ANWB Koggenroute
Nederland, Noord-Holland, Zuidoostbeemster
Een afwisselende route door de fraaie droogmakerij De Beemster en de West-Friese streek WesterKogge (een kogge was in vroeger tijden het bestuursapparaat voor waterbeheer). Een landschap van levendige vergezichten over het Markermeer en IJsselmeer. Toer verder door het oostelijke deel van West-Friesland, een ‘kaap’ gemarkeerd door Hoorn, Enkhuizen en Medemblik. Een gebied van akkers, weiden, koolvelden en boomgaarden.
Let op: deze autoroute voert deels over lokale wegen die ook door fietsers (en wandelaars) worden gebruikt. Geef elkaar de ruimte en pas je snelheid aan, dan kan iedereen van zijn tochtje genieten.
Voor motorrijders: Motorrijders zijn niet welkom tussen Schellinkhout en Bovenkarspel op zaterdag en zondag. In de zomermaanden geldt dat motorverbod de hele week.
Er zijn drie mogelijkheden om de route te rijden
1. Via Google Maps op je telefoon
Rijd de route met behulp van Google Maps op je mobiele telefoon. De route houdt hierdoor automatisch rekening met eventuele wegafsluitingen of omleidingen en is compatible met Apple Carplay en Android Auto waardoor je kunt navigeren via het infotainment systeem van je auto.
Zo werkt het:
Zorg dat Google Maps is geïnstalleerd op je telefoon (staat er meestal al op en is anders te downloaden via App- of Playstore).
Scan de QR-code:
Zit je al op je telefoon en kun je de QR-code niet scannen? Klik dan op DEZE LINK
De startpagina van de route opent nu vanzelf op je telefoon
Let op: soms zal de route te lang zijn om in één keer te openen, dan wordt deze verdeeld in etappes die je achter elkaar kunt rijden: klik op de route/etappe die je wilt rijden, deze opent automatisch in Google Maps
Tip: Op MapRoute vind je een bibliotheek met meer dan 2000 routes voor auto, of motor. Hier vind je ook alle ANWB autoroutes. Meer weten? Bekijk de handleiding voor MapRoute.
2. Met de routebeschrijving en een bijrijder
Print de routebeschrijving (zie hieronder) van deze autoroute uit en neem deze mee.
Let op: in verband met de verkeersveiligheid is deze optie alleen geschikt voor het rijden van de route met een bijrijder die de route leest!
3. Met de gpx
Heb je een navigatieapparaat? Download dan de gpx en upload deze in jouw navigatieapparaat. Hoe je dat doet verschilt per merk en apparaat. Je kunt het beste kijken op de site van het betreffende merk voor een handleiding en/of voor de gegevens van de support-afdeling (als je er niet uitkomt!). Bijvoorbeeld: Garmin of TomTom.
N.B. Heb je een TomTom dan kun je ook gebruik maken van de ANWB autoroutes in de TomTom Roadtrips. Klik op ‘Laat je inspireren’ en selecteer daarin onder ‘gemaakt door’ en ‘partners’ de ‘ANWB’. Kies een route, klik op ‘personaliseer in my drive’ en klik onderaan de routebeschrijving op ‘synchroniseer deze route als een track op mijn systemen’.
Let op: Gebruik de routebeschrijving alleen als je met een bijrijder op pad gaat en nooit als je zelf rijdt!
Startpunt: Zuiderstraat/Dirk Dikkerstraat: Zuidoostbeemster (vlakbij de A7).
- Rijd vanaf de Zuiderstraat de Dirk Dekkerstraat in, RD, wordt Hendrik Wagemakerstraat. Ga aan het einde RA (Middenpad). Aan het einde LA (Purmerenderweg). Sla na 2,3 km op de splitsing RA richting Oosthuizen en volg na 4,2 km de bocht naar rechts (‘Doorgaand verkeer’). Ga vóór het water en de bebouwde kom van Oosthuizen (kerk) met de bocht mee naar links, Oostdijk. Neem op de rotonde de 2e afslag, N247. Ga na 3 km over de brug bij de richtingwijzer RA en houd meteen rechts aan, met het water aan je rechterhand. Ga bij de richtingwijzer LA, richting Scharwoude. Rijd door Scharwoude.
