Gratis stroom of zelf negatieve stroomprijzen

Hoe kan het dat stroom gratis is of je zelfs geld krijgt als je stroom verbruikt?

Gratis stroom of in plaats van betalen juist geld krijgen om stroom te verbruiken? Het kan echt! Lees hier hoe dat werkt, wanneer stroom pas écht gratis is en wanneer je er geld mee kan verdienen.

Voor dynamische energiecontracten wordt stroom gekocht op de energiemarkt die spotmarkt heet. Daar gelden iedere dag andere uurprijzen, afhankelijk van vraag en aanbod. Als er (veel) meer aanbod is dan dat er vraag is, kan de stroom in sommige uren gratis zijn of zelfs een negatieve prijs hebben.

Afbeelding: De uurprijzen van zondag 11 juni 2023. Met btw, zonder energiebelasting en overheidsheffingen.

Waardoor de stroomprijs gratis of negatief kan zijn

Als het flink waait én zonnig is, draaien windmolenparken en zonnepanelen overuren. Er wordt zoveel hernieuwbare energie (ofwel: groene stroom) opgewekt dat er meer aanbod dan vraag is. Veel groene stroom zorgt ervoor dat elektriciteitscentrales minder gas nodig hebben om stroom op te wekken. Zo zijn de kosten van een kuub gas verbonden met de stroomprijs. Is de vraag groter dan het aanbod, dan moeten centrales wél bijdraaien. Dat zie je terug in de uurtarieven.

De laagste uurtarieven zijn meestal ’s middags tussen 12.00 en 16.00 uur. En ’s nachts van 0.00 tot 6.00 uur. De kans op een negatieve uurprijs is in weekends, op feestdagen en in vakanties het grootst. Op die momenten is er minder vraag van huishoudens en industrie. Samen met veel zon en wind zorgt dat voor gunstige tarieven. 

Raast storm Perry over Nederland, dan is dat geen signaal voor ‘gratis stroom’. Waait het te hard, dan werkt bij windmolens een veiligheidsmechanisme en wordt er minder opgewekt. Of ze worden zelfs helemaal stilgezet.

Het klinkt raar, bij maar een overschot aan groene energie kan de capaciteit van zonneparken en windmolens even worden teruggeschroefd. Het doel is om hoge pieken op het energienet te voorkomen. Dat heet 'curtailment' (inperken).

Lees meer: waarom staan windmolens stil als het waait?

Dit betekent een negatieve stroomprijs voor jou

Door je verbruik af te stemmen op de goedkoopste uurtarieven, kun je flink besparen. Er echt aan verdienen gaat bijna niet. Ook bij een negatieve stroomprijs betaal je nog steeds energiebelasting, btw en de inkoopkosten van de dynamische aanbieder. Dat is bij elkaar zo’n 18 cent. Als het stroomtarief van je dynamische energiecontract - 7 cent is, betaal je alsnog 11 cent. Je krijgt dus pas echt geld toe als de stroomprijs lager ligt dan de belasting en de inkoopkosten die je betaalt.

Op bijvoorbeeld zondag 2 juli 2023 was de inkoopprijs voor stroom tussen 11.00 en 17.00 uur wel lager dan het belastingtarief en kon je er dus echt aan verdienen. Tussen 13.00 en 16.00 uur leverde het verbruiken van 1 kWh zelfs 44 cent op, exclusief belastingen. Had je in die drie uurtjes je elektrische auto thuis met een vermogen van 11 kW bijgeladen had je hier zelfs € 14,51 (33 kWh x € 0,44) mee verdiend. Toegegeven: deze situatie was extreem.

Hoe vaak komen gratis stroom en negatieve stroomprijzen voor?

De afgelopen jaren is het aantal uren ‘gratis’ stroom en negatieve stroomprijzen flink toegenomen. De verwachting is dat dit fenomeen de komende jaren steeds vaker voor gaat komen. Doordat er flink wordt geïnvesteerd in het opwekken van hernieuwbare energie wordt het aanbod van stroom in bepaalde uren alleen maar groter. Denk hierbij aan zonnepanelen op huizen, maar ook aan windparken op zee.

Waar deze uren in 2019 nog op één hand te tellen waren, ging het in 2023 bij elkaar 371 uur waarin de stroom een nulprijs had of zelfs negatief was. Het gaat dan om de beursprijs, exclusief alle belastingen en bijkomende inkoopkosten. Een negatieve prijs kan - € 0,005 (een halve cent) zijn, maar in extreme gevallen ook oplopen tot - € 0,50.

Terugleveren bij negatieve stroomprijzen

Voor het terugleveren met een dynamisch energiecontract geldt hetzelfde principe. Op het moment dat de stroomprijs negatief is, betaal je dat tarief ook voor teruggeleverde stroom. Zo lang de salderingsregeling nog bestaat, krijg je over het deel dat je oon van het stroomnet verbruikt wel de belasting terug. Daar moet je als zonnepanelenbezitter wel rekening mee houden. Zijn de uurtarieven laag of negatief, dan kan je het beste de zonnestroom direct verbruiken. Bijvoorbeeld door grootverbruikers aan te zetten en je elektrische auto op te laden.