Rekeningrijden

Vraag gesteld door op 11 mei 2021

Ik heb geen vraag maar een idee over hoe rekeningrijden eenvoudig en gefaseerd kan worden ingevoerd. Hieronder treft u mijn verhaal. Ik heb een PDF van mijn verhaal, maar op de website vind ik geen mogelijkheid om het naar (het bestuur) van de ANWB te mailen. Ik zou het prettig vinden als mijn voorstel leidt tot een zinvolle discussie over de invoering van rekeningrijden.

12 mei 2021
Nu rekeningrijden opnieuw op de agenda staat, zou ik als autobezitter en weggebruiker
graag mijn mening en ideeën kenbaar maken.

Persoonlijk ben ik voorstander van rekeningrijden omdat het systeem een eerlijke verdeling
van kosten bevordert op basis van werkelijk gebruik van infrastructuurvoorzieningen en de
mate van vervuiling die het gebruik van deze voorzieningen veroorzaakt. Ik ben van mening
dat in principe niemand tegen dit uitgangspunt kan zijn. De redenen dat er met de invoering
van rekeningrijden nog niet is gestart, zijn volgens mij:
• grootverbruikers en/of grootvervuilers zijn tegen omdat het hen in hun portemonnee
raakt;
• de politiek aanhikt tegen omvang en kosten van invoering;
• de politiek wil zaken op Europees niveau regelen met als gevolg complexiteit, duur en
lange doorlooptijd;
• de politiek laat te veel het oor hangen naar lobbyisten en activisten met als gevolg
een zwabberend beleid wegens gebrek aan visie.

Aan de financiële pijn van verkeersdeelnemers, die meer gaan betalen, is niet zo veel te
doen. Ze hebben jarenlang geprofiteerd van prettige fiscale maatregelen. Hoogstens zou de
financiële pijn van de invoering over een paar jaar uitgesmeerd kunnen worden. Dat geeft
voertuigbezitters ruimte om over te gaan op minder vervuilende voertuigen en alternatieve
oplossingen voor hun vervoersproblematiek.

Waar ik een steentje aan kan bijdragen is een voorstel voor een systeem waarmee
rekeningrijden gradueel zonder gigantische initiële kosten kan worden ingevoerd. In ieder
geval in Nederland, maar uitbreiding van hetzelfde systeem over heel Europa behoort tot de mogelijkheden.

Mijn voorstel is als volgt.
• ieder voertuig (auto, motor, vrachtauto) wordt uitgerust met een registratiekastje met
de complexiteit van een laaggeprijsde smartphone (minder dan € 75);
• met behulp van GPS houdt het kastje precies bij waar en wanneer wordt gereden;
• deze detailinformatie wordt in het kastje opgeslagen;
• iedere openbare weg in Nederland wordt ingedeeld in een categorie, bijv. A tot Z;
• iedere categorie kent een onderverdeling waarmee kan worden aangegeven of het
betreffende wegdeel een spitsheffing kent en eventueel andere kenmerken die van
invloed zijn op de heffing;
• in het registratiekastje is de informatie over wegen en categorie opgeslagen;
• bij iedere categorie/onderverdeling hoort een kilometerprijs;
• in het registratiekastje zijn ook de prijzen per categorie opgeslagen, maar die zijn
uitsluitend bedoeld om de gebruiker te infomeren over de prijs van gekozen routes;
• eens in de zoveel tijd (week of maand) wordt de opgeslagen data omgezet in data op
basis van gereden kilometers per wegcategorie;
• daardoor worden de gedetailleerde locatie- en tijdstipgegevens ontdaan van privacy
gevoelige gegevens, zoals bijvoorbeeld: 257 km categorie A-wegen, 52 km categorie
C-wegen tijdens de spits, enz.
• via het 4G/5G netwerk wordt de neutrale data, aangevuld met voertuiggevens
(kenteken/VIN), naar de heffingsinstantie verstuurd, bijvoorbeeld het RDW;
• op basis van de ontvangen gegevens wordt de gebruiker belast voor gebruik van de
infrastructuur gerelateerd aan de mate van vervuiling die het voertuig veroorzaakt.