- In Hoorn voorbij schouwburg met het groene koperen dak ga je aan het eind van de weg LA (Hoge Vest). sla bij het derde verkeerslicht RA, Provinciale weg en sla na 5 kilometer RA, richting Schellinkhout en houd aan het einde van de weg op de dijk links aan.
- Rijd bij de splitsing links naar beneden, richting Wijdenes, en LA Wijdenes in. Sla na 3,5 km aan het einde van de weg RA, richting Hem. Neem de 1e straat LA (Hemmerbuurt) en ga in Venhuizen bij Café-restaurant De Roode Leeuw RA (Tuinstraat). Einde straat LA (Markerwaardweg). Bij het rotondetje rij je RD. Let op: sla 50 m vóór het verkeerslicht RA (Westerbuurt) en in Venhuizen bij de richtingwijzer RD (De Buurt). Houd aan het einde van de weg links aan, rijd de dijk op en vervolg net buiten het dorp RD de weg (Zuiderdijk). Sla einde Zuiderdijk bij de rotonde RA richting Enkhuizen (N307) en rijd bij het verkeerslicht RD en onder de spoorlijn door.
- Bij het verkeerslicht RD rijden en bij het volgende verkeerslicht RA, Enkhuizen in. Neem op de rotonde de 1e afslag (Dreef). Ga bij de richtingwijzer LA, richting Oosterdijk (Piet Smitstraat). Neem op de rotonde de 2e afslag en rijd iets omhoog. Buiten Enkhuizen volg je de dijk ruim 12 km, door Oosterdijk. In Andijk volg je dus niet ‘Doorgaand verkeer’, maar houd je rechts aan en blijf je langs de dijk rijden. Neem in Wervershoof op de rotonde de 1e afslag (Kagerdijk). Rijd aan het einde van de weg RA Onderdijk in (Zeedijk). Volg de weg door de dorpskern en de dijk op (Oosterdijk). Houd bij ‘Doorgaand verkeer’ rechts aan en blijf de dijk volgen.
- Volg in Medemblik de bocht naar links (Vlietsingel) en na ruim 700 m weer de bocht naar links (Westersingel), met het water aan je rechterhand. Neem op de rotonde de 2e afslag en op de volgende rotonde de 1e afslag (Randweg). Neem na 2,3 km op de rotonde de 3e afslag, richting Opperdoes. Rijd door Opperdoes.
- Houd net voor Twisk links aan, richting Hoorn (Zuiderweg). Neem op de rotonde de 3e afslag en kruis de spoorlijn. Rijd door Oostwoud. Volg in Midwoud de hoofdweg en houd in Benningbroek bij richtingwijzer links aan. Bij driesprong LA. In Nibbixwoud sla je aan het einde van de weg RA (Dorpsstraat). Rij RD Wognum in (Oosteinderweg) en neem op de rotonde de 1e afslag, onder de snelweg door (doodlopende weg niet meegeteld).
- Ga op de volgende rotonde de 2e afslag RA en aan het einde van de weg RA (Kerkstraat). Ga bij de moderne kerk en richtingwijzer LA (Kerkweg). Neem op de rotonde de 2e afslag RA (Kerkweg) en sla aan het einde van de weg RA (Grote Zomerdijk). Hou op de splitsing rechts aan (Grote Zomerdijk) en sla aan het einde van de weg LA (Zandwerven). Rij door Zandwerven. Neem na de spoorlijn de 1e weg RA (Kapelleweg). Rij door Wogmeer en neem op de rotonde de 2e afslag RA en vervolg de weg door Wogmeer.
- Hou op de driesprong met de doodlopende weg links aan (Rustenburgerdijk). Sla in Rustenburg aan het einde van de weg LA (Drechterlandsedijk). Ga in Ursem aan het eind van de weg RA (Walingsdijk) en over de brug meteen LA (Molendijk). Rij bij de rotonde RD (Molendijk).
