijksmonumenten, zoals het schitterende laatgotische stadhuis, de imposante abdij en de restanten van de Dampoort.
Een wandeling door de Kuiperspoort, over de Vismarkt, langs de Kloveniersdoelen en over de bolwerken geeft een goede indruk van de stad. De Kloveniersdoelen is een indrukwekkend gebouw uit 1611 met een Vlaamse gevel, vernoemd naar de functie als schuttershof voor de Kloveniers. De gebeeldhouwde gevelsteen met twee haakbussen en kogels verwijst daarnaar. Tegenwoordig kun je hier fijn borrelen, spelen of relaxen in een hangmat tussen het groen van café-restaurant de Houttuinen, een plek van rust in de stad.
Tegen het eind van de vorige eeuw begon de Zeeuwse hoofdstad aan zijn tweede jeugd. Langs de grachten schitteren nu ook nieuwe architectonische juwelen, zoals dat van de futuristische waterwoning ‘Watervilla’ aan de Koperwiekkade. Als er één stad in Nederland is waar wonen op het water logisch is, dan is het Middelburg wel. De cilindrische waterwoning drijft niet alleen, maar kan ook worden verplaatst en gedraaid: zo kan de bewoner zelf bepalen wat zijn uitzicht is, wat de gunstigste energiebalans is en hoe de zon naar binnen schijnt. Dat is pas vrijheid.
- Tip: maak de wandeling Met de blik op 2030 door oud en nieuw Middelburg.
8. Haarlem - Leukste winkelstad van Nederland
Aan het Spaarne bruist Haarlem, een stad met een rijke historie, prachtige monumenten en gezellige straatjes in de binnenstad. Tot drie keer toe is Haarlem uitgeroepen tot ‘Leukste winkelstad van Nederland’. Er staan ook musea; bezoek bijvoorbeeld het Teylers Museum, het oudste museum van ons land. De collectie is gericht op kunst en wetenschap en heeft veel natuurkundige instrumenten, boeken en fossielen in huis. In de Ovale Zaal stond vroeger een tafel waarop experimenten werden uitgevoerd. Zo kon je hier bijvoorbeeld zien hoe er met de wrijvingselektriseermachine vonken van 61 centimeter werden getrokken; dat komt neer op een elektrische spanning van 330.000 volt. De machine maakt nog altijd deel uit van de collectie. Een ander bijzonder museumstuk is het topje van de Mont Blanc: het stuk steen dat de Zwitserse geoloog Horace de Saussure meenam na zijn eerste beklimming van die berg in 1787 om er natuurkundig onderzoek te doen. Het zou gaan om het hoogste ijsvrije stukje steen.
Haarlem kent een boel bijzondere plekjes. De treinreiziger komt bijvoorbeeld aan in het art-nouveautreinstation, waar je op meerdere plaatsen tegeltableaus, houtsnijwerk, glas in lood en siersmeedwerk kunt bewonderen. Midden op het perron staat nog het oorspronkelijke seinhuis, vanaf waar de treindienstleider goed zicht had op alle binnenkomende en vertrekkende treinen. Dan volgt vanzelf de wandeling naar het historische centrum, met onder meer de Grote of St.-Bavokerk. Deze laatmiddeleeuwse kruiskerk is dé eyecatcher op de Grote Markt. In de stadsbrouwerij in de Jopenkerk bekijkje vanuit het café, al slurpend van een Jopenbiertje, het brouwproces. Zin om uit te pakken? Dan ga je voor het zesgangenarrangement waarbij de biersommelier zes keer de beste bierspijscombinaties maakt.
- Tips: wat allemaal te doen, zien en eten in Haarlem? Bekijk deze tips. We hebben voor de liefhebber ook een stadswandeling uitgezet. En net buiten de stad liggen de duinen van Nationaal Park Zuid-Kennemerland.
