My car my data

Autofabrikanten eigenen zich steeds meer data toe

Steeds meer auto’s leggen gegevens vast over de staat van de auto en het rijgedrag van de bestuurder. Deze gegevens worden via een dataverbinding doorgestuurd naar de autofabrikant, vaak zonder dat de autobezitter daar weet van heeft. Dit soort voertuigen die verbonden zijn met internet en communiceren met derden worden ook wel ‘connected’ voertuigen genoemd. Er zijn daarnaast steeds meer producten op de markt om ook achteraf deze diensten op een voertuig aan te bieden. 

Het aantal ‘connected’ voertuigen zal daarom in de toekomst steeds verder toenemen. De automotive industrie wordt hierdoor een van de grootste partijen waar (gebruikers)data in rond gaan. Met voertuigdata kan veel goeds worden bereikt, maar er kan ook misbruik van worden gemaakt. De ANWB vindt het belangrijk dat de privacy van de automobilist en zeggenschap over deze data goed beschermd worden en wil autobezitters hiervan bewust maken. De ANWB wil ervoor zorgen dat er regelgeving komt omtrent voertuigdata.

Voordelen en risico’s

Veel data die worden verzameld en verwerkt in ‘connected’ voertuigen betreffen persoonlijke gegevens die te herleiden zijn tot een persoon. Het doorgeven van gegevens kan voordelen opleveren, zoals het voortijdig waarschuwen voor pech, vervanging van onderdelen of voor gevaarlijk rijgedrag. Maar er gaan ook gevaren van uit, zoals:

  • Verplicht (duur) onderhoud alleen op de onderhoudsadressen die zijn aangewezen door de fabrikant. Goedkopere, onafhankelijke garages hebben dan het nakijken.
  • Het hacken van systemen en data (risico op diefstal van gegevens of storingen in het systeem).
  • Het doorspelen van data naar derden (onder andere naar verzekeringen).

Onderzoeken datagebruik

In de afgelopen jaren hebben ANWB en haar zusterclubs meerdere onderzoeken uitgevoerd naar het verzamelen van data uit voertuigen. Uit het onderzoek van ANWB en haar zusterclubs in samenwerking met de FIA in 2015 en van zusterclub ADAC in 2016 blijkt dat personenauto’s veel privacygevoelige gegevens vastleggen, zoals:

  • operationele data, waaronder snelheid, locatie en brandstofverbruik;
  • onderhoudsdata, waaronder oliepeil en technische problemen;
  • omgevingsdata, waaronder buitentemperatuur en weersomstandigheden;
  • rijgedrag, zoals de manier van rijden, de gereden ritten en het gebruik en eventueel aanspannen van de autogordel;
  • persoonlijke gegevens, zoals contactgegevens vanuit de mobiele telefoon.

Deze gegevens worden voor een groot deel automatisch doorgestuurd naar de autofabrikant. 

FIA-onderzoek naar data in auto's (2015) (PDF)
ADAC-onderzoek naar data in auto's (2016) (PDF)

Wat vinden ANWB-leden van ‘connected’ auto’s?

  • 88% is bezorgd over commercieel gebruik van zijn gegevens, 84% is bezorgd voor hacking. 
    Bron: FIA Onderzoek naar data in auto’s (2015)

  • 84% wil dat er specifieke wetgeving komt om de toegang tot gegevens die auto’s verzamelen te beschermen, bijvoorbeeld over het rijgedrag van consumenten.

  • Een meerderheid van de automobilisten staat er positief tegenover om voertuigdata in bepaalde situaties te delen. Wel geven de respondenten in meerderheid aan zelf te willen beslissen met wie zij deze data delen.
    Bron: ANWB Ledenpeiling (2018)

  • Ruim 29% van de ondervraagden in België, Duitsland, Nederland en Zwitserland heeft al een ‘connected’ voertuig. In dit voertuig is in navolging van Europese regelgeving minimaal eCall (een noodmeldingssysteem) aanwezig, wat externe communicatie naar andere bronnen ook mogelijk kan maken.

  • 75% van de Europese ondervraagden heeft bij aankoop geen informatie ontvangen of en hoe zij zeggenschap hebben over de verzamelde data. Slechts 8% van hen zegt voldoende informatie hierover te hebben gekregen. 
    Bron: Expert study on ‘GDPR aplication in the context of car connectivity’ (EY in opdracht van FIA, 2021)

Wat doet de ANWB?

In het najaar van 2018 heeft de ANWB een peiling gehouden onder 10.500 ANWB-panelleden over het gebruik en de privacy van data. Van de leden gaf 84% aan het belangrijk te vinden dat er specifieke regelgeving komt die de automobilist en zijn privacy beschermt. Om dit te bewerkstelligen, ook in Europees verband, willen de gezamenlijke clubs (de ANWB in samenwerking met haar Europese zusterorganisaties in de FIA) deze problematiek onder de aandacht brengen van de consument, politiek en fabrikanten. De ANWB is inmiddels in overleg hierover met partijen in Den Haag en in Brussel.

Onderstaande uitgangspunten zijn daarbij cruciaal:

  •  De automobilist moet keuzevrijheid hebben in welke data worden verzameld, met welk doel en wie toegang krijgt tot deze data.
  • De automobilist moet van dienstverlener kunnen wisselen.
  • De automobilist moet het gebruik en verzenden van gegevens kunnen deactiveren.
  • De data moeten zeer goed beveiligd zijn om de kans op hacken te minimaliseren.

In de loop van 2022 wordt er vanuit de Europese Commissie besluitvorming verwacht op dit gebied. 
De ANWB maakt zich zorgen en zet zich ervoor in dat de Nederlandse overheid het initiatief neemt om op dit gebied de belangen van consumenten in Europa te beschermen. Daarin werkt de bond samen met andere partijen binnen Nederland die ook pleiten voor een open datanetwerk. Dit zijn Bovag, RAI Aftermarket, RAI Equipment, FOCWA, VACO, VNA en Verbond van Verzekeraars.

Brief aan ministeries EZK en I&W (31-01-2022)

Wat doet de ANWB nog meer op het gebied van Connected Car?

Klachten over data en privacy

De Autoriteit Persoongegevens geeft tips in het belang van de privacy. Deze tips staan in de handleiding ‘Connected car? Bescherm uw privacy!' De tips helpen mensen om hun persoonsgegevens te beschermen bij de koop, huur, gebruik en verkoop van 'connected' voertuigen.

Heb je een klacht en kom je er samen met de fabrikant, importeur, dealer, verhuurder of professionele verkoper niet uit? Of ben je van mening dat een fabrikant, importeur, dealer, verhuurder of verkoper jouw rechten uit de AVG schendt, dan kun je een privacyklacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Als het voertuig gemaakt is in de Europese Unie of als je het in de Europese Unie hebt gekocht, kan de Autoriteit Persoonsgegevens eventueel verdere stappen ondernemen.