- Ga in Grootschermer links de brug over en rij verder aan de andere kant van het water. Bij ‘Doorgaand verkeer’ volg je de bocht naar rechts en na 100 m hou je links aan, richting Graft. Volg de bocht naar links (Doorgaand verkeer), het Noordeinde in. Sla in Graft aan het eind van de weg LA (Dorpsstraat) en sla in De Rijp bij de richtingwijzer RA (Driemaster). Neem op de rotonde de 3e afslag RA (Julianalaan) en ga op de 1e kruising RA (Oranjestraat) en vervolgens de 2e LA, met het water aan je linkerhand.
- Rij over de witte ophaalbrug en sla RA (Rechtestraat). Rij aan het einde van de straat de brug over en sla LA (Doorgaand verkeer) en meteen RA richting Middenbeemster (Rijperweg). Ga in Middenbeemster in de bocht LA (feitelijk RD, Rijperweg). Sla bij het verkeerslicht RA en aan het einde van de weg LA, richting Purmerend en onder N-weg door. Ga op de 1e kruising LA (Volgerweg). Na bijna 2 km sla je op de kruising RA (Nekkerweg) en na 1 km LA (Zuiderweg). Rij onder de snelweg door en neem de 1e zijstraat LA (Dirk Dekkerstraat). Hier eindigt de route.
Kenmerkend voor Noord-Holland is de stolpboerderij, een forse, vierkante boerenhoeve met een kolossaal puntdak. De ontwikkeling van dit type boerderij begon in de 16e eeuw. De tot dan toe gebruikelijke combinatie van klein woon- en stalhuis met aparte hooiberg voldeed niet meer aan de eisen. In de nieuwe opzet kreeg de hooiopslag – de tas – een centrale, vierkante ruimte toebedeeld. Daaromheen kwamen het woongedeelte – aan de voorkant –, de stallen en de dorsvloer, die via twee forse achterdeuren bereikbaar waren. De onmisbare hooivoorraad ging naar de zolder. Dit maakte een hoog dak noodzakelijk en zo ontstond het karakteristieke piramidedak van riet, en later van geglazuurde dakpannen.
Van het oude Purmerend, dat in de 13e eeuw niet meer dan een vissersdorpje was, is weinig over. Het oude stadhuis herbergt nu het Purmerends Museum dat de geschiedenis van de stad behandelt (Kaasmarkt 20, open: di t/m zo 12-16 uur). Het naburige Museum Waterland biedt tentoonstellingen van hedendaagse kunst (Kaasmarkt 16).
In de 16e-eeuwse Nederlands-hervormde kerk van Oosthuizen bevindt zich een van de oudste (1521) nog spelende orgels van Nederland.
De glorietijd van de havenstad Hoorn viel in de ‘Gouden Eeuw’. Het tij keerde toen de handel zich naar Amsterdam verplaatste. Gelukkig zijn veel monumenten bewaard gebleven. Het St. Jans Gasthuis (16e eeuw), de Bossuhuizen (interessante reliëfs van een zeeslag), de door Hendrick de Keyser gebouwde Waag en de Noorder- of Vrouwenkerk (een driebeukige hallenkerk met oorspronkelijke ruwhouten banken) zijn het bekijken meer dan waard. In twee voormalige Hoornse kaaspakhuizen vind je het Museum van de Twintigste Eeuw (Krententuin 24).
Het Westfries Museum is wegens verbouwing gesloten tot half 2025. Het is gevestigd in het monumentale Staten College uit 1632 (Rode Steen 1). In het Museum Stoomtram Hoorn-Medemblik zijn rijdende stoomlocomotieven te bewonderen, waaronder Bello en de Gooische Stoomtram (Van Dedemstraat 8. Dienstregeling: zie www.museumstoomtram.nl). Er is een tijdelijke museumlocatie geopend in de Statenpoort, Nieuwstraat 23, Hoorn, geopend di t/m zo van 11 tot 16 uur.