9. Almere - Piepjong met architectonische highlights
In de jongste stad van Nederland staan bepaald geen middeleeuwse grachtenpanden, maar wel moderne highlights, ontworpen door wereldberoemde architecten als Rem Koolhaas, Herman Hertzberger en René van Zuuk. Zo ontwierp Van Zuuk The Wave, een wooncomplex aan het Weerwater waarvan de gevel aan de noordzijde een golfbeweging maakt. De puien zijn van aluminium en zien er allemaal net even anders uit. Ook de Kunstlinie in het centrum van de stad heeft een bijzondere architectuur. Het kwam tot stand naar aanleiding van een prijsvraag onder gerenommeerde architectenbureaus. Het Japanse SANAA mocht uiteindelijk aan de slag. Alle buitengevels zijn van glas en in de vloer is een Japanse haiku te lezen: ‘Water glas en licht - monument voor verbeelding - in een nieuwe stad.’ De Kunstlinie laat ook het culturele randje van Almere zien: je kijkt er naar cabaret, muziek, musical, opera, toneel, dans en jeugdtheater.
Foto: streetart in Almere
Buiten de bebouwde kom
Vlak bij Almere ligt het natuurgebied de Oostvaardersplassen. Wandelend of fietsend zie je er konikpaarden, edelherten en zeearenden. Tussen het centrum en de Oostvaardersplassen, in de groene wijk Oosterwold, kun je overnachten in een tipi, luxe glampingtent of kampeerhuisje tussen de wijnranken bij B&B LCBT (Life Contains Beautiful Things).
- Tip: fiets ook de route Groen Almere (35 km) of Nationaal Park Nieuw Land (44 km).
10. Utrecht - Het 2000 jaar oude hart van het land
Eeuwenoude werven met terrasjes langs de grachten, historische monumenten, winkelstraatjes: wie met de trein aankomt, wandelt zo het gezellige centrum van Utrecht in. Daar, aan het Domplein, staat de hoogste kerktoren van Nederland: 112 meter hoog is-ie, 465 treden klimmen. Halverwege de klim hangen de monumentale klokken, met een gewicht van 32.000 kilo, en een verdieping hoger de 17de-eeuwse beiaard. Nog wat treden verder, vanaf de torentransen op 70 en 95 meter, geniet je van spectaculair uitzicht over zowel de stad als de provincie Utrecht. Tijdens de stadswandeling die we in Utrecht hebben uitgezet, wandel je ook langs de Pandhof, de verstopte kloostertuin van de kerk vol bloemen en kruiden, langs Oudaen, een grand café in een stadskasteel, en de Winkel van Sinkel, een café, wijnbar en pub ineen in een rijksmonument. Het is een groots neoklassiek gepleisterd gebouw, versierd met allerlei kariatiden – vrouwenbeelden die als zuilen worden gebruikt – en beelden.
We tippen hier ook DOMunder, een prijswinnende historische attractie onder het Domplein. Op deze geboorteplek van Utrecht word je meegenomen door tweeduizend jaar geschiedenis. Je ontdekt er de middeleeuwse kelders en daalt er met een zaklamp af in een 5 meter diepe opgraving om de archeologische resten goed te kunnen bekijken.
Ook leuk om te bezoeken: de Twijnstraat, een historische winkelstraat waar al in de 13de eeuw werd gewinkeld. De straat is vernoemd naar de mandenmaaksters die manden maakten met twijgen (‘twije’). Je shopt er in kleine boetiekjes en scoort lekkernijen zoals bier en kaas in de vele speciaalzaken. Bij De Bierverteller hebben ze wel zevenhonderd soorten bier om je voor te schotelen, op smaak gesorteerd. Een proeverij kan ook.
- Tip: wat ga je allemaal doen, zien en eten in Utrecht?