De voordelen van dit voorstel zijn:
•   het systeem heeft een hoge acceptatiegraad omdat de details van de gereden routes buiten het registratiekastje niet bekend zijn, waardoor de privacy is gewaarborgd;
•   er is geen dure en ingewikkelde infrastructuur nodig, waardoor het eenvoudig en gefaseerd is in te voeren;
•   er wordt gebruik gemaakt van het GSM netwerk, dat uitsluitend nodig is voor het af en toe doorsturen van de neutrale gegevens;
•   de registratie vindt plaats op basis van GPS, waardoor de registratie niet afhankelijk is van een permanente netwerkverbinding, zoals in tunnels of gebieden met een lage dekkingsgraad;
•   de detailgegevens kunnen uitsluitend door de gebruiker worden ingezien via een smartphone;
•   dat geeft de gebruiker de mogelijkheid om bij onenigheid over de heffing de detailgegevens met de data van de heffingsinstantie te delen;
•   door de eenvoud is het systeem simpel uit te breiden tot op Europees niveau;
•   bij passeren van een grensovergang, schakelt het kastje om naar de geografische gegevens, categorieën en het GSM-netwerk van het land dat wordt bezocht;
•   overeenstemming over de categorieën in verschillende landen kan handig zijn maar is niet noodzakelijk. Als een snelweg in Nederland cat.  B is en in België cat. S, dan is dat geen probleem;
•   afrekenen voor het gebruik van buitenlandse wegen gebeurt rechtstreeks met het betreffende land en loopt niet via de RDW;
•   door gebruik van dit systeem kunnen alle tolpoorten worden opgeheven. Hooguit zijn borden nodig die waarschuwen dat doorrijden leidt tot hogere kosten;
•   omdat de registratie is gebaseerd op GPS-gegevens, geeft koppeling met een navigatiesysteem, zoals Google Maps, de mogelijkheid om een route uit te stippelen op een goedkoper tijdstip of via een alternatieve en minder dure weg.

Grote nadelen van het systeem zie ik niet. Uiteraard blijft knoeien met registratiekastjes een uitdaging voor iedereen die fraude wil plegen. Daarom zal een aanvullend systeem nodig zijn om frequent te controleren of passerende voertuigen een een werkend kastje aan boord hebben dat hoort bij het kenteken van het passerende voertuig. Aangezien onze wegen volstaan met (tijdelijke) camera's, ligt koppeling met het controlesysteem voor de hand.

Ik hoop dat ik met bovenstaande ideeën een bijdrage kan leveren aan het uit de impasse trekken van een systeem voor rekeningrijden.

Antwoord van Monique

ANWB Expert

U heeft een idee hoe rekeningrijden eenvoudig en gefaseerd kan worden ingevoerd.

Dank voor de uitgebreide uiteenzetting. Uw idee heb ik besproken met onze belangenbehartigers die zich met de autobelastingen bezighouden. Hieronder hun kort en bondig antwoord:
Dank voor uw uitgebreide toelichting op uw idee. Veel van de punten die u noemt, herkennen we ook en zijn meegenomen in het plan. Het uitgebreide plan is hier overigens ook te lezen.

De verwachting is dat het betalen naar gebruik principe pas in 2030 in werking zal treden. Dat duurt nog wel even. Het is daarom belangrijk dat wij ook oog blijven houden voor de (technische) ontwikkelingen die nog komen. Een kastje in een auto zoals u voorstelt, zou een mogelijke manier kunnen zijn. In de huidige doorrekeningen is het (kastje) systeem erg duur en als er goedkopere en betere manieren komen om te registreren moet de overheid daar zeker voor open staan.

Voor de ANWB is het een belangrijke voorwaarde dat de privacy van de gebruikers gewaarborgd wordt en blijft. Dat is een voorwaarde die uit voorgaande ledenonderzoeken over kilometerbeprijzing en rekeningrijden is gebleken.
We waarderen het overigens zeer dat u zo wil meedenken en doen aan de discussie over de mogelijke invoering van een nieuw systeem van autobelastingen.

Mocht u belangstelling hebben om ook mee te denken over andere kwesties als autobelastingen, dan is misschien een deelname aan het ANWB ledenpanel voor u een relevante activiteit. Meer informatie over dit ANWB ledenpanel, leest u op Denk mee met de ANWB | Denk mee met de ANWB.