Aan de dorpsweg in Schellinkhout staat de eenbeukige St. Martinus (15e eeuw), die door een vloedmuur wordt omgeven.
De Koggenroute (130 km) loopt hier vandaan verder via Enkhuizen en Medemblik. De korte variant (80 km) voert van Schellinkhout naar Wognum.
Bij De Nek heb je een goed uitzicht op Hoorn. Aan de binnenkant van de dijk vind je de zogenaamde kleiputten, plassen die ontstaan zijn door ontgrondingen ten behoeve van de dijkaanleg. De ‘put’ van Schellinkhout staat bekend om zijn meeuwenkolonie.
Onder de interessant klinkende naam Stede Broec gaan vijf dorpjes schuil, onder andere Lutjebroek (broek = laaggelegen land; lutje = klein).
Aan de oostkaap van West-Friesland ligt het veelzijdige Enkhuizen: internationale jachthaven; dijkverbinding met Lelystad; veerverbindingen met Stavoren, Urk en Medemblik; een visafslag. Zoals het veel Nederlandse steden is vergaan, beleefde de stad in de 17e eeuw haar beste tijd. Enkhuizen gold toen als wereldhaven. Aan veel gevels is die welvaart nog duidelijk af te lezen. De belangrijkste monumenten zijn: het Stadhuis (17e eeuw), Breedstraat; de Zuider- of St. Pancraskerk (15e eeuw), een laatgotische hallenkerk met een 75 m hoge toren (Hemony-carillon); het Weeshuis (17e eeuw), Westerstraat 109; de Wester- of Gomaruskerk (15e eeuw), eveneens een laatgotische hallenkerk met een houten klokkentoren; de Koepoort (16e eeuw) eind van de Westerstraat; de Drommedaris (16e eeuw), een verdedigingstoren bij de Oude Haven.
In het voormalige Weeshuis (Westerstraat 111) is het interactieve museum Sow to Grow gevestigd. Hier wordt een beeld geschetst van verleden en heden vande zaadteeltbedrijven, die wereldwijd zorgen voor goede zaden als basis voor ons voedsel.
Het Zuiderzeemuseum is een rijksmuseum dat uit een buiten- en een binnenmuseum bestaat. Het binnenmuseum is gevestigd in historische pakhuizen waaronder het 17e-eeuwse Peperhuis. Hoofdthema is een overzicht van zeven eeuwen Zuiderzeegeschiedenis. Er zijn drie ruimten voor speciale tentoonstellingen, waarvan de expositie over de Enkhuizer walvisvaart een permanent karakter heeft (Wierdijk 12-22. Dag. 10-17 uur). Het buitenmuseum ademt de sfeer van een oud Zuiderzeestadje met meer dan 130 woningen, winkels, werkplaatsen, buurtjes en straten. Ook zijn er demonstraties van ambachten en beroepen.
In het noorden van de stad, in het recreatieoord Enkhuizerzand, vind je het Sprookjeswonderland, voor een kennismaking met de kabouterwereld en het rijk van de sprookjes (Kooizandweg 9. Apr.-okt. ma.-zo. 10-17.30 uur).
De oudste en kleinste van de Zuiderzeesteden in West-Friesland gaat zorgvuldig met zijn verleden om. Kijk je maar eens naar de 17e-eeuwse trapgevels waarvan het Waaggebouw op de Kaasmarkt een mooi voorbeeld is; het fraaie grachtje Achterom; het Coggehuis (1613) in de Nieuwstraat; het Weeshuis (16e eeuw), Torenstraat 15, en de Bonifaciuskerk (15e eeuw) met een opvallende, achtkantige gemetselde spits. De trots van het plaatsje is het van alle kanten goed te bezichtigen kasteel Radboud (13e eeuw). De door Floris V gestichte burcht beleefde tijdens de Tachtigjarige Oorlog hachelijke tijden en raakte geleidelijk in verval. Verschillende restauraties brachten het slot weer zo veel mogelijk in zijn oude staat terug (Oudevaartsgat 8, open: di t/m zo van 11-17 uur). Het Nederlands Stoommachinemuseum (Oosterdijk 4) houdt de geschiedenis van het stoomgemaal “Vier Noorder Koggen” en de ontwikkeling en betekenis van stoommachines levend. De originele pompen en een groot aantal prachtige machines, die bijna allemaal op stoom kunnen draaien, geven een mooi tijdsbeeld. Check van tevoren de openingstijden op de site van het museum.