11. Coevorden - Vestingstad met een veelbewogen geschiedenis
Diep in het zuidoosten van Drenthe, dichtbij Duitsland, ligt ‘Koevern’, bijgenaamd de ‘Ganzenstad’. Van alle hier beschreven steden is het de kleinste. De naam Coevorden duidt (net als Oxford en Ochsenfurt) op ‘voorde’, een doorwaadbare plek door een rivier voor koeien. Hij staat al op een oorkonde uit 1148. Door de strategische ligging tussen Groningen en Münster groeide deze plek uit tot een welvarende vestingstad. Maar toen kwamen ook de strubbelingen, oorlogen, eeuwen waarin delen van de stad werden vernietigd, dan wel verstevigd. Nu nog kun je het kasteel van Coevorden zien, stammend uit de 11de eeuw en herbouwd in 1522 door Karel van Gelre. Het dient inmiddels als hotel, restaurant en evenementenlocatie, en er is ook een kookstudio in gevestigd, waar je zelf een hoogstaand driegangenmenu leert bereiden.
Bij de heropbouw van Coevorden tot vestingstad hoorde ook een arsenaal waar wapens en munitie konden worden opgeslagen. Het werd middenin de stad én aan een deel van de citadelgracht geplaatst, die als haven werd gebruikt. Troepen en goederen (graan, lijnolie, lijnzaadkoeken) werden zo over het water aan- en afgevoerd. Meer over het verleden van Coevorden, van de eerste burggraaf tot de huidige tijd, ontdek je in het Stedelijk Museum dat er nu huist.
In de buurt
Huur een (elektrische) fiets en trap naar Onderduikersmuseum De Duikelaar in Nieuwlande of naar het natuurgebied Bargerveen. In dit vochtige veenland, waar vlinders, adders en 300 vogelsoorten leven, kan het on-Nederlands stil kan zijn. Wildlands Adventure Zoo in Emmen is ook niet ver weg. Via de ANWB kun je tickets boeken met korting.
12. Groningen - Studentenstad in het verleden , heden en de toekomst
Wie goed oplet tijdens een wandeling door studentenstad Groningen, spot de toegangspoorten naar vele hofjes: de binnenterreinen omringd door woningen waar vroeger gratis onderdak werd geboden aan armen, weduwen en zieken. Nu wonen er particulieren. Bij een handvol hofjes mag je naar binnen. Doen, want het zijn fijne plekken om tussen de oude bomen en bloemrijke tuinen éven een moment van stilte te pakken. Gek op winkelen? Dan moet je in de Vier Straatjes zijn: de Zwanestraat, Kromme Elleboog, Oude Kijk in ’t Jatstraat en Stoeldraaierstraat zijn rijk aan boetiekjes in middeleeuwse panden. Maak er ook een rondvaart, beklim de 97 meter hoge Martinitoren en bezoek een van de talrijke cafés.
Tussen de monumentale gebouwen in hartje stad duikt een enorm modern gebouw op: het Forum. Naar eigen zeggen een ontmoetingsplek voor iedereen die nieuwsgierig is naar de wereld van nu en de mogelijkheden van morgen. Met expositieruimtes, vijf filmzalen, een Smartlab en het hoogste dakterras van Groningen. Van de vele musea tippen we het bekende Groninger Museum. Van buiten is het een plaatje: de Italiaanse architect Alessandro Mendini keek over alle grenzen heen en ontwierp een kleurrijk, niet-hiërarchisch gebouw. Van binnen is het tjokvol schilderkunst, design, archeologie en fotografie. Absolute must-sees zijn het halve masker van aardewerk afkomstig uit zo’n 500 voor Christus, het 17de-eeuwse schilderij Jongen met zeepbel van Michaël Sweerts en de omvangrijke collectie Aziatisch keramiek, waaronder een wit haasje dat symbool staat voor sterfelijkheid.
Buiten de bebouwde kom
Wie de stad uitrijdt, kan eropuit naar wierdendorpjes als Ezinge en Niehove, het Nationaal Park Lauwersmeer of de fonkelende Waddenzee. Maak ook een stadswandeling door Groningen, vanaf het monumentale station naar onder meer Korenbeurs, Prinsentuin en Martinitoren. En bekijk deze Groningen-tips.
Stedentrip in België
Voor de doorgewinterde citytripper die al deze steden en hun gezelligheid, keukens, winkels, musea en geschiedenis al kent, hebben we tips voor stedentrips richting het zuiden. In België wachten bijvoorbeeld Antwerpen, Brugge, Gent, Mechelen en Leuven.