ANWB HomepageFort Sint-Andries-route
Nederland, Gelderland, Heerewaarden
- 84
- 69
- 24
- 21
- 20
- 33
- 34
- 1
- 98
- 67
- 84
Het natuurontwikkelingsproject Fort Sint-Andries ligt op de grens van het Land van Maas en Waal en de Bommelerwaard, waar de 'milde' Maas en de 'wilde' Waal elkaar tot op honderd meter naderen. In het verleden bestonden er verschillende natuurlijke verbindingen tussen beide rivieren. Het ontmoetingsgebied van de waterwegen biedt een grote variatie aan natuurlijke processen en milieutypen: van dynamisch tot beschut, van droog tot nat en van kalkrijk tot kalkarm. Het project dankt zijn naam aan het oude en nieuwe fort Sint Andries. Op deze route maakt u tweemaal een overtocht met een veerpont.
Startpunt: rijd vanaf het bezoekerscentrum de Langestraat uit richting het dorp en ga de 1e straat linksaf, Burg. Woltersstraat. Ga op het einde bij de rotonde driekwart rond, Variksestraat, en pak de knooppuntenbordjes op richting 84.
TIP: de route kan eenvoudig worden verlengd tot 41 km door bij knooppunt 20 verder te rijden via 26 - 25 - oversteek met pontje bij Ooijen - 04 - 08 - 07 - 06 - 33, om daar de route weer verder op te pakken naar 34.
Fietsveiligheid route-informatie: houd op deze route rekening met onderstaande punten; pas je snelheid aan, houd rekening met tegenliggers en ga waar nodig achter elkaar rijden.
• Bij knooppunt 33 in het dorp Lith gaat de route over een smal pad op de Lithsedijk; pas hier je snelheid aan en ga achter elkaar fietsen.
Toegankelijkheid: deze route is in principe geschikt voor extra brede fietsen (driewielers, bakfietsen, etc.), mits je rekening houdt met bovenstaande punt; pas m.n. op met de soms steile dijkhellingen.
Heerewaarden is een karakteristiek rivierdorp met visserswoningen. Dankzij de goede ligging aan de Maas groeide het dorp uit tot een welvarende handels- en vissersplaats. Tot ver in de 20e eeuw trokken de vissers de Rijn op om zalm en paling te vangen. Het Bezoekerscentrum De Grote Rivieren geeft naast informatie over het natuurontwikkelingsproject Sint Andries ook informatie over het wonen en werken langs de grote rivieren (Langstraat 38, Heerewaarden, beperkte openingstijden, zie: bcdegroterivieren.nl).
In 1734 werd het Voornsche Gat, een van de natuurlijke verbindingen tussen de Maas en de Waal, door een lage dijk afgesloten. Bij hoog water kon het water van de Waal echter over de dijk wegstromen in de richting van de Maas. De naam Overlaatweg herinnert nog aan de Dreumelse Overlaat.
Sinds 2010 zijn de werkzaamheden aan het zandwin- en natuurontwikkelingsproject 'Over de Maas' op de voet gevolgd door een team van vrijwillige (amateur)archeologen. In al die jaren zijn er meer dan honderdduizend archeologische vondsten gedaan – een monsterklus. De zandwinplas bleek het grootste scheepskerkhof van Nederland te bevatten. Er werden maar liefst vijftien oude schepen gevonden, uit de Romeinse tijd, maar ook een 14e-eeuws middeleeuws schip. Daarnaast werd er een nieuwe Romeinse nederzetting ontdekt en een oude oversteekplaats. Uit de prehistorie werden er talloze mammoetresten gevonden en uit de 17e eeuw kanonskogels en andere wapenresten van het tijdens de Opstand hier gelegen Fort Nassau (www.expeditie-overdemaas.nl).
Vroeger waren de vochtige komgronden alleen geschikt voor de productie van wilgenhakhout. De wilgentenen werden om de drie jaar geknot en gebruikt voor het maken van zinkstukken ter versterking van de dijken. Er lag hier toen een sluis voor de afwatering van het binnendijkse gebied. In 1880 kwam er een stoomgemaal. Sinds 1952 zorgt het Quarles van Uffordgemaal ervoor dat de komgronden beter gebruikt kunnen worden.
Alem hoorde vóór het afsnijden van de Maasbocht bij Noord-Brabant. Het ‘Eiland van Alem’ bleef in 1935 geïsoleerd achter en raakte afgesneden van de gemeente Alem-Maren-Kessel. Protesten voorkwamen nog enige tijd dat Alem werd overgeheveld naar Gelderland, wat uiteindelijk pas in 1958 gebeurde. In de uiterwaarden zijn nog enkele maasheggen, meidoornstruiken die geplant zijn als perceelafscheiding, zichtbaar.
Het 4,5 km lange traject waar Maas en Waal elkaar raken was ook strategisch van groot belang. Ter bescherming van de doorgangen tussen beide rivieren bouwden de Spanjaarden en later de Hollanders verschillende forten. Het nieuwe fort Sint Andries maakte deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
De Buitenpolder Heerewaarden fungeerde als klei- en zandput voor de dijkverzwaring. Na de werkzaamheden werd de polder teruggegeven aan de natuur.
In 1856 werd het laatste gat tussen de Maas en de Waal gedicht en werd er een sluis geplaatst. Bij hoog water stroomde het water bij Heerewaarden nog vanuit de Waal de Maas in. Dit zorgde voor grote wateroverlast in Noord-Brabant. Pas rond 1900 is deze situatie opgelost door het aanleggen van de Heerewaardense Afsluitdijk. Deze dijk verbindt de bandijken van de Bommelerwaard met die van het Land van Maas en Waal. In 1934 werd dwars op de rivieren het Sint-Andrieskanaal gegraven, vlak naast de oude sluis.