Het komdorp Opperdoes telt opvallend veel bruggetjes (het dorpscentrum ligt buiten de route). De bijnaam ‘klein Giethoorn’ ligt voor de hand.
Het prachtige lintdorp Twisk met zijn 17e- en 18e-eeuwse stolpboerderijen, villa’s en fraai bewerkte bruggetjes heeft een beschermd dorpsgezicht. De kleine kerk dateert van de 14e-16e eeuw.
Bezienswaardig zijn de 15e-eeuwse Nederlands hervormde kerk met zijn 14e-eeuwse toren en de rijkversierde stolpboerderij ‘Welgelegen’.
De laatgotische kerk (1600) en een schattig klein raadhuis (1598) zijn een onderbreking waard. Tussen Spanbroek en Rustenburg gaat de route door de droogmakerij De Wogmeer (na de spoorlijn Hoorn – Alkmaar). Rustenburg en Ursem In de buurt van Rustenburg staan rechts van de weg de eerste drie Schermermolens.
Bij Schermerhorn staat een molengang van drie windmolens die steeds een stapje hoger staan en aan het droogmalen van De Schermer (1632) meewerkten. Oorspronkelijk stonden er zes molens, die het water stapsgewijs vier meter omhoog maalden. De middelste van de huidige drie molens is een Museummolen, een achtkante binnenkruier (Noordervaart 2). Het is een werkende watermolen. Via glazen platen in de vloer is de gang van het water te volgen.
In 1928 is overgegaan van windbemaling naar elektrische bemaling. Dicht bij de molengang staat langs de Schermerringvaart het Museumgemaal Wilhelmina (Molendijk 9). Enkele jaren geleden zijn nieuwe gemalen in gebruik genomen.
Het raadhuis in Grootschermer bestaat uit twee gebouwen: de voormalige rechthuisjes van Zuidschermer (1639; het voorste gedeelte) en Noordschermer (deels 1652). Bij een restauratie zijn beide gebouwtjes samengevoegd. In Museum en Beeldentuin Nic Jonk vind je eigentijdse sculpturen en schilderijen (Haviksdijkje 5).
Onverwacht fraaie 17e-eeuwse geveltjes en een door Leeghwater gebouwd raadhuis sieren Graft.
Het aan Graft aangebouwde De Rijp – ten oosten van de droogmakerij De Beemster – heeft een beschermd dorpsgezicht. Het was de geboorteplaats van J.A. Leeghwater en de woonplaats van Betje Wolff en Aagje Deken.
Museum Jan Boon In ‘t Walhuis gaat over werk en leven van de laatste reder van De Rijp (Rechtestraat 148. Za., zo. 13-16 uur). Museum In ’t Houten Huis toont de geschiedenis van De Rijp en Schermerland (Tuingracht 13, open: di t/m zo 13-17 uur).
Dit is het hoofddorp van De Beemster, een in gelijkzijdige blokken van 1850 bij 1850 meter verkavelde droogmakerij. De Beemster is een toonbeeld van de renaissance, waarin een klassiek schoonheidsideaal van evenwicht en harmonie werd nagestreefd. De Nederlands-hervormde kerk (17e eeuw) van Middenbeemster valt op door een slanke toren. Als architecten worden Hendrick de Keyser en Pieter Post genoemd. Museum Betje Wolff is gevestigd in de voormalige pastorie (17e eeuw), waar zij en haar echtgenoot dominee Wolff jarenlang (1759-1777) woonden. Er zijn stijlkamers, de bibliotheek/werkkamer en voorwerpen met betrekking tot de Beemstergeschiedenis (Middensweg 178).